یکی از اجزای کمتر شناخته شده اما مهم سیستم تهویه مطبوع خودرو کلید سه کاره کولر است که در این مقاله به معرفی آن پرداخته و نشانه‌های خرابی و قیمت آن در خودروهای مختلف را ذکر می‌کنیم.
سیستم تهویه مطبوع نقش مهمی در افزایش راحتی و رفاه سرنشینان خودرو به ویژه در آب‌وهوای گرم ایفا می‌کند. یکی از عناصر کلیدی این سیستم کلید سه کار کولر است که به عنوان یک سنسور فشار وظیفه تنظیم و حفاظت از عملکرد کولر را بر عهده دارد. قطعه موردبحث در بسیاری از خودروهای تولید داخل و مونتاژی بکار رفته و به خاطر طراحی ساده و کارایی بالا همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مقاله به بررسی عملکرد و وظایف این کلید، نشانه‌های خرابی و همچنین قیمت آن در خودروها می‌پردازد.
در همین زمینه بخوانید:
- راهنمای انتخاب بهترین گاز برای کولر خودرو در تابستان ۱۴۰۴؛ کدام برند بهتر است؟
- قیمت شارژ گاز کولر خودرو در ۱۴۰۴: هزینه‌ها برای پراید، ۲۰۶، سمند و دیگر خودروها
کلید سه کاره کولر چیست؟
این کلید که از نظر فنی یک سنسور فشار به شمار می‌رود با نظارت بر فشار گاز مبرد (معمولاً R134a) در سیستم کولر، عملکرد کمپرسور و فن‌های خنک کننده را مدیریت می‌کند. این قطعه با داشتن سه حالت مختلف به حفظ تعادل فشار در سیستم کمک کرده و از آسیب دیدن اجزای حساس جلوگیری می‌کند. در حالت عادی و زمانی که فشار گاز زیر ۲.۵ بار باشد کلید سه کاره کولر هیچ پیامی ارسال نمی‌کند و بنابراین کمپرسور غیرفعال خواهد بود اما فن‌ها در دور کند کار خواهند کرد. در صورتی که فشار به بالای ۲.۵ بار برسد کلید فعال شده و با اتصال مدار به کلاچ کمپرسور سیستم باعث روشن شدن کولر می‌شود.
در صورت رسیدن فشار به بیشتر از ۱۷ بار، کلید سه کاره دستور افزایش دور فن‌ها به حالت تند را صادر می‌کند تا از فشار بیش از حد و گرمای اضافی جلوگیری شود. باید دانست در صورت رسیدن فشار به ۲۳ بار، مکانیسم ایمنی فعال می‌شود تا کمپرسور خاموش شود. این تنظیمات به ویژه در مناطق گرم کشورمان که فشار زیادی روی سیستم کولر خودرو وارد می‌شود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وظیفه اصلی قطعه یاد شده حفاظت از کمپرسور کولر در برابر تغییرات فشار و تنظیم دمای کابین است. همچنین کلید سه کاره با هماهنگی ECU به کاهش مصرف سوخت و فشار وارده بر موتور خودرو کمک می‌کند. این موضوع در خودروهای داخلی با موتورهای کم‌حجم و کم‌توان بسیار مهم است.
نشانه‌های خرابی کلید سه کاره کولر
پس از آشنایی با وظایف و عملکرد این کلید نوبت به بررسی نشانه‌های خرابی آن می‌رسد.
عدم روشن شدن کمپرسور یا کولر
در صورتی که کمپرسور با وجود فشار مناسب فعال نشده و کولر روشن نشود احتمال دارد کلید معیوب باشد.
کار نکردن فن‌ها یا خاموش و روشن شدن غیرعادی
در صورت خرابی کلید سه کاره کولر ممکن است فن‌ها تنها در دور کند یا تند کار کنند و به تنظیمات پاسخ ندهند.
افزایش دمای موتور به دلیل فشار غیرمجاز
خرابی این کلید و افزایش بیش از حد فشار سیستم می‌تواند باعث افزایش دمای موتور شود که خطرات زیادی را در پی خواهد داشت.
صدای تقه یا قطع شدن کولر در ترافیک
شنیده شدن صدای کلیک مداوم و یا زوزه از سیستم کولر می‌تواند نشان دهنده مشکل در کنتاکت های داخلی کلید باشد.
| نشانه خرابی | توضیحات |
| عدم روشن شدن کولر | کمپرسور با وجود فشار مناسب فعال نمی‌شود و کولر خنک نمی‌کند |
| کار مداوم فن در یک دور | فن تنها در دور کند یا تند کار می‌کند و به تنظیمات فشار پاسخ نمی‌دهد |
| روشن و خاموش شدن متناوب | کمپرسور به‌صورت غیرعادی قطع و وصل می‌شود و خنک‌کنندگی ناپایدار است |
| گرم شدن بیش از حد کابین | عدم فعال‌سازی به موقع فن تند باعث ناکارآمدی کولر در دماهای بالا می‌شود |
| صداهای غیرعادی | شنیده شدن صدای کلیک مداوم یا زوزه از سیستم کولر به دلیل مشکل در کنتاکت ها |
تشخیص دقیق خرابی این کلید نیازمند بررسی با دستگاه دیاگ و تست فشار سیستم توسط کارشناسان فنی است. عواملی همچون فرسودگی کنتاکت ها، نفوذ رطوبت یا اتصال کوتاه از دلایل اصلی خرابی کلید سه کاره کولر هستند.
همچنین بخوانید: دلیل قطع و وصل شدن کولر ماشین چیست؟
خودروهای مجهز به سوییچ سه کاره کولر و محل نصب آن‌ها
در بسیاری از خودروهای تولید داخل یا مونتاژی که از سیستم کولر هیدرولیکی یا الکتریکی استفاده می‌کنند این کلید بکار رفته است. از جمله این خودروها می‌توان به پژو ۴۰۵، پارس و سمند، پژو ۲۰۶ تیپ ۲ و ۵، رانا، محصولات ام وی ام شامل ۵۳۰، ۵۵۰ و ایکس ۳۳، ال ۹۰ و ساندرو و… اشاره کرد. باید دانست خودروهای یاد شده به دلیل طراحی اقتصادی و تطابق با شرایط آب‌وهوایی ایران از چنین قطعه‌ای استفاده می‌کنند اما در خودروهای مدرن از سنسورهای پیشرفته‌تر استفاده شده است. محل نصب این کلید به طراحی کولر هر خودرو بستگی دارد اما به‌طورکلی کلید سه کاره در مسیر لوله فشار بالا و نزدیک به مخزن درایر یا در نزدیکی خروجی کمپرسور قرار می‌گیرد. همچنین در برخی مدل‌ها کلید موردبحث در بخش جلویی موتور و نزدیک کندانسور نصب می‌شود.
قیمت کلید سه کاره کولر در ۱۴۰۴
در جدول زیر قیمت این کلید در خودروهای پرفروش داخلی ذکر شده است.
| نام خودرو | قیمت کلید سه کاره کولر (تومان) |
| پژو ۴۰۵، سمند و پارس (سامفر) | ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار |
| پژو ۲۰۶ (ایمن تک) | ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار |
| ال ۹۰ | ۱ تا ۱.۳ میلیون |
| ام وی ام ۵۳۰، ۵۵۰ و ایکس ۳۳ | ۲.۵ میلیون |
عیب‌یابی سوییچ سه کاره کولر
به منظور عیب‌یابی این کلید روش‌های زیر پیشنهاد می‌شود.
بررسی فشار گاز
برای بررسی فشار گاز مبرد از مانومتر مخصوص کولر باید استفاده کرد. ابتدا کولر را خاموش کرده و اتصالات مانومتر را به سوپاپ‌های فشار بالا و پایین نزدیک کمپرسور وصل کنید. در قدم بعدی موتور را روشن کرده و کولر را در حداکثر خنک‌کنندگی قرار دهید. فشار را در حالت عادی یعنی دمای محیط ۲۵ تا ۳۵ درجه سانتی گرد چک کنید. در این حالت فشار باید بین ۲.۵ تا ۱۷ بار باشد. در صورتی که فشار کمتر از ۲.۵ یا بیشتر از ۲۳ بار باشد احتمال دارد کلید سه کاره خراب یا اینکه میزان گاز سیستم کمتر یا بیشتر از حد مجاز باشد. در این حالت کلید را جدا کرده و با یک نمونه سالم تست کنید.
چک اتصالات برقی
در این روش به ابزاری همچون مولتی متر، آچار و دستکش نیاز خواهید داشت. به همین منظور ابتدا موتور را خاموش کرده و باتری را قطع نمایید. کلید سه کاره را پیدا کرده و سوکت برقی آن را جدا کنید. با مولتی متر اتصال بین پایه‌های ۱، ۲، ۳ و ۴ را در فشارهای مختلف تست کنید. می‌بایست در فشار ۲.۵ و ۱۷ بار این اتصال برقرار شود. اگر کنتاکت ها باز یا بسته نشوند ممکن است مشکل از خوردگی سوکت یا خرابی داخلی کلید باشد. همچنین اتصالات را تمیز کرده و از محکم بودن سوکت مطمئن شوید.
تست با دستگاه دیاگ
دستگاه دیاگ باید از طریق پورت OBD به خودرو وصل شده و نرم‌افزار روی سیستم کولر یا سنسور تنظیم شود و کدهای خطای مربوطه بررسی شود. اگر مقدار فشار با وضعیت کلید همخوانی نداشته باشد کلید خراب خواهد بود. بدیهی است که این روش نیاز به تخصص دارد و بهتر است به یک تکنسین کارکشته مراجعه کنید.
دقت داشته باشید که هنگام کار با سیستم کولر حتماً از دستکش و عینک ایمنی استفاده شود زیرا گاز مبرد تحت‌فشار است. هرکدام از این روش‌ها باید توسط فرد متخصص و یا با راهنمایی دفترچه راهنما انجام شود.
تعمیر و تعویض کلید سه کاره
باید دانست تعمیر این قطعه امکان‌پذیر است اما اگر مکانیسم فشار یا سوئیچ داخلی آسیب دیده باشد تعمیر این قطعه دشوار و غیر قابل اطمینان است. از طرف دیگر به دلیل ماهیت این قطعه، بهتر است با هزینه‌ای نسبتاً کم قطعه را با نمونه نو جایگزین کرد تا درگیر مشکلات بعدی نشد. حال برای تعویض کلید سه کاره باید مراحل زیر را دنبال کنید.
- موتور خودرو را خاموش کرده و باتری را از کابل منفی جدا کنید.
- حتماً از دستکش و عینک ایمنی استفاده نمایید زیرا گاز مبرد یا برخی قطعات تحت‌فشار قرار دارد.
- ابزار موردنیاز شامل آچار، مولتی متر و سوکت مناسب را مهیا سازید.
- محل کلید را در محفظه موتور پیدا کنید. این کلید معمولاً روی لوله فشار بالا یا نزدیک مخزن درایر قرار دارد.
- شلنگ‌های کولر و اتصالات برقی را با دقت بررسی کنید تا از محل دقیق آن‌ها مطمئن شوید.
- سوکت برقی کلید را با احتیاط جدا کرده و مطمئن شوید که هیچ کابلی به‌صورت شل باقی نمانده است.
- با آچار مناسب کلید را از محل نصب باز کنید. مراقب باشید که گاز مبرد به‌صورت کنترل شده تخلیه شود. شاید برای این کار نیاز به تجهیزات حرفه‌ای باشد.
- کلید جدید را با نوارتفلون یا واشر آب‌بندی مناسب ببندید تا از نشتی جلوگیری شود.
- کلید را تا حد گشتاور توصیه شده سفت کرده و سوکت برقی را وصل کنید.
- مطمئن شوید اتصالات محکم هستند. پس از آن سیستم کولر را با دستگاه مخصوص هواگیری کنید تا هوای محبوس خارج شود.
- باتری را وصل کرده و موتور را روشن کنید. سپس کولر را تست کرده و فشار آن را با مانومتر چک کنید تا در بازه ۲.۵ تا ۱۷ بار قرار داشته باشد.
- در صورتی که کمپرسور و فن‌ها عملکرد صحیحی داشته باشند شما با موفقیت کلید را تعویض کرده‌اید.
نکات نگهداری سوییچ سه کاره کولر
نگهداری منظم سیستم کولر: هر ۲۰ هزار کیلومتر یا سالی یک‌بار سطح گاز مبرد را با مانومتر چک کنید و در صورت کمبود با گاز اصلی شارژ کنید تا فشار غیرعادی به کلید وارد نشود.
استفاده از روغن مناسب: روغن کمپرسور را هر ۴۰ هزار کیلومتر با نوع توصیه شده تعویض نمایید تا از آلودگی و خوردگی داخلی کلید جلوگیری شود.
بررسی و تمیز کردن اتصالات: هر ۶ ماه سوکت و کابل‌های برقی کلید را تمیز نمایید تا از سولفاته شدن یا اتصال کوتاه جلوگیری شود. برای این کار می‌توانید از اسپری تمیز کننده مخصوص استفاده کنید.
جلوگیری از وارد شدن فشار به سیستم: از روشن کردن کولر در دماهای بسیار بالا بدون توجه به وضعیت کاری موتور خودداری نمایید تا فشار بیش از حد به سیستم و کلید وارد نشود.
هواگیری دوره‌ای سیستم: پس از هر بار تعمیر یا شارژ گاز کولر، سیستم را با دستگاه هواگیری کنید تا هوای محبوس فشار اضافی به سوییچ وارد نکند.
استفاده از قطعات اصلی: حتماً از کلید اصلی تائید شده توسط خودروساز استفاده نمایید.
سؤالات متداول
- سوییچ سه کاره کولر چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
این کلید که از نظر فنی یک سنسور فشار به شمار می‌رود با نظارت بر فشار گاز مبرد (معمولاً R134a) در سیستم کولر، عملکرد کمپرسور و فن‌های خنک کننده را مدیریت می‌کند.
- نشانه‌های خرابی کلید سه کاره چیست؟
عدم روشن شدن کمپرسور یا کولر، کار نکردن فن‌ها یا خاموش و روشن شدن غیرعادی، افزایش دمای موتور به دلیل فشار غیرمجاز و شنیدن صداهای غیرعادی از کولر جزو نشانه‌های خرابی این قطعه هستند.
- هزینه تعویض کلید سه کاره برای پژو ۴۰۵ چقدر است؟
نرخ مشخصی برای اجرت و دستمزد تعویض کلید سه کاره پژو ۴۰۵ تعیین نشده و این مورد به‌صورت توافقی بین مالک خودرو و تعمیرکار تعیین می‌شود.
- از کجا کلید سه کاره بخریم؟
برای خرید این کلید بهتر است به نمایندگی‌های مجاز خودروسازان و یا فروشگاه‌های معتبر مراجعه نمایید.
- چگونه از خرابی سوییچ سه کاره کولر جلوگیری کنم؟
بررسی و سرویس منظم سیستم تهویه مطبوع، شارژ به موقع گاز کولر، استفاده از روغن مناسب و نصب قطعات باکیفیت و اصلی می‌توانند طول عمر این قطعه را افزایش دهند.
نتیجه‌گیری
کلید سه کاره کولر نقش به سزایی در عملکرد صحیح سیستم تهویه مطبوع خودرو دارد و هرگونه نقص در آن می‌تواند باعث اختلال در فرایند خنک کاری کابین خودرو شود. با بررسی و سرویس منظم کولر خودرو و استفاده از قطعات اصلی می‌توانید طول عمر قطعه موردبحث را بیشتر کنید. شما عزیزان نیز می‌توانید تجربیات خود دراین‌باره را با ما و کاربران پدال به اشتراک بگذارید.
