هواگیری رادیاتور ماشین؛ نکات کاربردی و مهم برای خودروهای ایرانی

در دنیای پیچیده وسایل نقلیه، سیستم خنک‌کننده خودرو نقش حیاتی در جلوگیری از آسیب‌های جدی به موتور ایفا می‌کند. رادیاتور ماشین به عنوان قلب تپنده این سیستم، حرارت تولیدشده توسط احتراق داخلی موتور را جذب و به محیط خارجی منتقل می‌کند تا دمای موتور در محدوده ایمن ۸۰ تا ۹۵ درجه سانتی‌گراد حفظ شود.

بدون عملکرد صحیح رادیاتور، موتور می‌تواند به سرعت بیش از حد گرم شود و جوش آوردن، کاهش راندمان و حتی خرابی اجزای مکانیکی را به دنبال داشته باشد؛ اما گاهی اوقات، ورود هوا به این سیستم حساس، عملکرد آن را مختل می‌کند. در این مقاله، به بررسی کامل هواگیری رادیاتور ماشین به ویژه برای خودروهای محبوب ایرانی می‌پردازیم و طرز هواگیری رادیاتور پراید، هواگیری رادیاتور ۲۰۷، هواگیری رادیاتور سمند و هواگیری رادیاتور کوییک را بیان می‌کنیم. با رعایت اصول صحیح، می‌توانید از هزینه‌های تعمیرات سنگین جلوگیری کنید و عمر مفید موتور خود را افزایش دهید.

رادیاتور خودرو که اغلب به عنوان مبدل حرارتی شناخته می‌شود، از مجموعه‌ لوله‌های نازک و پره‌های فلزی تشکیل شده است که مایع خنک‌کننده (معمولاً ترکیبی از آب مقطر و ضدیخ) را از میان موتور عبور می‌دهد. این مایع، حرارت موتور را جذب کرده و به رادیاتور منتقل می‌کند. در آنجا، با کمک جریان هوای ورودی از جلوپنجره (به ویژه هنگام حرکت خودرو) یا فن الکتریکی/مکانیکی، حرارت به هوا دفع می‌شود و مایع خنک‌شده دوباره به موتور بازمی‌گردد. این چرخه مداوم، دمای موتور را در سطح بهینه نگه می‌دارد و از انبساط بیش از حد قطعات فلزی جلوگیری می‌کند.

در خودروهایی مانند پراید، سمند، 207 و کوییک، رادیاتور نه تنها با موتور بلکه با اجزای دیگری مانند ترموستات، واترپمپ و منبع انبساط همکاری می‌کند. ترموستات جریان مایع را کنترل می‌کند، واترپمپ آن را به گردش درمی‌آورد و منبع انبساط فشار اضافی را مدیریت می‌نماید. بدون رادیاتور کارآمد، موتور می‌تواند در عرض چند دقیقه به دمای بحرانی برسد که این امر منجر به کج شدن میل‌لنگ، سوختن واشر سر سیلندر یا حتی ترک‌خوردگی بلوک موتور می‌شود.

بر اساس آمارهای فنی، بیش از 30 درصد خرابی‌های موتور در خودروهای ایرانی به مشکلات سیستم خنک‌کننده مربوط است که اغلب از عدم نگهداری رادیاتور ناشی می‌شود؛ بنابراین، درک نقش رادیاتور فراتر از یک قطعه مکانیکی است.

وجود هوا در رادیاتور پدیده‌ای رایج است و به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. این مشکل ممکن است ساده به نظر برسد، اما اگر به موقع برطرف نشود، می‌تواند به خرابی موتور یا حتی سوختن واشر سر سیلندر منجر شود. مهم‌ترین دلایل ورود هوا به رادیاتور عبارت‌اند از:

وقتی سطح مایع خنک‌کننده پایین می‌آید، فضای خالی ایجاد شده در مدار سیستم خنک‌کننده با هوا پر می‌شود.

اگر هنگام تعویض ضدیخ یا آب رادیاتور، سیستم به درستی هواگیری نشود، حباب‌های هوا در مجاری باقی می‌مانند.

ترک‌خوردگی لوله‌ها، خرابی واشرها یا شل بودن بست‌ها می‌تواند باعث نفوذ هوا به داخل سیستم شود.

زمانی که واترپمپ، ترموستات یا شلنگ‌های رادیاتور باز و بسته می‌شوند، احتمال ورود هوا افزایش می‌یابد.

درب رادیاتور وظیفه تنظیم فشار را دارد. اگر این قطعه خراب باشد، ممکن است هوا وارد سیستم شود.

هواگیری رادیاتور فرآیندی ساده اما دقیق است که بسته به مدل خودرو متفاوت است. هدف از این کار خارج کردن حباب‌های هوا بدون ورود بیشتر آن است. ابزارهای موردنیاز شامل آچار آلن (برای پیچ‌های برنجی)، پیچ‌گوشتی، ظرف تخلیه، دستکش و مایع خنک‌کننده است. همیشه موتور را خاموش و خنک کنید تا از سوختگی جلوگیری شود. در ادامه، روش‌های کلی و خاص برای خودروهای ایرانی را بررسی می‌کنیم.

• خودرو را روی سطح صاف پارک کنید و موتور را خاموش نگه دارید.
• اجازه دهید موتور کاملاً سرد شود تا هنگام باز کردن درب رادیاتور یا منبع انبساط، دچار سوختگی نشوید.
• درب رادیاتور یا منبع انبساط را باز کنید.
• مایع خنک‌کننده (آب مقطر یا ضدیخ مناسب) را تا سطح استاندارد اضافه کنید.
• موتور را روشن کنید و اجازه دهید چند دقیقه درجا کار کند.
• هم‌زمان بخاری خودرو را در دور موتور پایین روشن کنید تا مسیر گردش آب کامل شود.
• حباب‌های هوا به تدریج از سطح مایع بالا آمده و خارج می‌شوند.
• پس از خروج کامل هوا، سطح مایع را دوباره تنظیم کنید و درب رادیاتور را ببندید.

برای هواگیری رادیاتور این خودرو مراحل زیر را طی کنید:

• موتور خودرو باید سرد باشد.
• درب رادیاتور را باز کرده و مایع خنک‌کننده اضافه کنید.
• موتور را روشن کرده و اجازه دهید تا فن روشن و خاموش شود.
• در این زمان حباب‌های هوا از رادیاتور خارج می‌شوند.
• سطح مایع را دوباره بررسی کنید و درب رادیاتور را محکم ببندید.

• از خنک بودن موتور و مایع خنک‌کننده مطمئن شوید.
• پیچ هواگیری روی شلنگ بخاری پشت موتور را باز کرده و کم‌کم به منبع انبساط رادیاتور آب و مایع خنک‌کننده اضافه کنید تا منبع پر شده و مایع از محل پیچ هواگیری باز شده بیرون بیاید.
• پس از خروج آب بدون حباب پیچ هواگیری را بسته و پیچ هواگیری بعدی در کنار سر سیلندر را باز کنید.
• مجدداً مقداری مایع خنک‌کننده به منبع انبساط رادیاتور اضافه کنید تا مایع بدون حباب از این پیچ بیرون بیاید.
• پس از آن پیچ هواگیری دوم و سپس درب منبع انبساط را محکم ببندید.

• در حالت سرد موتور درب رادیاتور را باز کنید.
• پیچ هواگیری را باز کنید و مایع خنک‌کننده را داخل رادیاتور بریزید تا مایع از پیچ هواگیری بیرون بیاید.
• پس از خارج شدن مایع بدون حباب پیچ هواگیری اول را ببندید.
• پیچ هواگیری دوم را که از نوع برنجی آلن خور است باز کنید و مجدداً مقداری مایع خنک‌کننده داخل رادیاتور بریزید و اجازه دهید مایع بدون حباب از پیچ بیرون بیاید.
• در مرحله بعد پیچ هواگیری دوم و درب رادیاتور را ببندید و خودرو را روشن کنید.

برای جلوگیری از اشتباهات رایج در هواگیری رادیاتور ماشین و انجام موفقیت‌آمیز این کار رعایت نکات زیر ضروری است.

اول ایمنی: همیشه موتور خنک باشد؛ دمای بالای مایع می‌تواند بخار سمی تولید کند و دست و صورت را بسوزاند.

مایع مناسب: از آب مقطر و ضدیخ استفاده کنید تا رسوب تشکیل نشود.

فشار سیستم: درب رادیاتور را محکم ببندید تا فشار مناسب حفظ شود؛ درب معیوب هوا را وارد رادیاتور می‌کند.

تکرار بررسی: پس از 100 کیلومتر، سطح را چک کنید چراکه هوا ممکن است باقی بماند.

ابزار تمیز: از ظرف تمیز برای تخلیه استفاده کنید تا آلودگی وارد نشود.

زمان‌بندی: هر 6 ماه یا پس از تعمیرات، هواگیری کنید.

علائم هشدار: اگر آمپر بالا رفت، فوراً توقف کنید و فن را چک نمایید.

هواگیری رادیاتور ماشین نه تنها یک تعمیر موقت، بلکه بخشی از نگهداری پیشگیرانه است که عمر موتور را افزایش می‌دهد. با درک نقش رادیاتور در حفظ دمای بهینه، دلایل ورود هوا و روش‌های خاص برای مدل‌هایی مانند پراید، ۲۰۷، سمند و کوییک، می‌توانید از جوش آوردن و هزینه‌های بالا جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید، سیستم خنک‌کننده مانند رگ‌های قلب موتور است؛ هرگونه انسداد در سیستم می‌تواند فاجعه‌بار باشد.