آشنایی با گریس خودرو؛ انواع، قیمت و هر آنچه باید بدانید

در دنیای خودروسازی، گریس خودرو یکی از اجزای حیاتی است که اغلب نادیده گرفته می‌شود، اما نقش کلیدی در حفظ سلامت و دوام قطعات ایفا می‌کند. گریس خودرو نه تنها اصطکاک را کاهش می‌دهد، بلکه از خوردگی، زنگ‌زدگی و ورود آلودگی به قطعات جلوگیری می‌کند. از گریس درب خودرو برای روانکاری لولاها و جلوگیری از صدای جیرجیر استفاده می‌شود و گریس شمع خودرو نیز اتصالات الکتریکی را در برابر رطوبت محافظت می‌کند. این ماده نیمه جامد در بخش‌های مختلفی مانند گریس چرخ خودرو برای بلبرینگ‌ها و گریس نسوز خودرو برای قطعات تحت حرارت بالا کاربرد دارد.

انواع گریس خودرو بر اساس نیازهای خاص طراحی شده‌اند تا عملکرد خودرو را به حداکثر برسانند. اما گریس خودرو از چه موادی تشکیل شده است؟ این ماده عمدتاً از محصولات روغن‌پایه (معدنی یا سنتتیک)، غلیظ کننده (مانند صابون‌های فلزی مانند لیتیوم یا کلسیم) و افزودنی‌های شیمیایی (مانند آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد ضدآب) ساخته می‌شود. این ترکیبات، گریس خودرو را به یک محافظ قدرتمند تبدیل می‌کنند که می‌تواند در دماهای متنوع و تحت‌فشارهای مکانیکی عمل کند. در این مقاله، به بررسی نقش گریس خودرو در قطعات مختلف، انواع گریس خودرو، عواقب عدم استفاده، قیمت گریس خودرو و نکات ضروری در خرید و استفاده از گریس می‌پردازیم.

گریس خودرو مانند یک لایه محافظ عمل می‌کند و از تماس مستقیم فلز با فلز جلوگیری می‌کند به گونه‌ای که این امر اصطکاک را تا 90 درصد کاهش می‌دهد و حرارت تولیدشده را به حداقل می‌رساند. گریس درب خودرو باعث می‌شود لولاها و مکانیسم‌های بازشو روان نگه داشته شوند و از تولید صدای ناخوشایند و سایش جلوگیری شود.

در بخش الکتریکی، گریس شمع خودرو اتصالات را از رطوبت و اکسیداسیون حفظ می‌کند تا از خرابی موتور جلوگیری شود. گریس چرخ خودرو، بلبرینگ‌ها و توپی‌ها را از سایش شدید در برابر جاده‌های ناهموار محافظت می‌کند و عمر چرخ‌ها را تا دو برابر افزایش می‌دهد. گریس نسوز خودرو در قطعاتی مانند دیسک ترمز یا اگزوز، جایی که دما به بیش از 200 درجه سانتی‌گراد می‌رسد، پایداری خود را حفظ می‌کند و از ذوب شدن یا تبخیر جلوگیری می‌نماید.

علاوه بر این، گریس خودرو نقش آب‌بندی دارد و از ورود گردوغبار، آب و آلاینده‌ها به داخل قطعات جلوگیری می‌کند. برای مثال، در سیستم تعلیق، گریس خودرو از زنگ‌زدگی فنرها و بوش‌ها در شرایط مرطوب جلوگیری می‌کند. بدون گریس خودرو، قطعات متحرک مانند سیبک‌ها یا پلوس ها سریع‌تر فرسوده می‌شوند و هزینه‌های تعمیر را افزایش می‌دهند. ترکیب روغن با غلیظ کننده  و افزودنی‌ها این ماده را به یک روان‌کننده ایده‌آل تبدیل کرده‌اند که می‌تواند در دماهای منفی 30 تا مثبت 150 درجه سانتی‌گراد عمل کند. در واقع، استفاده منظم از انواع گریس خودرو می‌تواند عمر کلی خودرو را تا حد قابل‌توجهی افزایش دهد.

این ماده دارای سه جز اصلی است:

روغن‌پایه (Base oil): معمولاً روغن‌های معدنی یا سنتتیک که بخش عمده ترکیب را تشکیل می‌دهند و وظیفه اصلی روانکاری را دارند.

غلیظ کننده (Thickener): غالباً صابون‌های فلزی (لیتیوم، کلسیم، آلومینیوم و ترکیبات کمپلکس) یا غلیظ کننده‌های غیر صابونی (سیلیکون، پلی‌اورتان و غیره) هستند. غلیظ کننده تعیین‌کننده شکل و ظرفیت نگهداری روغن در ماتریکس گریس است.

افزودنی‌ها (Additives): آنتی‌اکسیدان‌ها، ضدزنگ‌ها، ماده‌های ضد فرسایش و موادی برای پایداری در دما یا مقاومت در برابر آب هستند که عملکرد کاربردی گریس را بهینه می‌کنند.

انواع گریس خودرو بر اساس پایه صابونی، روغن‌پایه و افزودنی‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. هر نوع برای کاربرد خاصی طراحی شده تا بهترین عملکرد را ارائه دهد. در ادامه، به بررسی رایج‌ترین انواع گریس خودرو می‌پردازیم:

این نوع گریس خودرو، پرمصرف‌ترین گزینه است و از صابون لیتیوم به عنوان غلیظ کننده استفاده می‌کند. ویژگی‌های اصلی آن شامل مقاومت عالی در برابر آب، پایداری حرارتی تا 120درجه سانتی‌گراد و محافظت از خوردگی است. گریس لیتیومی برای گریس چرخ خودرو و بلبرینگ‌ها ایده‌آل است، زیرا تحت بارهای سنگین، لایه محافظی پایدار ایجاد می‌کند. در خودروهای سواری، برای سیستم تعلیق و سیبک‌ها استفاده می‌شود. نقطه ذوب آن حدود 190درجه است و ویسکوزیته مناسبی دارد، که آن را برای سرعت‌های متوسط مناسب می‌سازد. قیمت مناسب و دسترسی آسان، آن را به انتخاب اول مکانیک‌ها تبدیل کرده است.

گریس کلسیمی با پایه صابون کلسیم، مقاومت فوق‌العاده در برابر آب و رطوبت دارد و برای محیط‌های مرطوب مانند گریس درب خودرو یا قطعات خارجی مناسب است. این نوع گریس خودرو در دماهای پایین (تا منفی 30 درجه سانتی‌گراد) عملکرد خوبی دارد و از زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند. کاربرد اصلی آن در کشاورزی و خودروهای سنگین است، جایی که تماس با آب اجتناب‌ناپذیر است. با این حال، در حرارت‌های بالای 90 درجه، پایداری کمتری نشان می‌دهد. افزودنی‌های ضد سایش آن، عمر قطعات را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

گریس نسوز خودرو برای قطعاتی که حرارت بالا تولید می‌کنند، مانند دیسک ترمز یا اگزوز، طراحی شده است. پایه آن معمولاً آلومینیوم کمپلکس یا پلی اوره است و تا 250 درجه سانتی‌گراد مقاومت دارد. این نوع گریس خودرو از تبخیر روغن‌پایه جلوگیری می‌کند و در گریس شمع خودرو برای محافظت از اتصالات الکتریکی در برابر حرارت استفاده می‌شود. ویژگی کلیدی آن، پایداری مکانیکی بالا است که تحت شوک‌های حرارتی، لایه‌ای محکم حفظ می‌کند. در خودروهای مسابقه‌ای یا سنگین، این گریس ضروری است.

این گریس خودرو حاوی دی‌سولفید مولیبدن است که اصطکاک را تا 50 درصد کاهش می‌دهد. برای گریس چرخ خودرو در بارهای سنگین و سرعت پایین مناسب است و از سایش در پلوس ها جلوگیری می‌کند. مقاومت گریس موردبحث در برابر فشارهای شدید آن را برای کامیون‌ها ایده‌آل می‌سازد، اما در سرعت‌های بالا، ذرات جامد گریس ممکن است مشکل‌ساز شود.

گریس سیلیکونی برای قطعات پلاستیکی و لاستیکی مانند درب خودرو یا واشرها استفاده می‌شود، زیرا با مواد غیرفلزی سازگار است. مقاومت عالی در برابر اشعه فران بنفش و اوزون دارد و تا منفی 50 درجه سانتی‌گراد درجه عمل می‌کند، اما برای بارهای سنگین مناسب نیست. این نوع گریس در شمع خودرو، از نشت الکتریکی جلوگیری می‌کند.

عدم استفاده یا تعویض به‌موقع گریس خودرو می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. بدون گریس درب خودرو، لولاها سفت شده و صدای جیرجیر ایجاد می‌کنند، که در بلندمدت به شکستن فلز منجر می‌شود و هزینه تعمیر درب را به مالک تحمیل می‌کند. عدم استفاده از گریس شمع خودرو باعث اکسیداسیون اتصالات شده و جرقه‌زنی ضعیف می‌شود، که مصرف سوخت را بالا برده و به موتور آسیب می‌زند. عدم تعویض گریس چرخ خودرو نیز بلبرینگ‌ها را فرسوده می‌کند و ارتعاش ایجاد می‌نماید، که می‌تواند خطرات ایمنی زیادی داشته باشد.

گریس نسوز خودرو اگر وجود نداشته باشد، قطعات ترمز ذوب شده و ایمنی را به خطر می‌اندازد. به‌طورکلی، عدم استفاده از انواع گریس خودرو اصطکاک را افزایش داده، حرارت را بسیار بالا می‌برد و عمر قطعات را کاهش می‌دهد. آلودگی و زنگ‌زدگی نیز شایع است، که تعمیرات دوره‌ای را به فرایندی هزینه‌بر تبدیل می‌کند.

بسته به نوع گریس و حجم آن، قیمت‌های متنوعی برای این محصول وجود دارد به گونه‌ای که قیمت گریس خودرو از حدود 300 هزار تومان شروع شده و به بیش از 5 میلیون تومان هم می‌رسد. برندهای ایرانی با کیفیت مناسب و قیمت ارزان‌تر در دسترس هستند هرچند امکان خرید برندهای خارجی با قیمت‌های بالاتر نیز وجود دارد. همواره قبل از خرید گریس از کیفیت و مشخصات متناسب آن با قطعه مورد استفاده اطمینان حاصل کنید.

خرید گریس خودرو نیازمند دقت است. ابتدا، نوع مناسب را بر اساس دفترچه خودرو انتخاب کنید و از برندهای معتبر ایرانی و خارجی محصول مدنظر را خریداری نمایید. همچنین تاریخ انقضا و بسته‌بندی اصلی محصول را چک کنید تا محصولی تقلبی و بی‌کیفیت نخرید.

برای استفاده، از پمپ گریس دستی بهره ببرید و هر 5 تا 10 هزار کیلومتر، قطعات را تمیز کرده و گریس بزنید. بیش از نباید گریس بزنید زیرا آلودگی جذب می‌کند؛ گریس شمع خودرو را فقط روی اتصالات و نه داخل شمع بزنید و در شرایط مرطوب، وضعیت این ماده را هر 3 ماه چک کنید. به یاد داشته باشید که نگهداری در جای خنک و دور از رطوبت، عمر گریس را افزایش می‌دهد.

گریس خودرو بیش از یک روان‌کننده ساده است؛ این ماده یک محافظ استراتژیک برای قطعات حساس محسوب می‌شود. انواع گریس خودرو مانند لیتیومی برای چرخ‌ها تا گریس نسوز خودرو برای حرارت بالا، انتخاب درست می‌تواند عمر خودرو را بیشتر کند. به عنوان مالک خودرو، انتخاب گریس مناسب و با کیفیت نه تنها عملکرد وسیله نقلیه را بهبود می‌بخشد، بلکه ایمنی را تضمین می‌کند.