اشتباهات رایج رانندگان در خیابان‌ها و جاده‌ها را بشناسید

رانندگی به‌عنوان یکی از مهارت‌های روزمره میلیون‌ها انسان در سراسر جهان، نیازمند توجه، دانش و انضباط است. با این حال، هر روز در خیابان‌های شهری و جاده‌های بین‌شهری، شاهد رفتارهایی هستیم که نه تنها قوانین را نقض می‌کنند، بلکه ایمنی خود راننده، سرنشینان، عابران پیاده و دیگر کاربران جاده را به خطر می‌اندازند.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2023، بیش از 1 میلیون نفر در سال در اثر تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست داده و بیش از 50 میلیون نفر دچار جراحت شده اند و بخش عمده‌ای از این حوادث که به اشتباهات انسانی بازمی‌گردد قابل پیشگیری است. در ایران نیز، طبق آمار پلیس راهور، سالانه بیش از 17 هزار کشته و 350 هزار مجروح ناشی از تصادفات ثبت می‌شود که بیش از 85 درصد آن‌ها به خطای راننده بازمی‌گردد.

اشتباهات رانندگی نه تنها به تصادف منجر می‌شوند، بلکه باعث ترافیک سنگین، افزایش مصرف سوخت، آلودگی صوتی و هوا و کاهش کیفیت زندگی شهری می‌شوند. این اشتباهات اغلب از بی‌توجهی، عجله، عدم آگاهی از قوانین، استفاده از تلفن همراه یا خستگی ناشی می‌شوند. در ادامه، 15 اشتباه رایج رانندگان در خیابان‌ها و جاده‌ها را به تفکیک و با توضیح کامل بررسی می‌کنیم تا با شناخت آن‌ها، بتوانیم رانندگی ایمن‌تر و هوشمندانه‌تری داشته باشیم.

یکی از خطرناک‌ترین و شایع‌ترین اشتباهات، استفاده از گوشی برای مکالمه، پیامک، چک کردن شبکه‌های اجتماعی یا حتی مسیریابی دستی است. طبق تحقیقات اداره ایمنی ترافیک بزرگراه‌های آمریکا ارسال پیامک هنگام رانندگی ریسک تصادف را 23 برابر افزایش می‌دهد. مغز نمی‌تواند هم‌زمان دو کار پیچیده (رانندگی + تایپ) را انجام دهد و حتی 5 ثانیه حواس‌پرتی در سرعت 90 کیلومتر بر ساعت، معادل طی مسافت یک زمین فوتبال بدون دید است.

بسیاری از رانندگان هنگام تغییر مسیر، گردش یا توقف، از راهنما استفاده نمی‌کنند. راهنما زبان ارتباطی در جاده است. عدم استفاده از آن باعث سردرگمی دیگران، ترمز ناگهانی و تصادفات زنجیره‌ای می‌شود. در تقاطع‌ها، 40 درصد تصادفات جانبی به دلیل عدم اعلام قصد تغییر مسیر رخ می‌دهد.

توقف در خطوط زرد، روی خط عابر پیاده یا در مسیر اتوبوس، از اشتباهات رایج در شهرهاست. این رفتار نه تنها جریان ترافیک را مختل می‌کند، بلکه عابران را مجبور به عبور از میان خودروها می‌کند و خطر برخورد را افزایش می‌دهد. همچنین، در مواقع اضطراری، مسیر آمبولانس یا آتش‌نشانی را مسدود می‌کند.

بسیاری از رانندگان بدون نگاه به آینه یا شانه (نقطه کور)، ناگهان مسیر عوض می‌کنند. نقطه کور (Blind Spot) ناحیه‌ای است که در آینه دیده نمی‌شود. تغییر مسیر بدون بررسی آن، به ویژه در بزرگراه‌ها، علت اصلی تصادفات جانبی است. استفاده از آینه‌های نقطه کور یا سیستم BSM (در خودروهای جدید) ضروری است.

سرعت بالا در شهر و سرعت بسیار پایین در جاده، هر دو خطرناک هستند. سرعت بالا زمان واکنش را کاهش می‌دهد (در سرعت 120 کیلومتر بر ساعت، مسافت ترمز بیش از 100 متر است). سرعت خیلی پایین نیز باعث تجمع خودروها و سبقت‌های خطرناک می‌شود. رعایت حداکثر و حداقل سرعت مجاز ضروری است.

بسیاری از رانندگان فاصله ایمن با خودروی جلویی را رعایت نمی‌کنند. قانون 3 ثانیه (فاصله‌ای که در 3 ثانیه طی می‌شود) یا 4 ثانیه در باران، استاندارد جهانی است. عدم رعایت آن باعث تصادفات زنجیره‌ای می‌شود. در 100 کیلومتر بر ساعت، فاصله ایمن حدود 55 متر است.

سبقت از سمت راست (در جاده‌های دوطرفه) یا از شانه خاکی، غیرقانونی و خطرناک است. در جاده‌های دوطرفه، سبقت فقط از چپ مجاز است. سبقت از راست باعث برخورد رو در رو می‌شود. در بزرگراه‌ها نیز، سبقت از راست مختل‌کننده جریان است.

خواب‌آلودگی مانند الکل عمل می‌کند و زمان واکنش را تا 50 درصد کاهش می‌دهد. علائم شامل پلک زدن مکرر، عدم تمرکز و انحراف از مسیر است. هر 2 ساعت رانندگی، 15 دقیقه استراحت ضروری است. بیش از 20 درصد تصادفات فوتی در جاده‌های ایران به خستگی مربوط است.

بسیاری از رانندگان و سرنشینان عقب، کمربند نمی‌بندند. کمربند ایمنی احتمال مرگ در تصادف را تا 50 درصد و جراحت جدی را تا 70 درصد کاهش می‌دهد. در ایران، عدم استفاده از کمربند در صندلی عقب نیز جریمه دارد.

استفاده از نور بالا در مناطق روشن یا عدم روشن کردن چراغ در غروب، از اشتباهات رایج است. نور بالا دید رانندگان مقابل را مختل می‌کند. در شب، چراغ کوچک (پایین) در شهر و نور بالا در جاده‌های تاریک بدون خودرو مقابل باید بکار گرفته شود.

نادیده گرفتن چراغ قرمز یا تابلوی توقف، علت اصلی تصادفات تقاطعی است. حتی اگر چراغ زرد باشد، باید آماده توقف بود. در تقاطع‌ها، 2 ثانیه پس از قرمز شدن چراغ، خودروهای عمود بر مسیر حرکت می‌کنند و با عبور در این لحظه، برخورد حتمی است.

حمل بارهای بزرگ، آویزان یا بیش از 3 نفر در موتورسیکلت، بسیار خطرناک است. این کار مرکز ثقل را به هم می‌زند و کنترل را دشوار می‌کند. در بسیاری از کشورها از جمله کشور ما، حمل کودک زیر 12 سال در موتورسیکلت ممنوع است.

ورود به خیابان یک‌طرفه از سمت اشتباه یا رانندگی در رمپ خروجی، فاجعه‌بار است. این اشتباه معمولاً به دلیل عدم توجه به تابلوها یا استفاده از جی‌پی‌اس بدون دقت رخ می‌دهد. در بزرگراه‌ها، حتی 10 متر رانندگی در خلاف جهت می‌تواند کشنده باشد.

ترمز گرفتن ناگهانی برای نگاه کردن به منظره، صحبت با سرنشین یا پیدا کردن آدرس، خطرناک است. خودروی پشتی انتظار توقف ندارد. در بزرگراه‌ها، باید به شانه بروید یا از خروجی استفاده کنید.

عبور نکردن از خط‌کشی، عدم توقف برای عابران یا فشار دادن بوق به دوچرخه‌سواران، از اشتباهات رایج است. عابران در عبور از خیابان و محل‌های خط‌کشی شده اولویت دارند. دوچرخه‌سواران نیز بخشی از ترافیک هستند و باید حداقل 1.5 متر فاصله با آن‌ها رعایت شود.