مزایا و معایب پیشرانه‌های پنج سیلندر، موتورهای جذاب در حال انقراض

در دنیای موتورهای خودرو، اعداد چهار و شش فرمانروایی می‌کنند. گاهی سه سیلندرهای کوچک و اقتصادی را می‌بینیم و گاهی دوازده سیلندرهای پرقدرت، اما پیشرانه‌های پنج سیلندر همیشه یک استثنای جذاب بوده‌اند. آن‌ها هرگز انتخاب اول بازار نبودند و حالا، با گذشت هرسال، تعدادشان کمتر و کمتر می‌شود. این موتورهای خاص که روزگاری قلب تپنده خودروهای مسابقه‌ای افسانه‌ای بودند، اکنون در آخرین سنگر خود، یعنی مدل‌های RS آئودی، نفس‌های آخر را می‌کشند. آئودی نیز رسماً اعلام کرده که قصد دارد این پیشرانه را کنار بگذارد. این یعنی به‌زودی شاهد انقراض کامل یکی از خوش‌صداترین موتورهای تاریخ از خطوط تولید خواهیم بود.

داستان موتور پنج سیلندر از دهه ۱۹۳۰ و با کاربردهای نظامی و کشاورزی شروع شد اما ورود آن به دنیای خودروهای سواری تا اواخر دهه ۱۹۷۰ طول کشید. هرچند مرسدس بنز با یک پیشرانه ۳ لیتری دیزلی در سدان‌های W115، اولین خودروی پنج سیلندر تولید انبوه را به جهان معرفی کرد اما این آئودی بود که با عرضه اولین موتور پنج سیلندر بنزینی در مدل ۱۰۰ و موفقیت‌های خیره‌کننده در مسابقات رالی، این پیشرانه را به یک افسانه تبدیل کرد. در سال‌های بعد، برندهای دیگری مثل ولوو، فورد، هوندا و حتی جنرال موتورز نیز شانس خود را با این ساختار منحصربه‌فرد امتحان کردند؛ اما با توقف تولید موتورهای پنج سیلندر ولوو در سال ۲۰۱۴، آئودی تنها حامی این میراث باقی ماند.

باوجوداینکه موتورهای چهار سیلندر مدرن به قدرت و بهره‌وری فوق‌العاده‌ای رسیده‌اند و شش سیلندرها همیشه گشتاور بیشتری ارائه می‌دهند، پیشرانه‌های پنج سیلندر مزایای خاص خود را داشتند که آن‌ها را به گزینه‌ای وسوسه‌انگیز، به‌ویژه برای خودروهای اسپرت، تبدیل می‌کرد.

صدای بی‌نظیر

بزرگ‌ترین نقطه قوت موتورهای پنج سیلندر، صدای منحصربه‌فرد است. بسیاری از علاقه‌مندان، غرش عمیق و گوش‌نواز این موتور را به یک پیشرانهٔ V10 تشبیه می‌کنند که نصف شده باشد! تولید این صدای خاص به دلیل تعداد فرد سیلندرها و ترتیب احتراق منحصربه‌فرد ۱-۲-۴-۵-۳ شکل می‌گیرد. این توالی، ریتم و کاراکتر صوتی بسیار ویژه‌ای به موتور می‌بخشد.

قدرت نرم و یکنواخت

برخلاف بسیاری از چهار سیلندرها، موتورهای پنج سیلندر قدرت را بسیار نرم و یکنواخت ارائه می‌دهند. فواصل احتراق در این موتورها نزدیک‌تر است و باعث می‌شود میل‌لنگ با یکنواختی بیشتری بچرخد. نتیجه یک منحنی قدرت و گشتاور بسیار روان از دورهای پایین موتور است که حس تسلط کامل را به راننده می‌دهد.

گشتاور بالا در دور میانی

یکی دیگر از نقاط قوت کلیدی پنج سیلندرها، توانایی آن‌ها در ارائه گشتاور قدرتمند در دور میانی است. این موتورها گشتاوری نزدیک به موتور شش سیلندر را در ابعادی کوچک‌تر و جمع‌وجورتر ارائه می‌دهند. این ویژگی در رانندگی روزمره، به‌خصوص هنگام سبقت‌گیری در بزرگراه، فوق‌العاده کاربردی است و حس کشش مداوم و بدون تأخیر را فراهم می‌کند.

طراحی جمع‌وجور و کارآمد

ساختار خطی پنج سیلندر به مهندسان اجازه می‌دهد تا آن را به‌صورت عرضی در محفظه موتور خودروهای کوچک‌تر مانند هاچ‌بک‌های داغ و سدان‌های کامپکت جای دهند. این انعطاف‌پذیری، راه را برای ساخت خودروهای دیفرانسیل جلوی قدرتمندی مانند فورد فوکوس RS هموار کرد.

با تمام این مزایا، محدودیت‌های ذاتی طراحی پنج سیلندر باعث شد که در دنیای مدرن خودروسازی، رفته‌رفته به حاشیه رانده شود.

پیچیدگی و هزینه تولید بالا

ساخت یک موتور پنج سیلندر به‌طور قابل‌توجهی پیچیده‌تر و گران‌تر از یک موتور چهار سیلندر است. یک پیستون، شاتون و مجموعه سوپاپ اضافه به معنی هزینه مواد اولیه و زمان تولید بیشتر است. در مقیاس تولید انبوه، این تفاوت هزینه برای خودروسازان بسیار چشمگیر است. وزن بیشتر نیز نکته منفی دیگر موتورهای پنج سیلندر محسوب می‌شود.

مصرف سوخت بالاتر

با پیشرفت تکنولوژی، موتورهای چهار سیلندر مدرن به‌شدت بهینه‌تر شده‌اند. امروزه یک چهار سیلندر توربوشارژ پیشرفته با سیستم‌هایی مانند زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها و هیبرید خفیف، می‌تواند قدرتی برابر یا حتی بیشتر از یک پنج سیلندر تولید کند، درحالی‌که مصرف سوخت بسیار کمتری دارد.

نگهداری سخت و قطعات کمیاب

تعمیر و نگهداری این موتورها یک چالش است. قطعات آن‌ها به دلیل تیراژ تولید پایین، کمیاب و گران هستند. طراحی قطعاتی مانند منیفولد ورودی و خروجی برای تعداد فرد سیلندرها دشوارتر است و این موضوع می‌تواند دسترسی تعمیرکار به برخی بخش‌ها را سخت‌تر کرده و هزینه نهایی تعمیرات را افزایش دهد.

منبع: CarBuzz