تمام شدن بنزین خودرو چه آسیبی به موتور و تجهیزات فنی می‌زند؟

تمام شدن بنزین خودرو، ظاهراً تنها یک نقص ساده و کم‌اهمیت در نظر گرفته می‌شود؛ اتفاقی که شاید برای بسیاری از رانندگان رخ داده باشد و به سرعت با حمایت سایر رانندگان و سوخت‌رسانی مجدد و ادامه حرکت حل شود؛ اما واقعیت این است که این رخداد می‌تواند برای موتور خودرو، سیستم سوخت‌رسانی، فیلترها و حتی اجزای الکترونیکی آن، عواقب فنی داشته باشد که گاهی پرهزینه و زمان‌بر هستند.

وقتی بنزین به پایان می‌رسد، خودرو علاوه بر از دست دادن قدرت و ایستادن ناگهانی، ممکن است وارد شرایطی شود که ترکیب سوخت و هوا، فشار پمپ سوخت، ورود ذرات معلق یا هوا به مدار سوخت و دیگر عوامل، همگی دست به دست هم دهند تا عملکرد خودرو مختل گردد؛ بنابراین، هر راننده‌ای لازم است بداند تمام شدن بنزین صرفاً توقف خودرو نیست، بلکه ممکن است جرقه‌ای برای یک آسیب فنی جدی باشد.

تمام شدن بنزین، اغلب به عنوان یک اشتباه رایج و بی‌ضرر تلقی می‌شود، اما کارشناسان خودرو آن را تهدیدی جدی برای اجزای حیاتی موتور می‌دانند. وقتی سطح سوخت به زیر یک‌چهارم مخزن می‌رسد، پمپ سوخت شروع به کار کردن در شرایط نامساعد می‌کند. بنزین نه تنها سوخت‌رسان است، بلکه نقش خنک‌کننده و روان کننده را برای پمپ ایفا می‌کند. بدون آن، دمای پمپ به سرعت افزایش می‌یابد و می‌تواند به موتور الکتریکی آن آسیب بزند.

این آسیب تنها آغاز ماجرا است. رانندگانی که عادت به رانندگی با مخزن خالی دارند، اغلب با علائمی مانند سختی استارت، کاهش شتاب و حتی خاموش شدن ناگهانی موتور مواجه می‌شوند. این مشکلات از ورود هوا به سیستم سوخت‌رسانی ناشی می‌شود که منجر به اختلال در احتراق خواهد شد. علاوه بر این، رسوبات و آلودگی‌های کف مخزن که در طول زمان انباشته می‌شوند به داخل لوله‌های سوخت کشیده می‌شوند و فیلترها را مسدود می‌کنند.

در خودروهای مدرن، این رسوبات می‌توانند به انژکتورها آسیب بزنند و کارایی موتور را کاهش دهند. در کشورهای در حال توسعه که کیفیت سوخت گاهی ناپایدار است، این خطرات دوچندان می‌شود. سازمان بهداشت جهانی در گزارش‌های مرتبط با ایمنی ترافیک، به‌طور غیرمستقیم به این موضوع اشاره کرده و هشدار می‌دهد که مشکلات سوخت‌رسانی می‌تواند عامل 10 درصد حوادث جاده‌ای باشد؛ بنابراین، تمام شدن بنزین نه تنها یک ناتوانی موقت است، بلکه می‌تواند زنجیره‌ای از آسیب‌ها را به موتور تحمیل کند که در ادامه به تفصیل بررسی خواهیم کرد.

در ادامه، مهم‌ترین عواقب فنی تمام شدن بنزین را به‌صورت جداگانه توضیح می‌دهیم:

یکی از اولین تأثیرات فنی کمبود سوخت، کارکرد نامناسب پمپ بنزین است. در خودروهای مدرن، پمپ بنزین غالباً در داخل مخزن سوخت قرار دارد و سوخت به عنوان روان کننده و خنک‌کننده برای پمپ عمل می‌کند. وقتی سطح بنزین بسیار پایین بیاید یا خودرو کاملاً از بنزین تهی شود، پمپ سوخت مجبور می‌شود علاوه بر سوخت، هوا یا بخارات ته‌مانده را نیز مکش کند. این وضعیت باعث می‌شود که پمپ دچار افزایش دما، اصطکاک بالاتر، سایش بیشتر یا حتی شکست شود؛ بنابراین، در زمانی که بنزین تمام شود، حتی قبل از آن‌که موتور خاموش شود، پمپ سوخت تحت‌فشار قرار می‌گیرد که هزینه تعمیر یا تعویض آن ممکن است بسیار بالا باشد.

وقتی سطح بنزین بسیار پایین می‌آید، پمپ سوخت مجبور به مکش از سطح نزدیک ته مخزن خواهد شد. در بسیاری از باک‌های سوخت به‌ویژه خودروهای قدیمی‌تر یا خودروهایی که به‌درستی سرویس نشده‌اند، ذرات معلق، رسوبات یا زنگ‌زدگی در ته مخزن جمع می‌شوند. این ذرات توسط پمپ به جریان سوخت وارد می‌شوند و می‌توانند فیلتر سوخت را مسدود کرده، انژکتورها را دچار مشکل کنند و به موتور فشار وارد نمایند. این امر در نهایت می‌تواند منجر به افت راندمان موتور، احتراق ناقص، یا حتی عدم راه‌اندازی مجدد آن شود.

تمام شدن بنزین می‌تواند باعث شود که ترکیب هوا و سوخت در سیلندرها به‌درستی تأمین نشود. در این حالت، سوخت کافی به سیلندرها نمی‌رسد یا فشار لازم برای انژکتورها تأمین نمی‌شود و ورود هوا زیاد می‌شود.

نتیجه این امر ممکن است احتراق ناقص یا بدون احتراق باشد. این وضعیت می‌تواند باعث شود که مقداری از بنزین نسوخته وارد منیفولد و سیستم اگزوز شود و به کاتالیزور آسیب برسد. همچنین، ماشین زمانی که در حالت کمبود سوخت قرار دارد، ممکن است دچار ناک موتور شود یعنی امواج فشار ناهماهنگ درون سیلندرها باعث تولید صدایی تیز یا لرزش در موتور می‌شوند که اگر مکرراً رخ دهند ممکن است به بلبرینگ‌ها، بوش‌ها و قطعات داخلی موتور آسیب بزنند. به عبارت دیگر، بنزین فقط ماده‌ای برای تأمین انرژی نیست؛ بلکه تداوم صحیح آن برای کنترل فرآیند احتراق و جلوگیری از ضربه و آسیب داخلی موتور حیاتی است.

وقتی باک سوخت به‌طور کامل خالی شود، ممکن است هوا وارد سیستم سوخت شود به ویژه در سیستم‌های دیزلی که حساسیت بیشتری دارند. ورود هوا به مدار سوخت‌رسانی می‌تواند باعث شود که وقتی سوخت جدید وارد می‌شود، خودرو به‌راحتی روشن نشود یا به اصطلاح راه‌اندازی ضعیفی داشته باشد. در موتورهای دیزل، هوای موجود در لوله‌ها ممکن است نیاز به سوزاندن هوا یا تخلیه دستی داشته باشد که هزینه و زمان بیشتری می‌طلبد. حتی در موتورهای بنزینی هم ممکن است پس از سوخت‌گیری مجدد، تلاش برای استارت زدن چندین بار باعث تخلیه باتری یا آسیب زدن به سیستم شود؛ زیرا جریان سوخت به‌طور کامل باز نشده و جریان هوا یا سوخت ناپایدار است.

اگرچه ممکن است این مورد کمتر به عنوان یک آسیب موتور دیده شود، اما باید توجه داشت زمانی که بنزین تمام می‌شود، خودرو ممکن است ناگهان در مکان نامناسب یا مسیر پرتردد بایستد. این توقف ناگهانی می‌تواند راننده را در موقعیت ناایمن قرار دهد یا باعث شود سیستم‌های کمکی مانند ترمز یا فرمان عملکرد بهینه خود را نداشته باشند. باید دانست که کاهش فشار سوخت یا ضعف در عملکرد موتور ممکن است فرمان یا ترمز هیدرولیک را نیز تحت تأثیر قرار دهد گرچه این برای همه خودروها صدق نمی‌کند. به‌صورت کلی تمام شدن سوخت علاوه بر صدمه فنی، می‌تواند به وقوع حادثه یا افزایش خطر منجر گردد که موتور را مستقیماً نشانه نمی‌گیرد ولی امنیت راننده را تهدید می‌کند.

تمام شدن بنزین خودرو را نمی‌توان صرفاً یک نقص ساده تلقی کرد؛ بلکه چنین رخدادی ممکن است آغازگر یک سلسله رویداد فنی باشد که موتور، سیستم سوخت‌رسانی، فیلترها، انژکتورها و سایر اجزا را دچار آسیب کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود هر راننده‌ای نادیده نگرفتن علامت نزدیک شدن به ظرفیت خالی باک را جدی بگیرد، از رانندگی تا وقتی که سوخت کم است بپرهیزد و حتی‌الامکان در مرحله اولیه، سوخت‌گیری کند.

به خاطر داشته باشید که هزینه‌های بالقوه ناشی از آسیب‌های فنی به‌مراتب بیشتر از صرف هزینه زمانی برای پر کردن به‌موقع سوخت هستند. در نهایت، موتور خودرو نه تنها برای حرکت نیاز به بنزین دارد، بلکه برای سوخت‌رسانی پایدار، خنک کاری پمپ، ورود سوخت پاک و ترکیب صحیح هوا و سوخت به یک سطح حداقلی از بنزین نیازمند است.