مقایسه تعلیق هیدرولیکی و تلسکوپی؛ کدام یک بر دیگری برتری دارد؟

هر موتورسوار حرفه‌ای یا عاشق جاده می‌داند که وقتی روی موتورسیکلت می‌نشینید، چیزی بیشتر از موتور و قدرت آن تجربه را می‌سازد؛ بخش بزرگی از تجربه موتورسواری تحت‌تاثیر سیستم تعلیق است که راننده و جاده در تماس نگه می‌دارد. تفاوت بین سواری نرم آرام و تکان شدید در ناهمواری به چگونگی طراحی، قطعات و عملکرد تعلیق بستگی دارد.

اما دو نوع تعلیق رایج در موتورسیکلت‌ها عبارت‌ است از تعلیق تلسکوپی و هیدرولیک (که در بسیاری از سیستم‌های امروزی با دمپینگ هیدرولیکی ترکیب شده است). اگر بخواهید موتورسیکلت جدید بخرید یا تعلیق موتورتان را ارتقا دهید، شناخت دقیق این سیستم‌ها امری ضروری به شمار می‌رود. در این مطلب، ابتدا سازوکار هر کدام را توضیح می‌دهیم و سپس مزایا و معایب آن‌ها را خواهیم شمرد. در نهایت نکاتی کاربردی برای انتخاب مناسب مطرح می‌کنیم.

تعلیق تلسکوپی که معمولا در جلو موتورسیکلت استفاده می‌شود (معروف به دوشاخ جلو)، از دو سیلندر داخلی و خارجی تشکیل شده است. لوله داخلی درون لوله خارجی قرار می‌گیرد و هنگام عبور از ناهمواری‌ها، به داخل فرو می‌رود و سپس بازمی‌گردد. سیستم داخلی شامل فنر و دمپینگ (معمولا روغن و یک شیر دمپینگ) است که حرکت را کنترل می‌کند. در این حالت، فشار روغن درون لوله باعث می‌شود که حرکت رفت‌وبرگشتی به شکلی کنترل‌شده انجام شود.

مزیت اصلی طراحی تلسکوپی سادگی آن است؛ تعداد قطعات نسبتا کمتر، ساخت آسان‌تر و هزینه پایین‌تر نگهداری از نقاط قوت آن محسوب می‌شود. در موتورهای اقتصادی و مدل‌هایی که هدف آن کاربری عمومی خواهد بود معمولا از همین نوع تعلیق استفاده می‌شود اما این نمونه‌ها از امکان تنظیم دقیق مانند دمپینگ بالا/ پایین و تنظیم پیش‌بار (preload) به شکل گسترده محروم هستند و تنها در نسخه‌های خاصی از آن‌ها به شکل محدود یافت می‌شود.

وقتی می‌گوییم «تعلیق هیدرولیک»، منظور سیستمی است که در آن بخش عمده کنترل حرکت بر عهده فشار سیالِ روغن است؛ یعنی دمپینگ به‌صورت هیدرولیکی انجام می‌شود. در واقع، در تمام تعلیق‌های خوب امروزی، دمپینگ هیدرولیک نقش کلیدی ایفا می‌کند. ناگفته نماند که در این اصطلاح، منظور استفاده برجسته‌تر از اجزای هیدرولیکی و امکانات تنظیم بیشتر است؛ به این معنا که فنر، روغن، شیرها و ساختار داخلی به شکلی دقیق‌تری طراحی شده‌اند تا حرکت رفت‌وبرگشتی قابلیت کنترل بیشتری را داشته باشد.

بعضی سیستم‌های پیشرفته اجازه تنظیم دقیق دمپینگ فشرده‌سازی، دمپینگ بازگشت، پیش‌بار فنر و حتی پاسخ متغیر بر اساس شرایط جاده‌ای را هم در اختیار کاربر قرار می‌دهند. این امکانات باعث می‌شود که سیستم تعلیق موتورسیکلت در مسیرهای ناهموار، سرعت بالا، ترمز و شتاب تغییر کرده، خود را با شرایط وفق دهد و سواری راحت‌تر و کنترل‌شده‌تری را به راننده ارائه کند.

وقتی بخواهیم مقایسه‌ای بین این دو نوع تعلیق داشته باشیم، باید زمینه‌هایی چون عملکرد، هزینه، نگهداری، تنظیم‌پذیری و تطبیق با شرایط مختلف را بررسی کنیم:

عملکرد و نرمی سواری

در مسیرهای عادی شهری، تعلیق تلسکوپی عملکرد کافی و خوبی ارائه می‌دهد. اما وقتی وارد مسیرهای ناهموار، خاک یا پیچ‌های شدید می‌شوید، سیستم‌های هیدرولیکی با تنظیمات دقیق‌تر می‌توانند آرایش حرکت را بهتر کنترل کنند و تکان‌های ناخواسته را کاهش دهند.

قابلیت تنظیم

سیستم‌های هیدرولیکی به شما امکان می‌دهند تعلیق را بر حسب بار موتور، سبک رانندگی و شرایط جاده تنظیم کنید — چیزی که در نمونه‌های تلسکوپی محدودتر است.

هزینه ساخت و نگهداری

طراحی تلسکوپی به دلیل ساده‌تر بودن، ارزان‌تر است و تعمیرات آن نیز معمولا نیازی به ابزار پیشرفته ندارد. سیستم‌های هیدرولیکی پیچیده‌ترند و قطعات حساس‌تری دارند، پس هزینه نگهداری و تخصصی بودن آن‌ها بیشتر است.

پایداری در دامنه وسیع

در موتورسیکلت‌هایی با قدرت زیاد یا وزن سنگین، بهره‌مندی از تعلیق تنظیم‌شدنی هیدرولیک کاربردی‌تر خواهد بود چون کنترل بیشتری را در شرایط بحرانی فراهم می‌کند.

محدودیت‌های حرارتی و دما

در سیستم هیدرولیک ممکن است روغن تحت فشار زیاد و حرکت مداوم گرم شود؛ مسئله‌ای که در عملکرد دمپینگ تأثیر می‌گذارد. طراحی مناسب، خنک‌سازی و کیفیت روغن اهمیت زیادی دارد.

برای انتخاب تعلیق مناسب، چند نکته کاربردی را در نظر بگیرید:

انتخاب نوع سیستم تعلیق موتورسیکلت تا حد زیادی به نوع استفاده شما بستگی دارد. اگر بیشتر در شهر و مسیرهای هموار تردد می‌کنید، سیستم تعلیق تلسکوپی به‌دلیل ساختار ساده‌تر و هزینه نگهداری پایین‌تر، گزینه‌ای مناسب و اقتصادی به شمار می‌رود. اما در صورتی‌که هدف شما سفرهای طولانی، عبور از جاده‌های ناهموار یا استفاده ترکیبی از موتورسیکلت است، انتخاب سیستم تعلیق هیدرولیکی با قابلیت تنظیم گسترده‌تر تصمیمی منطقی‌تر خواهد بود؛ چراکه این نوع تعلیق امکان کنترل بهتر بر راحتی و پایداری را فراهم می‌کند.

در هر دو حالت، توجه به کیفیت اجزای داخلی مانند روغن، شیرها، لوله‌ها و سیل‌ها اهمیت بالایی دارد؛ چرا که این عوامل نقش تعیین‌کننده‌ای در دوام و عملکرد بلندمدت سیستم دارند. همچنین اگر قصد حمل بار زیاد یا استفاده تفریحی در مسیرهای خارج جاده را دارید، بهتر است مدلی را انتخاب کنید که قابلیت تنظیم آسان و سریع داشته باشد تا بتوان آن را متناسب با شرایط مسیر تغییر داد.

در پایان، تفاوت بین تعلیق تلسکوپی و تعلیق هیدرولیکی صرفا در نام نیست؛ هر کدام فلسفه، نقاط قوت و محدودیت‌های خود را دارند. اگر بخواهید موتورسیکلت جدیدی بخرید یا بخش تعلیق را ارتقا دهید، بهتر است بر اساس کاربری، شرایط مسیر و توان مالی انتخاب کنید. در هر حال، داشتن تعلیقی متناسب و با کیفیت، پایه‌ای برای سواری لذتبخش، ایمن و کنترل‌شده است؛ همان چیزی که هر موتورسوار به دنبال آن است. اگر شما هم در این زمینه تجربه یا دانشی دارید، آن را از طریق بخش نظرات با ما و سایر مخاطبان پدال در میان بگذارید.