آسیب‌های پنهان پارک طولانی‌مدت خودرو؛ از تخلیه باتری تا یاتاقان زدن
خودرو نه تنها وسیله‌ای برای جابه‌جایی است، بلکه به عنوان یک کالای مصرفی گران‌قیمت، بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره میلیون‌ها نفر را تشکیل می‌دهد. خودروها مانند هر کالای مصرفی دیگری، برای عملکرد بهینه طراحی شده‌اند تا رانده شوند؛ بنابراین حرکت منظم، گردش روغن‌ها، شارژ باتری و فعالیت سیستم‌های مکانیکی و الکترونیکی، بخشی از چرخه طبیعی عمر آن‌هاست.
صاحب‌نظران صنعت خودروسازی، از جمله انجمن خودروسازان آمریکا AAA و مؤسسه ملی ایمنی بزرگراه‌های آمریکا NHTSA، تأکید می‌کنند که تعمیر و نگهداری منظم از جمله رانندگی منظم می‌تواند طول عمر متوسط یک خودرو را از 12 سال به بیش از 15 سال افزایش دهد. بر اساس گزارش AAA در سال 2023، خودروهایی که حداقل هفته‌ای دو بار و هر بار بیش از 20 دقیقه رانده می‌شوند، 30 درصد کمتر به تعمیرات اساسی نیاز پیدا می‌کنند.
اما در مقابل، عدم استفاده طولانی‌مدت از خودرو چه به دلیل پارک طولانی در گاراژ باشد یا به خاطر سفرهای خارجی یا حتی بروز برخی بیماری‌ها، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آن وارد کند. در ادامه به آسیب‌های پنهان پارک طولانی‌مدت خودرو و عدم استفاده از آن می‌پردازیم.
مشکلات باتری، از تخلیه تا خرابی کامل
یکی از شایع‌ترین آسیب‌های ناشی از نراندن خودرو، مربوط به باتری است. باتری‌های سرب اسیدی یا لیتیوم یونی مدرن، برای شارژ مداوم از طریق دینام طراحی شده‌اند. هنگامی که خودرو پارک می‌شود، سیستم‌های الکترونیکی کوچک مانند ساعت، آلارم و ECU همچنان برق مصرف می‌کنند. این فرایند تخلیه پارازیتی نام دارد. طبق گزارش کانسومر ریپورتز در سال قبل، یک خودرو پارک شده می‌تواند روزانه 20 تا 50 میلی‌آمپر برق از دست بدهد که این مقدار در عرض 4 تا 6 هفته باتری را به‌طور کامل تخلیه می‌کند.
در شرایط عدم استفاده طولانی (بیش از دو ماه)، اسید داخل باتری سولفاته می‌شود و ظرفیت باتری را تا 50 درصد کاهش می‌دهد. این فرآیند برگشت‌ناپذیر است و می‌تواند منجر به خرابی کامل باتری شود. برای جلوگیری AAA توصیه می‌کند هر دو هفته یک‌بار خودرو را به مدت 30 دقیقه برانید یا از شارژرهای نگه‌دارنده استفاده کنید.
تخریب لاستیک‌ها، از صاف شدن تا ترک‌خوردگی
لاستیک‌ها به عنوان نقطه تماس خودرو با جاده، از مواد الاستیک ساخته شده‌اند که برای حرکت مداوم طراحی شده‌اند. پارک طولانی‌مدت باعث صاف شدن موضعی می‌شود، جایی که وزن خودرو روی یک نقطه لاستیک فشار وارد می‌کند و شکل آن را تغییر می‌دهد. بر اساس گزارش‌ها، لاستیک‌های پارک شده به مدت بیش از سه ماه، پس از رانندگی اولیه لرزش شدیدی ایجاد می‌کنند که می‌تواند به سیستم تعلیق آسیب بزند.
علاوه بر این عدم گردش هوا و روغن‌های روان کننده داخل لاستیک، باعث خشک شدن لاستیک و ترک‌خوردگی دیواره‌ها می‌شود. سازمان NHTSA هشدار می‌دهد که لاستیک‌های خشک شده خطر ترکیدن در سرعت بالا را افزایش می‌دهند و می‌توانند منجر به تصادف شوند. هزینه تعویض چهار لاستیک می‌تواند بیش از 10 میلیون تومان باشد. برای پیشگیری، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند خودرو را روی جک بگذارید تا وزن از لاستیک‌ها برداشته شود، یا حداقل ماهانه فشار باد را چک کنید و خودرو را جابه‌جا کنید.
مشکلات سیستم سوخت، از رسوب تا مسدود شدن انژکتورها
سیستم سوخت یکی از حساس‌ترین بخش‌های خودرو به عدم استفاده است. بنزین مدرن حاوی اتانول است که جاذب رطوبت بوده و در پارک طولانی، آب را جذب می‌کند. این فرآیند، معروف به جداسازی فاز است که باعث رسوب آب در کف باک و خوردگی می‌شود. بنزین خودروی پارک شده به مدت بیش از شش ماه، اکتان خود را از دست می‌دهد و رزین‌های چسبناکی تشکیل می‌دهد که فیلتر سوخت و انژکتورها را مسدود می‌کند.
در خودروهای دیزلی، مشکل بدتر است زیرا سوخت دیزل ژل‌مانند می‌شود و پمپ را خراب می‌کند. کانسومر ریپورتز برای جلوگیری از این مشکل توصیه می‌کند باک را پر نگه دارید و از افزودنی‌های تثبیت‌کننده سوخت استفاده کنید. رانندگی منظم، سوخت را تازه نگه می‌دارد و از رسوب جلوگیری می‌کند.
زنگ‌زدگی و خوردگی در سیستم ترمز و تعلیق
ترمزها و سیستم تعلیق برای حرکت طراحی شده‌اند تا گرما تولید و رطوبت را دفع کنند. در پارک طولانی، رطوبت روی دیسک‌های ترمز جمع می‌شود و باعث زنگ‌زدگی سطحی می‌شود. این زنگ‌زدگی اولیه با رانندگی کوتاه از بین می‌رود، اما در دوره‌های طولانی (بیش از چهار ماه)، به خوردگی عمیق تبدیل می‌شود و دیسک‌ها را نازک می‌کند که ایمنی را به خطر می‌اندازد.
در سیستم تعلیق، روغن کمک‌فنرها خشک می‌شود و بوش‌های لاستیکی ترک می‌خورند. رانندگی دوره‌ای برای گرم کردن سیستم و استفاده از پوشش‌های ضدزنگ می‌تواند از آسیب دیدن سیستم ترمز و تعلیق جلوگیری کند.
آسیب به موتور و روغن‌ها، از لجن‌سازی تا یاتاقان زدن
موتور قلب خودرو است و عدم گردش روغن، بزرگ‌ترین تهدید برای آن خواهد بود. روغن موتور در پارک طولانی‌مدت خودرو، به پایین موتور می‌ریزد و قطعات بالایی خشک می‌مانند. هنگام استارت پس از ماه‌ها، اصطکاک خشک باعث سایش یاتاقان‌ها می‌شود مشکلی که به یاتاقان زدن معروف است و می‌تواند موتور را نابود کند.
علاوه بر این، روغن قدیمی اکسید می‌شود و لجن تشکیل می‌دهد که مجاری را مسدود می‌کند. انجمن نفت آمریکا توصیه می‌کند روغن را هر 6 ماه تعویض کنید، حتی اگر رانندگی نکنید. رانندگی منظم، روغن را گرم کرده و در قطعات موتور گردش می‌دهد.
مشکلات سیستم خنک‌کننده و مایعات دیگر
مایع خنک‌کننده در پارک طولانی، اسیدی شده و باعث خوردگی رادیاتور می‌شود. تسمه‌ها و شیلنگ‌ها خشک و ترک‌دار می‌شوند. کارشناسان هشدار می‌دهد که این مشکلات می‌تواند منجر به جوش آوردن موتور شود.
مسائل الکترونیکی و نرم‌افزاری
واحدهای ECU در صورت عدم استفاده، خطاهای ذخیره‌شده تولید می‌کنند و نرم‌افزارها به‌روزرسانی نمی‌شوند. جی دی پاور گزارش کرده که خودروهای پارک شده به مدت طولانی، 20 درصد بیشتر به ریست الکترونیکی نیاز دارند.
جمع‌بندی
در پایان باید گفت نراندن خودرو نه تنها صرفه‌جویی نیست، بلکه هزینه‌های سنگینی تحمیل می‌کند. با رانندگی حداقل هفته‌ای یک‌بار به مدت 20 تا 30 دقیقه، چک فشار لاستیک، تعویض مایعات و استفاده از تثبیت‌کننده‌های سوخت می‌توانید خودرو را سالم نگه دارید. خودرو کالای مصرفی است که برای حرکت ساخته شده و بی‌تحرکی، دشمن آن است.