یونیت فن خودرو چیست؟ همه‌چیز درباره نقش، خرابی و راه‌حل‌های تعمیر و پیشگیری

یونیت فن خودرو جزو سیستم‌های حیاتی برای خنک کردن موتور خودروهای قدیمی‌تر و عملکرد بهینه سیستم تهویه مطبوع است. این مجموعه مکانیکی برقی معمولاً از یک یا چند فن، موتور الکتریکی، واحد کنترل و برخی اجزای دیگر تشکیل شده و با کارکرد مداوم خود مانع داغ کردن قلب تپنده وسیله نقلیه می‌شود. خرابی این قطعه می‌تواند موجب از کار افتادن فن خودرو، داغ کردن موتور و برخی مشکلات دیگر شود اما باید دانست این مشکل قابل تشخیص و حل است و ما در این مقاله به تمامی راهکارهای لازم جهت رفع مشکلات یونیت فن خودرو اشاره می‌کنیم.

یونیت فن قطعه‌ای الکترونیکی در سیستم خنک کننده خودروست که وظیفه اصلی آن را می‌توان کنترل فن‌های رادیاتور دانست. قطعه موردبحث در اکثر خودروهای مدرن بکار رفته و معمولاً به‌صورت ماژولی الکترونیکی در نزدیکی رادیاتور و یا در محفظه موتور نصب شده است. از جمله نقش‌های مهم یونیت فن خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کنترل دمای موتور: یونیت فن با روشن و خاموش کردن فن‌ها باعث تنظیم دمای موتور می‌شود تا از داغ کردن آن جلوگیری شود.
• بهبود راندمان موتور: قطعه یاد شده باعث می‌شود فن‌ها فقط در زمانی که نیاز است کار کنند و به این ترتیب از میزان مصرف سوخت و فشار کاری سیستم‌های مختلف خودرو کاسته می‌شود.
• حفاظت از موتور: با مدیریت دمای سیستم خنک کننده، یونیت فن از آسیب دیدن قطعات مختلف موتور از جمله واشر سر سیلندر جلوگیری می‌کند.

یونیت فن با سنسور دمای مایع خنک کننده و ECU در ارتباط است و در صورتی که دما از حد مشخص تعریف شده برای سیستم خودرو بیشتر شود یونیت فن دستور روشن شدن فن‌ها را صادر خواهد کرد. در برخی خودروها امکان تنظیم سرعت فن (دور پایین یا بالا) نیز وجود دارد. باید گفت یونیت فن خودرو از طریق رله‌ها مستقیماً با فن‌ها در ارتباط است تا عملکرد آن‌ها را تنظیم کند. زمانی که دما به حالت نرمال بازگردد اطلاعات سنسورها به یونیت فن رسیده و این قطعه دستور خاموش کردن فن‌ها را صادر می‌کند.

بیشتر بخوانید: خرابی رله فن: علائم، دلایل و راه‌حل‌های ساده برای نجات خودرو

پس از آشنایی با قطعه موردبحث نوبت به شناسایی علائم خرابی یونیت فن می‌رسد.

یکی از رایج‌ترین نشانه‌های خرابی یونیت فن، از کار افتادن فن‌هاست. البته کار نکردن فن‌ها می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد اما خرابی یونیت فن جزو اصلی‌ترین آن‌هاست.

در صورتی که یونیت فن با اختلال مواجه شده باشد امکان یک سره کار کردن فن‌ها نیز وجود خواهد داشت که این موضوع می‌تواند باعث خالی شدن باتری خودرو نیز شود.

با اینکه داغ کردن موتور خودرو دلایل مختلفی دارد اما خرابی یونیت فن نیز می‌تواند جزو ریشه‌های چنین مشکلی باشد.

در برخی خودروها یونیت فن روی عملکرد سیستم تهویه مطبوع یا کولر نیز تأثیر دارد و به همین خاطر هرگونه اختلال در عملکرد آن موجب افت توان کولر و حتی از کار افتادن آن خواهد شد.

حال به بررسی دلایل خرابی این قطعه می‌پردازیم.

همان‌طور که گفته شد سنسور دما اطلاعات لازم را به یونیت فن خودرو ارسال می‌کند تا این قطعه درباره روشن یا خاموش شدن فن‌ها تصمیم‌گیری کند. در صورتی که سنسور دما خراب شده باشد داده‌های صحیح به یونیت فن نخواهد رسید و خودرو با مشکل مواجه خواهد شد. عدم تعویض سنسور دمای معیوب می‌تواند باعث خرابی یونیت فن نیز شود.

سیستم برقی خودرو مجموعه پیچیده‌ای است که هرگونه مشکل در آن باعث اختلال در عملکرد سایر بخش‌ها نیز می‌شود. نوسانات جریان برق خودرو و قطعی و اتصال در سیم‌کشی‌ها می‌تواند خرابی یونیت فن را در پی داشته باشد.

از آنجایی که اتصالات و اجزای یونیت فن در محفظه موتور خودرو قرار دارند بنابراین با گذشت زمان شاهد انباشت آلودگی، گردوغبار و روغن و گریس در سوکت های یونیت فن خواهید شد که می‌توانند باعث از کار افتادن این قطعه شوند.

مشکلات مربوط به ECU خودرو نیز با اختلال در عملکرد یونیت فن ارتباط دارد و معمولاً به شکل روشن شدن چراغ چک در پشت آمپرها خودش را نشان می‌دهد.

در این خودروها معمولاً یونیت فن در سمت چپ و پشت چراغ جلو نصب شده است.

این قطعه در سمت چپ موتور و زیر دسته سیم سوکت تخم‌مرغی قرار دارد.

در این خودروها یونیت فن معمولاً در محفظه موتور و کنار باتری قرار دارد. البته در برخی مدل‌ها احتمال دارد یونیت فن در نزدیکی جعبه‌فیوز موتور نصب شده باشد.

در برخی مدل‌های 206 نیز یونیت فن در محفظه موتور و در نزدیکی جعبه‌فیوز اصلی قرار دارد. این قطعه معمولاً در کنار یا زیر جعبه‌فیوز نصب می‌شود. البته باید دقت داشت که در اکثر خودروهای مدل 1384 به بعد یونیت فن حذف شده و خود ECU کنترل عملکرد فن‌ها را بر عهده دارد.

برای این تست می‌بایست محل سنسور را در نزدیکی رادیاتور پیدا کرده و سپس با استفاده از مولتی متر ولتاژ مربوط به این قطعه را اندازه‌گیری کنید. در صورتی که ولتاژ صفر بود احتمالاً سوکت خراب شده و یا سیم‌کشی مربوط به یونیت فن با مشکل مواجه است.

پس از یافتن محل یونیت فن در خودروی خود می‌بایست با استفاده از یک مولتی متر اقدام به بررسی آن نمایید. در صورتی که پس از اتصال مولتی متر به پایه‌های کانکتور، ولتاژ صفر بود سیم‌کشی و یا اتصالات مربوط به یونیت فن ایراد دارد.

نهایتاً به روش بررسی ظاهری یونیت فن می‌رسیم. در این روش می‌بایست اتصالات و بدنه یونیت فن را از نظر آسیب‌ها و ورود گردوخاک و آلودگی‌ها بررسی نمایید و در صورتی که مشکلی از این بابت وجود دارد آن را رفع کنید. به همین منظور می‌توانید از اسپری‌های مخصوص تمیز کننده استفاده کنید.

خرابی یونیت فن در مدل‌های قدیمی‌تر پژو 405 معمولاً با داغ کردن موتور، از کار افتادن فن‌ها و یا کار کردن یک سره آن‌ها همراه است و این موضوع می‌تواند منجر به سوختن واشر سر سیلندر و تحمیل هزینه‌های سنگین به مالک شود.

علائم و نشانه‌های خرابی یونیت فن پژو پارس نیز مشابه 405 است.

از جمله واضح‌ترین نشانه‌های خرابی یونیت فن مزدا 3 می‌توان به صداهای غیرعادی از فن، افت توان کولر و همچنین از کار افتادن کامل فن اشاره کرد.

خرابی یونیت فن پژو 2000 نیز با علائم مشابه خودروهای پژو در ایران از جمله از کار افتادن فن‌ها و یا کارکرد دائمی آن‌ها، داغ کردن موتور و ایجاد سر و صداهای غیرعادی در فن‌ها و محفظه موتور همراه است.

این نوع یونیت فن‌ها از نظر عملکرد تفاوتی با یکدیگر ندارند اما یونیت فن زرد رنگ ظاهری مکعب مستطیلی داشته و جنس روکش آن از پلاستیک فشرده است؛ اما یونیت فن سبز رنگ قدیمی‌تر است و از متریال مقاوم‌تری ساخته می‌شود.

با توجه به اینکه اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران اجرت و دستمزد مربوط به تعمیر یا تعویض یونیت فن را اعلام نکرده بنابراین اعلام رقم دقیق دراین‌باره امکان‌پذیر نیست و هزینه آن به‌صورت توافقی بین مالک خودرو و تعمیرکار تعیین می‌شود؛ اما با در نظر گرفتن عوامل مختلف می‌توان گفت هزینه تعمیر این قطعه می‌تواند بین 500 هزار تا 1.5 میلیون تومان باشد.

برای اینکه از خرابی یونیت فن خودرو جلوگیری شده و عمر این قطعه افزایش یابد راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:

توجه به سرویس و نگهداری منظم قطعات مختلف سیستم خنک کننده از جمله رادیاتور می‌تواند باعث بهبود عملکرد سایر بخش‌ها از جمله یونیت فن شود و فشار کاری آن‌ها را کاهش دهد.

عدم استفاده از کولر در سربالایی و ترافیک سنگین، رانندگی ملایم و... باعث کاستن از فشار کاری فن‌ها و یونیت فن می‌شود که این امر تأثیر به سزایی در افزایش طول عمر این قطعه دارد.

جلوگیری از تجمع گردوغبار و آلودگی در موتور و به ویژه سوکت و اتصالات یونیت فن به بهبود کارایی آن کمک می‌کند.

تعویض به موقع باتری یا دینام خراب می‌تواند مانع نوسان و اتصالی برق شده و یونیت فن را نیز سالم نگه دارد.

همانند هر بخش دیگر خودرو توصیه می‌شود در صورت تعویض یونیت فن از قطعات اصلی و باکیفیت استفاده شود.

• چرا فن خودرو مدام کار می‌کند؟

خرابی یونیت فن یکی از دلایل اصلی کارکرد مداوم فن خودروست.

• هزینه تعویض یونیت فن چقدر است؟

بسته به مدل خودرو و منطقه تعمیر، هزینه تعویض این قطعه می‌تواند بین 500 هزار تا 1.5 میلیون تومان باشد هرچند معمولاً هزینه‌ها به‌صورت توافقی بین مالک خودرو و تعمیرکار تعیین می‌شود.

• آیا امکان تعمیر یونیت فن خودرو وجود دارد؟

با اینکه امکان تعمیر این قطعه وجود دارد اما معمولاً به دلیل عدم صرفه اقتصادی و عدم تمایل تعمیرکاران، در اکثر موارد یونیت فن تعویض می‌شود.

یونیت فن نقش مهمی در حفظ دمای ایده آل موتور خودرو دارد و خرابی آن می‌تواند عواقب ناگواری از جمله داغ کردن موتور به همراه داشته باشد. توجه به سرویس و نگهداری سیستم خنک کننده خودرو و استفاده از قطعات باکیفیت و اصلی موجب افزایش طول عمر این قطعه می‌شود. با اینکه در اکثر خودروهای جدید این قطعه حذف شده و کار کنترل فن‌ها به ECU سپرده شده است اما همچنان بسیاری از خودروهای کشورمان از یونیت فن استفاده می‌کنند. از شما عزیزان دعوت می‌کنیم تجربیات خود در زمینه تعمیر یا تعویض یونیت فن خودرو را با ما و دیگر کاربران پدال به اشتراک بگذارید.