عبور پرسرعت از سرعت‌گیرها و تحمیل هزینه‌های گزاف برای تعمیر خودرو

در شرایط فعلی اقتصادی، نگهداری از خودرو دیگر یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت حیاتی است چراکه قیمت لوازم‌یدکی وسایل نقلیه بسیار گران شده و رانندگان مجبور به پرداخت هزینه‌های میلیونی هستند. در چنین فضایی، هر راننده‌ای که بخواهد از سرمایه چهارچرخ خود محافظت کند، باید به سبک رانندگی‌اش بازنگری کند.

یکی از عادات مخرب و پرهزینه که در خیابان‌ها و جاده‌های کشور به وفور دیده می‌شود، عبور پرسرعت و بی‌مهابا از روی دست‌اندازها و سرعت‌گیرها است. این رفتار نه تنها ایمنی سرنشینان را به خطر می‌اندازد، بلکه به تدریج اجزای حیاتی خودرو را نابود می‌کند و هزینه‌های هنگفتی را تحمیل می‌نماید. عبور آرام و با سرعت مناسب از موانع عمودی جاده اعم از سرعت‌گیرهای لاستیکی، دست‌اندازهای آسفالتی یا چاله‌های عمیق یکی از مؤثرترین روش‌های کاهش هزینه‌های نگهداری خودرو است.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که درصد قابل‌توجهی از مراجعات به تعمیرگاه‌ها در سال قبل، به مشکلات سیستم تعلیق مربوط بوده و بخش قابل‌توجهی از این موارد، ناشی از رانندگی خشن بر روی ناهمواری‌ها بوده است. به همین خاطر تصمیم گرفتیم به بررسی دقیق آسیب‌های وارده به خودرو در اثر عبور سریع از دست‌اندازها بپردازیم.

وقتی خودرو با سرعت زیاد از روی یک مانع عمودی یا شیب‌دار رد می‌شود، انرژی جنبشی بیشتری باید توسط سیستم تعلیق و بدنه جذب شود. این انرژی به‌صورت ضربه‌های ناگهانی به کمک‌فنرها منتقل شده و در صورت تکرار یا شدت بالا می‌تواند فراتر از ظرفیت طراحی این قطعات رود. به‌طور خلاصه، هرچه سرعت برخورد بیشتر باشد، مقدار نیروی ضربه‌ای که به بازوها، بوش‌ها، کمک‌ها و سایر اتصالات وارد می‌شود بزرگ‌تر است و احتمال شکست یا تغییر شکل نیز افزایش می‌یابد. این اصل پایه‌ای در تحلیل خسارت ناشی از عبور نامناسب از موانع جاده‌ای است.

کمک‌فنرها وظیفه کنترل حرکات عمودی بدنه و بازگرداندن فنرها به موقعیت خود را دارند. عبور پرسرعت باعث فشردگی و سپس بازگشت ناگهانی فنرها می‌شود که ممکن است ضربه‌گیر را بیش از طراحی تحت‌فشار قرار دهد؛ نتیجه این کار نشت روغن، خمیدگی پیستون یا حتی شکست بدنه کمک‌فنر خواهد بود. از کارافتادن کمک‌ها ابتدا به‌صورت کاهش کیفیت فرمان‌پذیری و پس از آن ایجاد سروصدا، نوسان بیش‌ازحد و در نهایت افزایش استهلاک دیگر قطعات تعلیق بروز می‌کند. ضربات مکرر و شدید یکی از علل اصلی کاهش عمر مفید کمک‌فنرها است.

هر ضربه شدید می‌تواند نقاط اتصالی سیستم تعلیق مانند بازوها، بوش‌ها و ... را جابجا یا خم کند؛ نتیجه عملی این کار خروج چرخ‌ها از تنظیم هندسی است. تنظیم نبودن زاویه چرخ‌ها سبب سایش نامتوازن تایرها، کشیده ‌شدن فرمان به یک سمت، کاهش پایداری و افزایش مصرف سوخت می‌شود. حتی برخوردهای نسبتاً کوچک به‌مرور زمان منجر به نیاز به تنظیم یا تعویض قطعات مرتبط و هزینه اضافی برای صاحب خودرو خواهد شد.

در هنگام فرود ناگهانی، دیواره جانبی تایر ممکن است به شدت تحت‌فشار قرار گیرد و با سطح جاده تماس شدیدی پیدا کند؛ این وضعیت می‌تواند سبب ایجاد برآمدگی یا ترک‌های داخلی در ساختار تایر شود که خطرناک و غیرقابل تعمیر است. شرکت‌های تولیدکننده لاستیک توصیه می‌کنند هرگونه برآمدگی یا سروصدای غیرمعمول پس از برخورد با مانع باید فوراً بررسی شود، زیرا نقص ساختاری در دیواره تایر می‌تواند منجر به ترکیدگی ناگهانی در حین حرکت شود.

خودروهایی با ارتفاع کف کمتر در معرض خطر برخورد اجزای زیرین بدنه با سطح مسیر دارند؛ یعنی هنگام عبور از سرعت‌گیر با سرعت بالا، کف بدنه، اگزوز یا کارتل روغن با سرعت‌گیر برخورد می‌کند. این برخورد می‌تواند موجب خم ‌شدن یا سوراخ شدن اگزوز، شکست پایه‌ها و حتی سوراخ شدن کارتل روغن و نشت روغن شود که تعمیر یا تعویض آن‌ها هزینه‌بر است و در موارد حاد ممکن است موتور به دلیل کمبود روغن آسیب ببیند.

ضربات محکم می‌توانند جعبه فرمان و اتصالات آن را تحت‌فشار قرار دهند. آسیب دیدگی ستون فرمان، سیستم هیدرولیک یا الکترونیکی و قطعات مکانیکی می‌تواند سبب ضعف در فرمان‌پذیری، صدا و لرزش در حین گردش فرمان و در موارد شدید خطای ایمنی شود. تعمیر سیستم فرمان اغلب پرهزینه و ایمن‌سازی آن برای رانندگی شهری حیاتی است.

اگر راننده عادت به عبور پرسرعت از سرعت‌گیرها داشته باشد، هزینه‌ها تنها به تعویض یک قطعه خلاصه نمی‌شود؛ فرسایش بیشتر قطعات، نیاز به تنظیمات مکرر، کاهش بازدهی سوخت و افزایش ریسک خرابی در زمان نامناسب، مجموعه‌ای از هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم را ایجاد می‌کند. کارشناسان صنعت خودرو بر این نکته تأکید دارند که پیشگیری یعنی کاهش سرعت و عبور صحیح از دست‌اندازها بسیار کم‌هزینه‌تر از تعمیرات پس از وقوع است.

• سرعت مناسب را رعایت کنید: با نزدیک شدن به سرعت‌گیر یا دست‌انداز، سرعت را تا حد مطمئن کاهش دهید.
• زاویه مناسب: در مواردی که سرعت‌گیر طولانی یا موج‌دار است، با زاویه اندک و سرعت کنترل‌شده عبور کنید تا بار به‌صورت همگن توزیع شود.
• بازرسی پس از ضربه: در صورت برخورد شدید یا شنیدن صدای غیرطبیعی، خودرو را بررسی کنید
• نگهداری پیشگیرانه: تعویض به‌موقع کمک‌فنرها، استفاده از لاستیک‌های مناسب و کنترل منظم تنظیم چرخ‌ها می‌تواند اثرات ضربات را کاهش دهد.

در پایان باید گفت در شرایط اقتصادی کنونی که هزینه‌های تعمیر و نگهداری خودرو برای بسیاری از خانواده‌ها قابل‌توجه است، اصلاح رفتار رانندگی و توجه به عبور با سرعت مناسب از روی دست‌اندازها و سرعت‌گیرها یکی از ساده‌ترین راه‌های کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی است.

ضربات مکرر و عبور پرسرعت می‌تواند به طیف وسیعی از قطعات، از تایر و کمک‌فنر گرفته تا اگزوز و سیستم فرمان آسیب برساند و در بلندمدت هزینه‌ها و خطرات قابل‌توجهی ایجاد کند. رعایت سرعت متناسب، بازدید فنی منظم و آگاهی راننده مواردی است که نه‌تنها از هزینه‌های احتمالی جلوگیری می‌کند بلکه ایمنی و آرامش سفر را نیز تضمین خواهد کرد.