شیلنگ بخار روغن خودرو چیست و چه وظیفه‌ای بر عهده دارد؟

در ساختار فنی موتورهای درون‌سوز، مدیریت بخارات و گازهای ناشی از کارکرد موتور اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا این بخارات در صورت عدم هدایت صحیح، می‌توانند عملکرد موتور را مختل کرده و موجب افزایش مصرف سوخت، کاهش راندمان و آلودگی محیط‌زیست شوند. یکی از قطعاتی که در این میان نقش کلیدی بر عهده دارد، شیلنگ بخار روغن است؛ قطعه‌ای ساده اما بسیار تأثیرگذار که ارتباط میان بخش‌های مختلف سیستم تهویه کارتل را برقرار کرده و از بازگشت بخارات مضر به محیط جلوگیری می‌کند.

در بسیاری از خودروهای رایج بازار ایران، شیلنگ بخار روغن 405، شیلنگ بخار روغن 206 و شیلنگ بخار روغن پراید از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا طراحی موتور این خودروها به‌گونه‌ای است که هرگونه ایراد کوچک در سیستم تهویه بخارات می‌تواند به بروز مشکلات گسترده‌تر در عملکرد موتور منجر شود.

شیلنگ بخار روغن علاوه بر مدیریت مسیر بخارات، وظیفه دارد چگالش روغن را نیز کنترل کند. این قطعه با هدایت بخارات از کارتل به منیفولد هوا یا منبع هواکش، باعث می‌شود سیکل احتراق تمیزتر، پایدارتر و کم‌مصرف‌تر باشد؛ بنابراین سلامت آن، بخشی جدایی‌ناپذیر از نگهداری صحیح موتور محسوب می‌شود.

خرابی این شیلنگ می‌تواند نشانه‌هایی مانند بد کار کردن موتور، نشت روغن، افزایش مصرف سوخت و حتی انتشار بوی نامطبوع در اتاق خودرو را به همراه داشته باشد. از همین رو، آگاهی از وظایف، علائم خرابی و دلایل آسیب‌دیدگی شیلنگ بخار روغن برای هر راننده یا مالک خودرو ضروری است؛ زیرا با رسیدگی به‌موقع می‌توان بسیاری از هزینه‌های سنگین تعمیراتی را پیش از وقوع پیشگیری کرد.

شیلنگ بخار روغن یکی از اجزای سیستم تهویه کارتل PCV است که وظیفه انتقال بخارات و گازهای تولید شده درون محفظه موتور را بر عهده دارد. این بخارات شامل گازهای داغ، بخار روغن و مقداری آلودگی ناشی از احتراق ناقص هستند که در صورت انباشته‌ شدن، فشار داخلی موتور را افزایش می‌دهند. شیلنگ بخار روغن با هدایت این بخارات به منیفولد هوا یا فیلتر هواکش، از ایجاد فشار اضافی جلوگیری می‌کند.

شیلنگ بخار روغن پژو 405، پژو 206 و پراید معمولاً از جنس لاستیک مقاوم در برابر حرارت و روغن ساخته می‌شود؛ با این حال، به دلیل قرار گرفتن در محیطی گرم و در مجاورت روغن، امکان ترک‌خوردگی، سفت شدن و نشتی در آن وجود دارد.

وظایف اصلی این شیلنگ را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد.

در هنگام کارکرد موتور، مقداری از گازهای احتراق از کنار رینگ‌ها عبور کرده و وارد کارتل می‌شود. این گازها باید دوباره سوزانده شوند و شیلنگ بخار روغن آن‌ها را به مسیر صحیح هدایت می‌کند.

اگر این بخارات در کارتل باقی بمانند، فشار زیاد شده و باعث نشت روغن از کاسه‌نمدها، درپوش سوپاپ و حتی واشر سر سیلندر می‌شود.

هدایت بخارات روغنی به ورودی هوا موجب می‌شود که این گازها دوباره در موتور بسوزند و وارد محیط نشوند.

وقتی بخارات وارد سیستم هوا می‌شوند، موتور با ترکیب یکنواخت‌تری کار کرده و مصرف سوخت نیز کاهش می‌یابد.

یکی از رایج‌ترین نشانه‌های خرابی، روغن‌ریزی لوله بخار روغن یا ایجاد لکه‌های روغن اطراف درپوش سوپاپ، هواکش یا منیفولد هوا است.

ورود غیر کنترل ‌شده هوا از محل پارگی یا شکستگی شیلنگ باعث برهم خوردن نسبت هوا و سوخت می‌شود. این موضوع لرزش موتور، خاموش شدن در حالت درجا و کاهش قدرت را به دنبال دارد.

موتور در شرایط ناپایدار مجبور به تزریق سوخت بیشتر می‌شود؛ در نتیجه مصرف بنزین بالا می‌رود.

نفوذ بخارات از محل پارگی یا چکه ‌کردن شیلنگ، باعث انتشار بوی ناخوشایند در کابین می‌شود.

افزایش مقدار بخار روغن ورودی می‌تواند سبب رسوب‌گذاری و چرب‌ شدن بخش‌های ورودی هوا شود.

این قطعه دائماً در معرض حرارت بالا قرار دارد. گرما موجب خشک ‌شدن، ترک‌خوردگی و کاهش انعطاف‌پذیری شیلنگ می‌شود.

بخار روغن خاصیت خورندگی دارد و به مرور ساختار لاستیک یا پلیمر شیلنگ را تضعیف می‌کند.

برخی شیلنگ‌ها در بازار از مواد بازیافتی ساخته می‌شوند که مقاومت حرارتی و شیمیایی کمی دارند. این مسئله در قطعاتی مانند شیلنگ بخار روغن 405 و شیلنگ روغن پراید بیشتر دیده می‌شود.

رسوب روغن و ورود گرد و غبار می‌تواند مسیر داخلی شیلنگ را مسدود کند و موجب ترکیدگی ناشی از فشار شود.

اگر شیلنگ تحت‌فشار قرار بگیرد یا به بدنه موتور گیر کند، احتمال آسیب‌دیدگی آن افزایش می‌یابد.

روغن‌ریزی این بخش معمولاً ناشی از یکی از موارد زیر است:

• پارگی یا ترک سطح شیلنگ که باعث خروج روغن از داخل شیلنگ می‌شود.
• شل شدن محل اتصال شیلنگ به درپوش سوپاپ یا منیفولد.
• افزایش فشار داخل موتور به ‌دلیل انسداد سیستم PCV که باعث بیرون‌ زدن روغن از ضعیف‌ترین نقطه می‌شود.
• استفاده از شیلنگ غیراستاندارد که تحمل فشار بخار روغن را ندارد.
• کهنه شدن لاستیک و جدا شدن لایه‌های داخلی شیلنگ که موجب نشت روغن به بیرون می‌شود.

روغن‌ریزی در این بخش هرچند در نگاه اول موضوعی ساده به نظر می‌رسد، اما اگر نادیده گرفته شود می‌تواند موجب کثیف شدن محفظه موتور، کاهش سطح روغن، افزایش مصرف و در نهایت کاهش عمر موتور شود.

شیلنگ بخار روغن قطعه‌ای کوچک اما بسیار مهم در عملکرد صحیح موتورهای بنزینی است. این قطعه با هدایت بخارات و جلوگیری از افزایش فشار داخلی، نقش کلیدی در سلامت موتور دارد و خرابی آن می‌تواند مشکلات جدی مانند نشتی روغن، بد کار کردن موتور، افزایش مصرف سوخت و انتشار بوی نامطبوع را به همراه داشته باشد.

توجه به سلامت شیلنگ بخار روغن بخشی از نگهداری اصولی خودرو به شمار می‌رود. بازدید دوره‌ای، تعویض به‌موقع و استفاده از قطعات باکیفیت می‌تواند از بسیاری از هزینه‌های سنگین تعمیراتی جلوگیری کند. در نهایت، هرگونه نشتی یا پارگی در این شیلنگ باید جدی گرفته شود، زیرا سیستم تهویه بخارات یکی از عناصر اساسی برای حفظ راندمان، کاهش آلایندگی و افزایش طول عمر موتور است.