روش تشخیص تسمه تایم اصلی و تقلبی؛ راهکارهای کاربردی که باید دانست

تسمه تایم یکی از حیاتی‌ترین قطعات در موتورهای احتراق داخلی است و وظیفه دارد هماهنگی دقیق بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ را حفظ کند. این قطعه کوچک اما بسیار حساس، اگر دچار ایراد، پارگی، پوسیدگی یا کیفیت پایین باشد، می‌تواند منجر به کج ‌شدن سوپاپ‌ها، آسیب جدی به سر سیلندر، خرابی پیستون و در نهایت هزینه‌هایی چند میلیونی برای مالک خودرو شود. به همین دلیل انتخاب یک تسمه تایم اصلی، باکیفیت و استاندارد چیزی نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت.

با افزایش تعداد برندهای ناشناس، واردات غیراستاندارد، رکود بازار و گسترش قطعات کپی شده متفرقه، پیدا کردن تسمه تایم اصلی برای بسیاری از رانندگان و تعمیرکاران به چالشی جدی تبدیل شده است. از طرفی، سود بالای فروش قطعات تقلبی باعث شده برخی فروشندگان سودجو تسمه‌های بی‌کیفیت را به اسم اصلی به مشتری بفروشند. در این مقاله قصد داریم تمام تکنیک‌های لازم برای تشخیص تسمه تایم اصلی از تقلبی را توضیح داده و پیامدهای استفاده از تسمه بی‌کیفیت را توضیح دهیم و در نهایت راهکارهای عملی برای کاهش این مشکلات ارائه کنیم.

نمونه‌های تقلبی معمولاً از متریال ارزان و فرآیند تولید غیر کنترل‌شده ساخته می‌شوند که نتیجه آن کاهش مقاومت کششی، خوردگی زودرس، لایه‌لایه شدن یا برآمدگی در دندان‌ها و نهایتاً شکست ناگهانی است. تولیدکنندگان معتبر بسته‌بندی‌ها و شناسه‌های خاص حفاظتی تعبیه کرده‌اند تا خریدار بتواند نحوه تشخیص تسمه تایم اصلی را بررسی کند؛ اما کلاه‌برداران همواره در تلاش برای تقلید این نشانه‌ها هستند، به همین خاطر آشنایی با جزئیات بسته‌بندی، علائم فنی روی خود تسمه و شیوه خرید صحیح، ضروری است. در صورت استفاده از تسمه تقلبی، هزینه کوتاه‌مدت ارزان بودن با احتمال آسیب میلیون‌ها تومانی به موتور جبران می‌شود.

بخش زیادی از رانندگان تصور می‌کنند که تسمه تایم قطعه‌ای ساده است و مهم نیست اصلی باشد یا نه؛ اما این باور کاملاً اشتباه است. تسمه تایم تحت‌فشار و شرایط خاصی کار می‌کند:

• در معرض حرارت بالا
• تماس دائمی با روغن بخار شده و آلودگی
• کشش و تنش دائمی
• اصطکاک بالا
• کارکرد مستمر در سرعت‌های مختلف

تسمه تایم غیر اصلی حتی اگر از نظر ظاهری مشابه باشد، در برابر این شرایط مقاوم نیست. تحقیقات نشان می‌دهد تسمه‌های تقلبی معمولاً عمر کمتر از نصف تسمه اصلی دارند و هنگام کار دچار ریزترک و پارگی ناگهانی می‌شوند. این تسمه‌ها کشسانی استاندارد ندارند و باعث ناهماهنگی در باز و بسته شدن سوپاپ‌ها می‌شوند؛ بنابراین تشخیص دقیق این قطعه، نه یک توصیه، بلکه یک الزام فنی جدی است.

• از فروشندگان و توزیع‌کنندگان رسمی یا نمایندگی‌های معتبر برند خرید کنید.
• به‌جای خرید تنها تسمه، در صورت امکان کیت کامل تایم شامل تسمه + سفت کن + هرزگرد + واترپمپ در موارد توصیه ‌شده تهیه کنید؛ استفاده از قطعات اصلی در کنار تسمه باکیفیت شانس خرابی را بسیار کاهش می‌دهد.

تولیدکنندگان معتبر مانند کانتیننتال از روش‌های حفاظتی مشخصی استفاده می‌کنند که شامل کد سریال ۱۴ رقمی، QR code قابل اسکن، برچسب‌های هولوگرافیک یا فناوری‌ها و کدهای مخصوص است که روی بسته‌بندی چاپ می‌شود. این موارد را با استفاده از اپ‌هایی که سازندگان معرفی کرده‌اند اسکن و اعتبارسنجی کنید. اگر جعبه پاره، دوباره بسته‌شده، برچسب‌ها مات یا متن روی برچسب بی‌کیفیت باشد به اصالت تسمه تایم شک کنید.

اگر روی جعبه QR code یا شماره سریال وجود دارد، آن را با اپ رسمی سازنده یا صفحه اعتبارسنجی اسکن کنید. بسیاری از برندها پاسخ اصلی/غیر اصلی بودن قطعه را به کاربر می‌دهند؛ اگر QR منقضی شده یا اطلاعات ناسازگار نمایش داده شود، از خرید صرف‌نظر کنید.

چک کنید که شماره قطعه، بارکد، شماره تولید، آدرس تولیدکننده و جزئیات فنی واضح و بدون خطاهای املایی یا فونت نامتعارف چاپ شده باشد. اطلاعات مبهم یا نادرست علامت هشدار است.

اگر بسته باز است یا فروشنده تسمه را خارج می‌کند، به موارد زیر دقت کنید:

نشانه‌گذاری روی سطح تسمه: تسمه اصلی معمولاً دارای چاپ واضح نام برند، شماره فنی و علامت‌های استاندارد است. چاپ کم کیفیت، محو یا بدون هم‌خوانی مکان و فونت نشانه تسمه تقلبی است.

کنترل دندان‌ها و پروفیل: دندان‌های تسمه باید یکنواخت، بدون برآمدگی یا بریدگی اضافی و با پروفیل دقیق باشند. ناهماهنگی دندان‌ها یا تراش ناقص علامت تولید بی‌کیفیت است.

احساس انعطاف و وزن: تسمه اصلی از لاستیک و الیاف تقویت‌شده با کیفیت ساخته می‌شود؛ احساس خیلی سبک، روغنی بودن سطح، یا بوی نامطلوب می‌تواند نشان‌دهنده مواد نامرغوب باشد.

پشت تسمه (تسمه صاف): سطح پشتی باید صاف و بدون ترک‌خوردگی ریز یا تورفتگی باشد.

تسمه‌های با کیفیت از نخ شیشه‌ای یا الیاف تقویت‌شده درست استفاده می‌کنند؛ اگر تسمه هنگام تا شدن بیش از حد ترک بخورد یا صدای خرد شدن نازک از جنس داخلی بیاید، احتمالاً ساختار تقویتی ضعیف است. تولیدکنندگان نیز هشدار می‌دهند که تسمه‌ها نباید تاخورده شوند زیرا شبکه داخلی آسیب می‌بیند.

اطمینان حاصل کنید شماره قطعه روی تسمه و جعبه با فهرست سازنده یا با جدول تطابق قطعات مطابقت دارد. هرگونه ناسازگاری بین شماره‌ها مشکوک است.

تسمه‌های کهنه یا تاریخ تولید خیلی قدیمی ممکن است خواص لاستیکی خود را از دست داده باشند؛ تاریخ تولید را روی بسته چک کنید و از خرید قطعاتی که مدت طولانی در انبار بوده‌اند پرهیز کنید. سازندگان برای ذخیره‌سازی صحیح نیز شرایطی اعلام می‌کنند. اگر بسته مرطوب یا در معرض نور خورشید بوده است، از خرید صرف‌نظر کنید.

حتی اگر تسمه اصلی به نظر برسد، باید توسط مکانیک ماهر با ابزار مناسب از نظر سفتی و هم‌راستایی بررسی شود. تسمه خیلی سفت یا خیلی شل و پولی‌های نامرتب می‌توانند باعث فرسایش سریع حتی در تسمه اصلی شوند؛ بنابراین نصب صحیح بخش مهمی از روش تشخیص تسمه تایم اصلی و تقلبی عملی نیز هست.

• بسته‌بندی شبیه اصل اما فاقد برچسب امنیتی یا QR معتبر.
• قیمت بسیار پایین‌تر از عرف بازار (قیمت نامعمول اغلب هشدار است).
• چاپ لوگوی کدر، فونت نامتجانس، خطوط چاپی ناقص یا بسته‌بندی دوباره.
• بافت لاستیک خیلی نرم یا خیلی سفت که با نمونه مرجع سازگاری ندارد.
• فروشنده از ارائه اطلاعات فنی مثل شماره سریال یا راهنمای نصب سر باز می‌زند.

تا حد امکان تسمه را از نمایندگی رسمی، مراکز توزیع مجاز یا فروشگاه‌های شناخته‌شده تهیه کنید.

هنگام تعویض تسمه، حتماً از کیت کامل تایم استفاده کنید و پولی‌ها و سفت‌کن‌ها را هم تعویض نمایید؛ بسیاری از سازندگان توصیه می‌کنند پولی و سفت کن همراه تسمه جدید تعویض شوند تا ریسک خرابی کاهش یابد.

به هشدارهای تولیدکننده‌ها درباره ذخیره‌سازی، عدم تاخوردگی و نصب توجه کنید؛ اشتباه در نصب یا نگهداری می‌تواند حتی تسمه اصلی را به‌سرعت از کار بیندازد.

اگر هر شکی در مورد اصالت وجود دارد، از فروشنده بخواهید بسته باز نشده را برگشت دهد یا از طریق وب‌سایت رسمی سازنده استعلام کنید.

روش تشخیص تسمه تایم اصلی و تقلبی مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه و بازرسی‌های فنی است؛ از اعتبارسنجی بسته‌بندی با QR و کد سریال تا بررسی جزئیات چاپ، پروفیل دندان‌ها، ساختار تقویتی و شرایط نگهداری، همه و همه باید در نظر گرفته شوند. همچنین نحوه تشخیص تسمه تایم اصلی بدون در نظر گرفتن شیوه نصب و تعویض اجزای مکمل همچون پولی‌ها و سفت کن ناقص خواهد بود. با رعایت نکات این راهنما و استفاده از منابع معتبر سازندگان می‌توانید ریسک خرید قطعات تقلبی را به‌طور محسوسی کاهش دهید و از هزینه‌های سنگین ناشی از خرابی تسمه تایم در امان بمانید.