آیا گیربکس‌های اتوماتیک دارای کلاچ هستند؟

اکثر شما عزیزان با عملکرد گیربکس‌های دستی و اتوماتیک و تفاوت بین آن‌ها آشنا هستید اما شاید از خود بپرسید گیربکس‌های اتوماتیک هم کلاچ دارند یا خیر. ما در مقاله پیش رو پاسخ این پرسش را ارائه خواهیم کرد.


همان‌طور که دو نوع گیربکس دستی و اتوماتیک داریم، دو نوع راننده نیز وجود دارند که بخشی از آن‌ها گیربکس دستی و درگیر شدن با امر رانندگی را ترجیح می‌دهند و دسته دوم هم با گیربکس اتوماتیک راحت‌تر هستند. همه می‌دانیم که در خودروهای گیربکس اتوماتیک خبری از پدال کلاچ نیست و خود خودرو فرایند تعویض دنده‌ها را انجام می‌دهد تا به این ترتیب راننده تمرکز بیشتری روی مسیر پیش روی خود داشته باشد. البته درباره گیربکس‌های اتوماتیک سو تفاهم‌هایی وجود دارد زیرا اکثر مردم فکر می‌کنند که این گیربکس‌ها کلاً فاقد کلاچ هستند.

کلاچ مسئول درگیر و غیر درگیر کردن چرخ‌ها با پیشرانه هستند و بنابراین با این کار وسیله نقلیه می‌تواند توقف کرده و درعین‌حال پیشرانه همچنان کار کند. یک گیربکس اتوماتیک با مکانیسم مشابهی که مبدل گشتاور نام دارد کار می‌کند. این قطعه همان کار کلاچ را انجام می‌دهد و خودرو می‌تواند بدون خاموش شدن به‌صورت کامل توقف کند. البته این به معنی عدم وجود کلاچ در گیربکس اتوماتیک نیست چراکه یک سری دیسک‌های نازک در داخل گیربکس وجود دارند که بخشی از سیستم کلاچ چند صفحه‌ای محسوب می‌شوند. در حال حاضر خودروسازان زیادی وجود دارند که بجای گیربکس‌های سنتی از انواع دوکلاچه استفاده می‌کنند. گیربکس‌های دوکلاچه عملکردی مشابه گیربکس اتوماتیک مرسوم دارند اما از دو کلاچ بهره می‌برند و بهره‌وری آن‌ها بهتر از گیربکس دستی است.

با اینکه اکثر رانندگان حرفه‌ای اعتقادی به رانندگی هیجان‌انگیز با گیربکس‌های اتوماتیک ندارند اما خود این قطعه مهندسی احساس‌برانگیزی دارد. زمانی که راننده حالت D گیربکس را انتخاب می‌کند اتفاقات زیادی زیر کاپوت رخ می‌دهد زیرا این تنها باری نیست که گیربکس دنده‌ها را تعویض می‌کند. گیربکس دنده‌های بیشتری از حالت‌های D، P، R و N دارد. حالت D به وسیله نقلیه اجازه دسترسی به تمامی نسبت‌های دنده رو به جلو را می‌دهد. علاوه بر مبدل گشتاور، مجموعه‌ای به نام دنده سیاره‌ای نیز وجود دارد که از بخش‌های مختلفی تشکیل شده و به خودرو اجازه می‌دهد دنده‌های مختلف را به‌صورت خودکار تعویض کند.

بخش‌های مختلف مجموعه دنده به عنوان دنده ورودی یا خروجی (تولید و دریافت قدرت) عمل خواهند کرد درحالی‌که بخش‌های دیگر همچون باندهای ترمز و کلاچ‌ها به کاهش سرعت و توقف خودرو کمک می‌کنند. باندهای ترمز بسته به وضعیت خودرو با دنده سیاره‌ای همکاری می‌کنند تا سرعت را تنظیم کنند. کلاچ‌ها نیز یک سری دیسک‌های اصطکاکی هستند که باعث می‌شوند یک بخش در دنده سیاره‌ای از نوع دنده ورودی یا ثابت باشد. همه این کارها از طریق همکاری سیستم‌های مکانیکی، هیدرولیکی و برقی انجام می‌شوند تا راننده در جاده احساس خوبی داشته باشد. معمولاً گیربکس‌های اتوماتیک با چندین مجموعه دنده سیاره‌ای ساخته می‌شوند تا نسبت‌های دنده مختلف ایجاد گردد. قطعات متحرک این سیستم نسبت‌های دنده لازم را در هر لحظه انتخاب خواهند کرد.

اما مزیت‌های گیربکس اتوماتیک چیست؟ همواره بحث‌وجدل‌های زیادی بین طرفداران گیربکس‌های اتوماتیک و دستی وجود داشته اما نمی‌توان چشم را روی مزیت مدل‌های اتوماتیک بست. مبدل گشتاور این نوع گیربکس‌ها باعث می‌شود خودرو شتاب گیری بهتری نسبت به مدل‌های دستی داشته باشد. مبدل گشتاورهای جدیدتر حتی می‌توانند گشتاور تولیدی پیشرانه را افزایش دهند. در برخی خودروهای مسابقه‌ای از مبدل گشتاورهای کاراتری استفاده شده که قدرت پیشرانه را در دور بالاتری به چرخ‌ها می‌فرستند تا شتاب گیری خودرو بهبود یابد. البته این ویژگی مناسب افرادی که فقط به کارها روزمره خود می‌پردازند نخواهد بود. بزرگ‌ترین مزیت گیربکس اتوماتیک، تجربه سواری نرم آن است. رانندگان به سادگی روی رانندگی تمرکز می‌کنند و از بابت فشردن پدال کلاچ، تعویض دنده، رها کردن پدال کلاچ و فشردن پدال گاز نگرانی ندارند. شاید درگیر شدن در امر رانندگی برای برخی افراد جالب باشد اما برای فردی که می‌خواهد از یک نقطه به نقطه دیگر برود چنین امری در درازمدت خسته کننده خواهد بود.