چرب شدن شمع خودرو؛ دلایل، علائم و راهکارهای رفع مشکل

شمع spark plug نقطهٔ انتهایی سیستم احتراق است یعنی جایی که مخلوط هوا و سوخت مشتعل و نیروی لازم برای حرکت پیستون تولید می‌شود. یک شمع سالم و مناسب باعث احتراق کامل، استارت راحت، مصرف بهینه سوخت و کارکرد نرم موتور می‌شود.

انتخاب شمع متناسب با مشخصات فنی موتور (نوع الکترود، گپ یا فاصله الکترود، جنس و درجه حرارتی) و رعایت دوره‌های تعویض توصیه‌شده، از پیش‌نیازهای حفظ عملکرد صحیح موتور است. توجه به این نکات کمک می‌کند که مسائل جانبی مثل چرب شدن شمع موتور کمتر رخ دهند و در صورت بروز سریع‌تر تشخیص و اقدام صورت گیرد.

وقتی صحبت از چرب شدن شمع موتور می‌شود منظور این است که روی بدنه شمع یا نوک الکترود آن، روغن یا رسوبات روغنی جمع شده است. وجود روغن روی شمع مانع عبور صحیح جرقه یا کاهش شدت جرقه شده و در نتیجه باعث نیم‌سوز شدن شمع، دور موتور نامنظم، کاهش توان، افزایش مصرف سوخت و روشن شدن چراغ چک موتور می‌شود.

چرب شدن شمع خودرو می‌تواند ریشه‌های گوناگونی داشته باشد که مهم‌ترین دلایل عبارت‌اند از:

 در موتورهایی که گیج‌های شمع داخل لوله‌های کوتاه قرار دارند، فرسودگی واشر کاور سر سیلندر یا اورینگ‌های لوله شمع باعث نفوذ روغن به داخل چاهک شمع و مرطوب شدن شمع می‌شود.

اگر نشتی روغن از گایدها به محفظه احتراق رخ دهد، روغن به نوک شمع رسیده و روی آن تجمع می‌یابد.

رینگ‌های فرسوده اجازه می‌دهند روغن از جداره سیلندر به محفظه احتراق وارد شود و شمع‌ها با روغن پوشیده شوند.

 نشت‌های داخلی می‌توانند موجب ورود روغن یا مایع خنک‌کننده به محفظهٔ احتراق و آلوده شدن شمع شوند.

زمانی که فشار کارتل زیاد شود، روغن به درون مجاری ورودی کشیده شده و روی شمع‌ها جمع خواهد شد.

باید دانست تشخیص منشأ چرب شدن شمع، نیاز به بازرسی بصری و تست‌های تشخیصی مثلاً بررسی وجود روغن در چاهک شمع و خود نوک شمع، تست کمپرس یا تست نشتی شیرها دارد.

رایج‌ترین علائمی که باعث بروز این پدیده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

• روشن شدن چراغ چک و ثبت کدهای خطای ویژه
• کارکرد ناپایدار یا ضربه‌ای موتور
• افت شتاب، مکث یا تأخیر در شتاب‌گیری
• مصرف بالاتر سوخت و بوی روغن از اگزوز
• در برخی موارد وجود روغن واضح در چاهک شمع یا روی اتصالات کویل و وایر

در ابتدا باید دید که روغن تنها در چاهک شمع جمع شده یا نوک شمع هم روغن ‌خورده است. اگر چاهک روغنی اما نوک شمع خشک است، معمولاً مشکل از واشر یا اورینگ لوله شمع است؛ اگر نوک شمع روغنی است، احتمال نفوذ روغن به محفظه احتراق قوی‌تر است.

اگر شمع‌ها شدیداً آلوده یا کربن‌ گرفته‌اند، بهتر است شمع نو جایگزین شود؛ تمیز کردن شمع آلوده ممکن است موقتی باشد اما بهترین راه‌حل تعویض است.

تعویض واشر کاور سر سیلندر، اورینگ لوله شمع یا تعمیرات مرتبط در صورت مشاهده نشتی می‌تواند راهگشا باشد.

اگر علت فرسودگی رینگ پیستون یا گاید سوپاپ است، نیاز به تعمیرات تخصصی‌تر همچون تعویض رینگ پیستون وجود دارد. تست کمپرس و تست نشت برای تشخیص این موضوع کمک کننده خواهد بود.

گاهی یک سوپاپ PCV معیوب باعث جمع شدن روغن در سیستم ورودی می‌شود؛ تعویض آن ساده و کم‌هزینه است.

در صورت سوختن روغن، ممکن است ذرات روی کاتالیزور رسوب کنند؛ در موارد شدید کاتالیزور آسیب دیده یا کارایی آن کاهش می‌یابد و باید بررسی شود.

اگر چرب شدن شمع موتور نادیده گرفته شود، مشکلاتی ممکن است رخ دهد که شامل تک و بد کار کردن موتور، افزایش مصرف سوخت، افزایش آلایندگی، آسیب کاتالیزور و در طولانی‌مدت فرسودگی بیشتر قطعات داخلی موتور است که نهایتاً منجر به هزینه‌های تعمیر سنگین خواهد شد.

برای اینکه شمع خودرو طول عمر بیشتری داشته باشد و چرب نشود رعایت موارد زیر ضروری است:

• استفاده از روغن موتور با گرید و مشخصات توصیه‌شده توسط سازنده و پر نکردن بیش از حد کارتل
• سرویس دوره‌ای و تعویض به‌موقع فیلترها و سوپاپ PCV
• رسیدگی به هرگونه نشت کوچک روغن و تعویض واشرها/اورینگ‌ها در اولین فرصت
• بررسی شمع‌ها در سرویس‌های دوره‌ای (هر ۲۰–۳۰ هزار کیلومتر یا مطابق دفترچه راهنمای خودرو)

پدیده چرب شدن شمع موتور یک هشدار برای مالکان خودروهاست چراکه شمع‌های آلوده عملکرد جرقه‌زنی را مختل می‌کنند و علامتی از نشت روغن یا مشکل داخلی موتور هستند. تشخیص سریع منشأ نشت (واشرها، گاید سوپاپ، رینگ پیستون، PCV یا واشر سر سیلندر) و تعمیر به‌موقع، علاوه بر بازگرداندن راندمان و کاهش آلایندگی، جلوی هزینه‌های بزرگ‌تر را می‌گیرد. همیشه پس از هر تعمیر یا تعویض قطعات موتور، وضعیت شمع و عملکرد موتور را کنترل کنید تا از رفع کامل مشکل اطمینان حاصل شود.