نکات مهم هنگام خرید خودروی برقی دست دوم

خودروهای برقی از زمان معرفی گسترده در دهه قبل، به‌سرعت به یکی از مهم‌ترین پدیده‌های صنعت خودرو تبدیل شده‌اند. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در سال قبل، بیش از 40 میلیون خودروی برقی در جاده‌های جهان تردد می‌کنند و فروش جهانی آن‌ها در سال 2023 به 14 میلیون دستگاه رسید که رشد 35 درصدی نسبت به سال قبل از آن را نشان می‌دهد. این رشد، ناشی از پیشرفت باتری، کاهش هزینه‌ها و سیاست‌های زیست‌محیطی است.

برخلاف خودروهای درون‌سوز که از احتراق بنزین یا دیزل برای تولید انرژی استفاده می‌کنند، خودروهای برقی از موتور الکتریکی و باتری لیتیوم-یون بهره می‌برند. فرآیند عملکرد خودروهای یاد شده به این صورت است:

• باتری (معمولاً 40 تا 100 کیلووات ساعت) انرژی الکتریکی را ذخیره می‌کند.
• اینورتر جریان مستقیم (DC) باتری را به جریان متناوب (AC) برای موتور تبدیل می‌کند.
• موتور الکتریکی (معمولاً سنکرون مغناطیس دائم یا القایی) گشتاور آنی تولید می‌کند.
• سیستم بازیافت انرژی هنگام ترمز، انرژی جنبشی را به الکتریکی تبدیل و به باتری بازمی‌گرداند.

این ساختار ساده، بدون گیربکس پیچیده، اگزوز، فیلتر روغن یا تسمه تایم است و تنها 20 قطعه متحرک در مقابل 2000 قطعه در موتور بنزینی دارد.

خودروهای برقی به چند دلیل عمده در مقایسه با خودروهای با موتور احتراق داخلی مزیت دارند:

بهره‌وری انرژی بالاتر: پژوهشی نشان داده که یک خودروی برقی در طی مسافتی مشابه، مصرف انرژی بسیار پایین‌تر نسبت به خودروهای بنزینی داشته است.

هزینهٔ عملیاتی پایین‌تر: خودروهای برقی در مقایسه با خودروهای بنزینی یا دیزلی از هزینه‌های سوخت (الکتریسیته معمولاً ارزان‌تر از بنزین است) و نگهداری (مثلاً بدون تعویض روغن موتور، سیستم انتقال نیرو ساده‌تر) برخوردارند.

آلودگی کمتر و اثرات زیست‌محیطی پایین‌تر: اگرچه تولید برق خود ممکن است از منابع مختلف باشد، اما درون ‌خودرو هیچ اگزوزی وجود ندارد، بنابراین انتشار آلاینده‌های محلی کاهش می‌یابد که برای محیط‌زیست، کیفیت هوای شهری و سیاست‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مهم است.

عملکرد متفاوت و ساده‌تر رانندگی: خودروهای برقی به دلیل گشتاور سریع موتور الکتریکی، اغلب شتاب و پاسخ‌گویی بهتری دارند و چون نگهداری کمتری نیاز دارند، استفاده روزمره‌ از آن‌ها راحت‌تر است. یکی از مزایای این محصولات تجربه رانندگی بی‌صداتر و ساده‌تر است.

مشوق‌های دولتی و شرایط ویژه: در برخی کشورها، برای خودروهای برقی مشوق‌هایی مثل مالیات کاهش‌یافته، معافیت‌های عوارض، یا امکان استفاده از خطوط ویژه وجود دارد که جذابیت را افزایش می‌دهد.

با این وجود، خرید خودرو برقی دست دوم با برخی نکات ویژه همراه است که برخلاف خودروهای بنزینی ممکن است نیاز به توجه بیشتری داشته باشد به‌ویژه موضوع باتری و زیرساخت شارژ در این بحث اهمیت دارد. در ادامه، این نکات را با جزئیات بررسی می‌کنیم.

در این بخش فهرستی از نکات مهم آورده شده که هر خریدار خودروی برقی کارکرده باید آن‌ها را بررسی کند.

باتری بزرگ‌ترین و احتمالاً گران‌ترین بخش خودروی برقی است، بنابراین فهمیدن میزان سلامت آن بسیار حیاتی است. هنگام خرید خودروی برقی دست دوم باید گزارش وضعیت باتری را درخواست کنید، یا از طریق نرم‌افزارها و یا از طریق داشبورد خودرو وضعیت را مشاهده کنید. اما چرا این بخش اهمیت دارد؟ چون اگر باتری در وضعیت نامطلوب باشد، هزینه قابل‌توجهی در آینده ممکن است برای تعویض یا کاهش برد متحمل شوید.

بردی که فروشنده ادعا می‌کند ممکن است با بردی که شما می‌خواهید متفاوت باشد. شرایط رانندگی، دما، نوع شارژ، شیب مسیر و سبک رانندگی بر برد تأثیر دارد؛ بنابراین باید ببینید آیا خودرو نیازهای روزمره را تأمین می‌کند یا خیر. آمارها نشان می‌دهد متوسط مسافت روزانه رانندگان آمریکایی حدود 65 کیلومتر است؛ بنابراین حتی خودرویی با برد پایین‌تر ممکن است کافی باشد اگر شارژ خانگی داشته باشید. خرید خودرویی با بردی که نمی‌تواند نیازهای شما را پاسخ دهد، ممکن است منجر به هزینه اضافی، استرس شارژ و مشکلات دیگر شود.

استفاده مکرر از شارژ سریع DC می‌تواند به‌مرور باتری را بیشتر فرسوده کند. در این بخش باید سابقه استفاده از شارژ سریع و نوع شارژ خانگی و دولتی را جویا شوید. همچنین شرایط دمایی یا نگهداری نامطلوب ممکن است باعث تسریع افت ظرفیت شود. راهنمای خرید خودروهای بری نشان می‌دهد خودروهایی که در مناطق بسیار گرم کار کرده‌اند یا دائماً با شارژ کامل حرکت کرده‌اند، ممکن است افت باتری سریع‌تری داشته باشند.

بسیاری از تولیدکنندگان خودروهای برقی گارانتی‌های طولانی‌مدتی برای باتری ارائه می‌کنند. قبل از خرید، چک کنید که آیا این گارانتی هنوز معتبر است، آیا قابل انتقال به مالک جدید است یا نه؛ اما چرا وضعیت گارانتی باتری اهمیت دارد؟ چون اگر باتری دچار خرابی شود و هنوز تحت پوشش باشد، هزینه تعویض یا تعمیر قابل‌توجه کاهش می‌یابد.

خرید خودرو، به معنای داشتن امکان شارژ مناسب در خانه یا محل کار است. باید چک کنید که کابل‌ها، دسته شارژ، نوع اتصال مناسب وجود دارد یا خیر و اینکه نوع سوکت و استاندارد خودرو با شارژرهای موجود در منطقه محل سکونت سازگار است. خودروهای برقی کارکرده ممکن است کابل شارژ یا اتصال‌دهنده ضروری را نداشته باشند که به معنی هزینه اضافه برای خریدار خواهد بود. در صورتی که نتوانید به راحتی خودرو را شارژ کنید، مزیت برقی بودن آن کاهش می‌یابد و ممکن هزینه بیشتری از بابت نصب شارژر و شارژ باتری متقبل شوید.

اگرچه خودروهای برقی نیاز به سرویس‌های کمتری نسبت به خودروهای بنزینی دارند، اما هنوز اجزایی مثل ترمزها، تایرها، تعلیق، به‌روزرسانی نرم‌افزار وجود دارند. یک سابقه کامل سرویس می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که مالک قبلی به نگهداری اهمیت داده است. سابقه نگهداری و سرویس وضعیت کلی خودرو را بهتر نشان داده و احتمال هزینه‌های تعمیرات بزرگ‌تر را کاهش می‌دهد.

متأسفانه تمام خودروهای برقی دارای سیستم مدیریت حرارتی پیشرفته نیستند و در مدل‌های قدیمی‌تر باتری در معرض حرارت شدید یا شارژ کامل مکرر بوده که باعث افت بیشتر شده است. به همین خاطر در زمان خرید خودروهای برقی قدیمی باید دقت زیادی داشته باشید. در این خودروها چون باتری طراحی ضعیف یا شرایط نگهداری نامناسب داشته است بنابراین افت ظرفیت بیشتری را تجربه کرده و هزینه‌های تعویض آن بالا خواهد بود.

همانند خودروی بنزینی، بررسی سابقه تصادف، آسیب پانل‌های بدنه و شاسی، شرایط آب‌وهوایی وخیم و... مهم است؛ اما در خودروهای برقی این موضوع مهم‌تر است زیرا باتری در کف یا زیر بدنه قرار دارد و احتمال آسیب به آن در تصادف یا ضربه وجود دارد. به همین خاطر کارشناسی تخصصی خودروهای برقی اهمیت بالایی خواهد داشت. آسیب باتری یا سیستم خنک‌سازی می‌تواند هزینه بسیار بالایی داشته باشد یا عمر باتری را کاهش دهد.

برخی خودروهای برقی ممکن است از فناوری شارژ یا باتری نسل جدید عقب مانده باشند، یا تولیدکننده دیگر نرم‌افزار و به‌روزرسانی برای آن‌ها ارائه ندهد. گفته می‌شود در زمان خرید باید توجه داشته باشید که نرم‌افزار به‌روزرسانی شده باشد و خودرو هنوز توسط سازنده پشتیبانی شود.

افت قیمت خودروهای برقی سریع‌تر از خودروهای بنزینی بوده است؛ این امر هم فرصت است (قیمت کمتر برای خریدار) و هم ریسک (ارزش پایین‌تر در آینده). به همین خاطر حین خرید خودروی برقی باید موضوع افت قیمت را در نظر بگیرید. البته در مقایسه با خودروهای بنزینی، هزینه کل مالکیت خودروی برقی پایین‌تر است اما باید مطمئن باشید که قیمت خرید و شرایط آن منطقی باشد.

در بسیاری از مناطق کشورمان، سرویس خودروهای برقی ممکن است محدود باشد؛ بنابراین یافتن تکنسین متخصص، قطعات یدکی و هزینه‌های تعمیر ممکن است بیشتر شود. این نکته در بررسی خودرو کارکرده مهم است. در صورتی که مشکلی پیش بیاید و یافتن قطعه یا تعمیرکار مناسب سخت باشد، هزینه و زمان بیشتری به هدر خواهد رفت.

حتی اگر امکان شارژ خانگی دارید، باید بررسی کنید که آیا در مسیرهای متداول رفت‌وآمد، شارژ عمومی در دسترس است یا خیر. هزینه برق، تعرفه‌ها و سرعت شارژ عمومی چگونه است؟ اما چرا این موضوع اهمیت دارد؟ زیرا در صورتی که شارژ خانگی باتری ممکن نباشد یا زیرساخت کافی توسعه نیافته باشد، تجربه مالکیت دشوار خواهد شد.

ممکن است بیمه خودروهای برقی کمی متفاوت باشد، یا هزینه شارژ سریع عمومی بالاتر از انتظار داشته باشد بنابراین این موارد باید در بودجه‌ خریدار پیش‌بینی شود. اگرچه قیمت خودروهای برقی دست دوم کاهش یافته است اما اگر هزینه‌های عملیاتی یا سرویس باتری بیشتر شود، صرفه اقتصادی کاهش می‌یابد.

قبل از خرید، حتماً تست رانندگی را انجام دهید. باتری را شارژ کنید و توان پیمایش، عملکرد شارژ سریع، رفتار خودرو، صداها، وضعیت سیستم تعلیق و دیگر اجزا را چک کنید. تجربه واقعی رانندگی نشان می‌دهد که خودرو چقدر مطابق نیاز شماست و نکته‌های پنهان را آشکار می‌سازد.