هوزینگ ترموستات چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

همان‌طور که می‌دانید حفظ تعادل حرارتی موتور یکی از اصول اساسی برای عملکرد بهینه و طول عمر بیشتر قطعات است. ترموستات به عنوان یک سوپاپ هوشمند، مسئولیت تنظیم جریان مایع خنک‌کننده را بر عهده دارد تا موتور در دمای ایده‌آل کار کند. این قطعه کوچک اما حیاتی، معمولاً از جنس فلز یا مواد مقاوم در برابر حرارت ساخته می‌شود و بر اساس تغییرات دما باز یا بسته می‌شود.

کار ترموستات به گونه‌ای است که در شرایط سرد، مسیر جریان مایع خنک‌کننده به رادیاتور را مسدود نگه می‌دارد تا موتور سریع‌تر به دمای عملیاتی برسد. این امر نه تنها از هدر رفت حرارت جلوگیری می‌کند، بلکه مصرف سوخت را بهینه و آلایندگی را کاهش می‌دهد. با گرم شدن موتور، ترموستات باز شده و مایع داغ را به رادیاتور هدایت می‌کند تا خنک شود و دوباره به موتور بازگردد. بدون ترموستات، موتور ممکن است بیش از حد سرد یا داغ شود که هر دو سناریو به آسیب‌های جدی مانند ساییدگی قطعات یا جوش آوردن منجر می‌شود.

با این حال، ترموستات به تنهایی نمی‌تواند وظایف خود را انجام دهد و برای عملکرد صحیح، به یک محفظه محافظ و هدایت‌کننده به نام هوزینگ ترموستات نیاز دارد. هوزینگ ترموستات که اغلب به عنوان پوسته یا محفظه ترموستات شناخته می‌شود، ترموستات را در جای مناسب نصب کرده و جریان مایع را مدیریت می‌کند. در این مقاله به بررسی نقش و علائم خرابی هوزینگ ترموستات و قیمت روز این قطعه برای خودروهای محبوب ایرانی می‌پردازیم.

هوزینگ ترموستات معمولاً از جنس آلومینیوم یا پلاستیک تقویت ‌شده ساخته می‌شود و در نقطه‌ای از بلوک موتور یا سر سیلندر قرار می‌گیرد که مسیر خروجی یا ورودی مایع خنک‌کننده به سمت رادیاتور هدایت می‌شود. نقش‌های اصلی این قطعه عبارت‌اند از:

• نگهداری مکانیکی ترموستات در موقعیت صحیح و حفظ فاصله مناسب نسبت به سنسورها
• ایجاد سطح تماس مناسب برای اورینگ/واشر جهت جلوگیری از نشت
• هدایت و تقسیم جریان مایع خنک‌کننده بین محفظه‌ها و شلنگ‌ها
• محل نصب حسگرهای دما یا اتصالات شلنگ‌ها

در عمل، هوزینگ فشار و دما را تحمل می‌کند و خرابی آن (ترک، شکستگی، خرابی رزوه یا فرسودگی واشر) می‌تواند باعث نشت، ورود هوا به مدار خنک‌کننده یا خوانش نادرست سنسور دما شود که هم روی کارکرد ترموستات و هم روی عملکرد کلی موتور تأثیر می‌گذارد.

کار هوزینگ ترموستات فراتر از نگهداری ترموستات است. هوزینگ با فراهم کردن مسیرهای دقیق برای مایع خنک‌کننده تعیین می‌کند که چه زمانی و به چه سرعتی مایع به رادیاتور هدایت شود. هنگامی که ترموستات بسته است، هوزینگ مسیر برگشت کوتاه‌تری را حفظ می‌کند تا موتور سریع گرم شود؛ پس از باز شدن، هوزینگ مسیر کامل به رادیاتور و برگشت را ممکن می‌سازد.

همچنین هوزینگ محل نصب شلنگ‌های اصلی رادیاتور و گاهی سنسور دمای موتور است؛ بنابراین خرابی یا نشتی هوزینگ می‌تواند باعث کاهش فشار سیستم، جوش آوردن ماشین یا مشکلات دیگر در مدار شود که همه آن‌ها عملکرد موتور را تهدید می‌کنند.

شناخت علائم خرابی هوزینگ ترموستات برای جلوگیری از آسیب‌های ثانویه به موتور ضروری است. مهم‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:

نشتی مایع خنک‌کننده در زیر موتور: مشاهده لکه یا قطرات مایع خنک‌کننده در زیر خودرو به‌ویژه پس از پارک کردن. (نشتی می‌تواند از محل پیچ‌های هوزینگ، درز واشر یا ترک بدنه باشد).

کاهش مایع رادیاتور و دمای نامنظم موتور: افت مایل سطح آب رادیاتور، افزایش دمای ناگهانی یا نشانگر دمای ناپایدار روی داشبورد که ممکن است به دلیل ورود هوا یا نشت باشد.

روشن شدن چراغ چک موتور یا خوانش نادرست سنسور دما: در صورت قرارگیری سنسور دما روی هوزینگ، خرابی یا جا‌به‌جایی هوزینگ می‌تواند باعث خروجی غلط سنسور شود.

بوی خنک‌کننده یا بخار در موتور: بوی شیرین مایع خنک‌کننده یا مشاهده بخار (به‌خصوص هنگام کارکرد داغ موتور) نشانه نشت است.

صدای نامعمول یا داغ‌‌ شدن قسمت‌های مجاور: در موارد ترک یا گرفتگی مسیر، گردش صحیح مایع خنک‌کننده مختل شده و بخش‌هایی از موتور بیش از حد گرم می‌شوند.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، بررسی سریع هوزینگ و واشرها توصیه می‌شود زیرا تعویق در تعمیر می‌تواند منجر به آسیب‌های گسترده‌تر و هزینه‌بر شود.

بسته به برند سازنده، کیفیت قطعه و محل خریداری، هوزینگ ترموستات قیمت متنوعی دارد. در جدول زیر قیمت هوزینگ ترموستات برخی از خودروهای پرفروش داخلی درج شده است.

هوزینگ ترموستات یک قطعه کم‌اهمیت‌ و ظاهری نیست؛ این محفظه نقش کلیدی در پایدار نگه داشتن عملکرد ترموستات و سلامت مدار خنک‌کننده دارد. کار هوزینگ ترموستات شامل نگهداری ترموستات، هدایت مایع خنک‌کننده و محل نصب اتصالات و سنسورهاست؛ بنابراین علائم خرابی هوزینگ ترموستات مانند نشت مایع، تغییرات دمای ناگهانی، بوی مایع خنک‌کننده و خطاهای سنسور باید جدی گرفته و سریعاً بررسی شوند.

با اینکه قیمت هوزینگ ترموستات خودروهای پرفروش ایرانی چندان بالا نیست اما قیمت آن بخاطر نوع مجموعه (پوسته تنها یا هوزینگ کامل) و فروشنده‌های مختلف تفاوت‌هایی دارد؛ پیش از خرید حتماً منبع فروش را بررسی و از تطابق قطعه با مدل خودرو اطمینان حاصل کنید. همچنین همواره قطعات باکیفیت و اصلی را انتخاب نمایید.