علائم خرابی فشنگی آب چیست؟ از تشخیص تا آموزش تعویض

یکی از قطعات مهم سیستم خنک‌کننده خودرو، فشنگی آب است که وظیفه اطلاع‌رسانی دمای موتور و حفاظت از آن در برابر گرمای بیش از حد را بر عهده دارد. آشنایی با علائم خرابی فشنگی آب می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌های جدی به موتور کمک کند و هزینه‌های تعمیر را کاهش دهد. این قطعه در خودروهای مختلفی مانند پراید، سمند EF7 و ساینا اهمیت ویژه‌ای دارد و شناخت نشانه‌های خرابی فشنگی آب برای هر راننده‌ای ضروری است.

یکی از رایج‌ترین مشکلات، خرابی فشنگی آب پراید است که به دلیل سن قطعه یا کیفیت پایین آن رخ می‌دهد. وقتی فشنگی آب خراب شود، ممکن است دمای موتور به درستی نمایش داده نشود و نشان‌دهنده دمای واقعی نباشد. راننده بدون اطلاع از افزایش بیش از حد دمای موتور ممکن است آسیب جدی به آن وارد کند. از مهم‌ترین علائم خرابی فشنگی آب پراید می‌توان به نوسان غیرطبیعی عقربه دمای موتور، روشن شدن چراغ هشدار دما و گاهی جوش آوردن خودرو بدون دلیل مشخص اشاره کرد.

در مدل‌های دیگر مانند سمند EF7 نیز مشکلات مشابهی دیده می‌شود. فشنگی آب در این خودرو حساسیت بالایی دارد و خرابی آن می‌تواند منجر به آسیب‌های موتور و قطعات جانبی شود. علائم خرابی فشنگی آب سمند EF7 شامل نمایش دمای نادرست روی آمپر، کاهش عملکرد کولر و گاهی روشن شدن چراغ هشدار موتور است. توجه به این نشانه‌ها و بررسی سریع توسط تعمیرکار متخصص می‌تواند از بروز خسارت‌های بزرگ جلوگیری کند.

خودروهای جدیدتر مانند ساینا هم از این قاعده مستثنا نیستند. علائم خرابی فشنگی آب ساینا معمولاً شامل جوش آوردن موتور، نوسان عقربه دما و خاموش شدن ناگهانی فن خنک‌کننده است. در برخی موارد، جریان برق فشنگی آب نیز قطع می‌شود و باعث اختلال در سیستم ECU خودرو خواهد شد؛ بنابراین شناخت دقیق نشانه‌های خرابی فشنگی آب در ساینا اهمیت زیادی دارد تا راننده بتواند پیش از آسیب جدی، اقدام به تعویض قطعه کند. علائم عمومی خرابی فشنگی آب در اکثر خودروها شامل چند مورد کلیدی است:

• نوسان غیرطبیعی عقربه دما: یکی از واضح‌ترین نشانه‌ها، بالا و پایین رفتن غیرمنطقی دمای موتور است.
• روشن شدن چراغ هشدار دما یا موتور: اگر فشنگی آب درست عمل نکند، ECU خودرو این مشکل را با روشن شدن چراغ هشدار اطلاع می‌دهد.
• عملکرد نادرست فن خنک‌کننده: در صورت خرابی فشنگی، فن‌ها ممکن است دیر روشن شوند یا اصلاً فعال نشوند.
• جواب ندادن سیستم تهویه و کولر: به‌خصوص در خودروهای جدیدتر، دمای اشتباه موتور باعث اختلال در کارکرد کولر می‌شود.

علت‌های خرابی فشنگی آب می‌تواند متنوع باشد، از جمله:

• خوردگی یا رسوب در داخل قطعه
• نوسانات ولتاژ و برق خودرو
• استفاده طولانی‌مدت بدون تعویض یا سرویس
• کیفیت پایین قطعه در خودروهای داخلی

تشخیص به موقع خرابی فشنگی آب اهمیت زیادی دارد. رانندگان می‌توانند با بررسی مداوم عقربه دما، شنیدن صدای فن و توجه به چراغ هشدار، از آسیب دیدن موتور جلوگیری کنند. تعویض فشنگی آب معمولاً هزینه چندان بالایی ندارد، اما در صورت بی‌توجهی، تعمیر موتور می‌تواند چندین میلیون تومان هزینه داشته باشد.

در نهایت، آگاهی از علائم خرابی فشنگی آب در خودروهایی مانند پراید، سمند EF7 و ساینا نه تنها باعث افزایش طول عمر موتور می‌شود، بلکه ایمنی رانندگی و مصرف سوخت بهینه را هم تضمین می‌کند. همیشه توصیه می‌شود که در صورت مشاهده هر یک از نشانه‌های خرابی فشنگی آب، سریعاً خودرو به تعمیرگاه معتبر برده شود تا از خسارات جدی جلوگیری شود.

سیستم خنک‌کننده خودرو نقش بسیار مهمی در حفظ دمای ایده آل موتور و کارکرد آن بر عهده دارد. از آنجایی که صدها قطعه ریز و درشت در کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند بنابراین گرمای زیادی تولید می‌شود و سیستم یاد شده می‌بایست دمای آن‌ها را کاهش دهد. یکی از اجزای سیستم خنک‌کننده، فشنگی آب است که به ویژه در خودروهای ایرانی اهمیت زیادی داشته و خرابی آن می‌تواند عواقب سنگینی داشته باشد؛ اما از کجا بفهمیم فشنگی آب خودرو خراب است؟

برای یافتن پاسخ چنین پرسشی تا انتها همراه ما باشید. پیش از این مقالات آموزشی جامعی درباره اجزای گوناگون سیستم خنک‌کننده خودرو از جمله رادیاتور، مایع خنک‌کننده، رله فن و... در پدال منتشر شده است و حالا نوبت به بررسی علائم خرابی فشنگی آب یا سنسور دمای آب می‌رسد.

همان‌طور که گفته شد حفظ دمای ایده آل پیشرانه اهمیت زیادی دارد اما سیستم خنک‌کننده از کجا دمای ایده آل برای کارکرد وسایل نقلیه را تشخیص داده و تنظیم می‌کند؟ این کار بر عهده سنسور دمای آب coolant temperature sensor یا فشنگی آب است که با علامت اختصاری CTS نیز نشان داده می‌شود. قبلاً مقاله جامعی درباره سنسورهای مختلف بکار رفته در خودروها منتشر کرده‌ایم و هم‌اکنون نوبت به سنسور دمای آب می‌رسد. این سنسور دمای مایع خنک‌کننده را اندازه می‌گیرد تا ECU بر اساس آن درباره کارکرد سایر بخش‌ها تصمیم‌گیری کند. سنسور موردبحث بی‌وقفه دمای مایع خنک‌کننده را اندازه می‌گیرد تا از کارکرد پیشرانه در دمای بهینه اطمینان حاصل شود.

به منظور کسب اطلاعات درست درباره دمای پیشرانه، ECU ولتاژ تنظیم شده‌ای را به فشنگی آب می‌فرستد. مقاومت این سنسور با دما تغییر می‌کند و این‌گونه ECU می‌تواند تغییرات دمایی را بررسی کند. ECU از اطلاعات برای محاسبه دمای مایع خنک‌کننده استفاده می‌کند و با استفاده از داده‌های مختلف پارامترهایی همچون تزریق سوخت، مخلوط سوخت و هوا و زمان احتراق را تنظیم می‌کند. همچنین کامپیوتر خودرو با اطلاعات فشنگی آب تصمیم می‌گیرد که چه زمانی فن خنک‌کننده روشن یا خاموش شود. فشنگی آب همچنین میزان دمای آب در پشت آمپرها را نیز به اطلاع راننده می‌رساند.

همانند هر قطعه دیگری احتمال خرابی سنسور دمای آب وجود دارد. خرابی این قطعه می‌تواند مشکلات عدیده‌ای از جمله داغ کردن پیشرانه و کاهش عملکرد آن را در پی داشته باشد. به همین خاطر است که آگاهی یافتن از علائم خرابی فشنگی آب بسیار مهم خواهد بود چراکه در صورت عدم اطلاع یا نادیده گرفتن آن امکان آسیب دیدن شدید پیشرانه و تحمیل هزینه‌های سنگین وجود دارد.

اولین قدم در بررسی صحت عملکرد قطعه موردبحث توجه به شکل ظاهری آن خواهد بود چراکه با گذشت زمان امکان شکسته شدن خود سنسور یا متعلقات آن وجود خواهد داشت. این سنسور معمولاً در بخش جلوی پیشرانه و نزدیک ترموستات یا رادیاتور نصب می‌شود. اگرچه بررسی ظاهری سنسور دمای آب می‌تواند برخی مشکلات را نشان دهد اما تمامی علائم خرابی این قطعه با بررسی ظاهری یافت نمی‌شوند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین نشانه‌های خرابی فشنگی آب اشاره می‌کنیم:

• نشانگر آب نادرست در پشت آمپرها (معمولاً زمانی که پیشرانه گرم شد عدد نشان داده شده باید بین 88 تا 90 درجه سانتی‌گراد باشد)
• داغ کردن پیشرانه
• صدای خشن پیشرانه در زمان کارکرد درجا
• کاهش عملکرد پیشرانه که به دلیل محاسبه اشتباه مخلوط سوخت و هوا به وجود می‌آید
• افزایش مصرف سوخت

درصورتی‌که به خرابی این قطعه شک دارید در اسرع وقت نزد یک مکانیک باتجربه مراجعه کنید تا با بررسی عملکرد سنسور خرابی آن را تشخیص دهد.

از جمله رایج‌ترین علائم خرابی فشنگی آب پراید می‌توان به روشن شدن چراغ هشدار دما، خروج دود سیاه از اگزوز، جوش آوردن مداوم موتور، افزایش مصرف سوخت و لرزش غیرعادی موتور اشاره کرد.

خرابی فشنگی آب پژو 405 نیز با نشانه‌هایی از جمله نمایش دمای اشتباه در پشت آمپرها، نشتی مایع خنک‌کننده، افت توان موتور و مصرف سوخت بالاتر، جوش آوردن موتور، روشن شدن چراغ چک و دمای آب در پشت آمپرها و همچنین عملکرد نادرست فن‌ها همراه است.

در صورتی که فشنگی آب سمند EF7 خراب شود شاهد مشکلاتی از جمله مشکل در استارت و روشن شدن خودرو، افت قدرت تولیدی موتور، روشن شدن چراغ چک، افزایش مصرف سوخت، روشن شدن فن‌ها در دمای پایین، افزایش دمای موتور و جوش آوردن آن خواهید بود.

به منظور تست صحت عملکرد قطعه با استفاده از مولتی متر ابتدا باید کلید یا سلکتور این دستگاه را روی اهم‌متر قرار دهید. در مرحله بعد سیم‌های مشکی و قرمز را در محل مربوطه دستگاه قرار داده و دو سر سیم‌های مشکی و قرمز را به دو پایه فشنگی آب وصل کنید و در دماهای مختلف مقدار مقاومتی را که دستگاه نشان می‌دهد یادداشت نمایید. اگر اعداد به دست آمده اختلاف زیادی با استاندارد خودروساز برای این قطعه داشته باشد و یا اینکه مقاومت نشان داده شده صفر باشد پس فشنگی آب خراب است و می‌بایست تعویض شود. در جدول زیر میزان مقاومت قطعه یاد شده در دماهای مختلف درج شده است.

به منظور تعویض این قطعه در خودروهای ایرانی از جمله پراید و پژو 405 می‌بایست در ابتدا ابزارهای مناسب از جمله آچار تخت یا رینگی و یا آچارفرانسه، انبردست یا انبر قفلی، پیچ‌گوشتی دو یا چهارسو، دستکش ایمنی، ظرف مناسب نگهداری مایع خنک‌کننده، نوارتفلون، مایع خنک‌کننده (در صورت لزوم)، دستمال یا حوله تمیز و... را تهیه نمایید. دقت داشته باشید که برای تعویض فشنگی حتماً باید موتور خودرو خاموش و سرد باشد چراکه در غیر این صورت خطر سوختگی وجود خواهد داشت. پس از تهیه این ابزار لازم مراحل زیر را طی کنید.

• مرحله اول: تهیه ابزار، پارک خودرو در محل مناسب، اطمینان از سرد بودن موتور
• مرحله دوم: قطع اتصال باتری
• مرحله سوم: باز کردن درپوش رادیاتور به منظور تخلیه فشار سیستم خنک‌کننده
• مرحله چهارم: قرار دادن ظرفی در زیر خودرو، باز کردن شیر تخلیه رادیاتور به منظور خروج مایع خنک‌کننده (تخلیه کامل مایع خنک‌کننده نیاز نیست و تنها کاهش ارتفاع مایع و نرسیدن آن به فشنگی آب کفایت می‌کند)
• مرحله پنجم: اطلاع از محل نصب قطعه موردبحث (در خودروهای ایرانی از جمله پژو 405، معمولاً فشنگی روی بلوک موتور و در نزدیکی ترموستات نصب شده است)
• مرحله ششم: جدا کردن فشنگی قدیمی از سوکت، باز کردن فشنگی آب معیوب
• مرحله هفتم: پیچیدن نوارتفلون در رزوه‌های فشنگی جدید و نصب آن در محل موردنظر
• مرحله هشتم: محکم کردن قطعه جدید در جای خود، اتصال سوکت به فشنگی
• مرحله نهم: پر کردن مایع خنک‌کننده رادیاتور
• مرحله دهم: تست و اطمینان از عملکرد صحیح قطعه جدید

باید دقت کرد قطعات خودروهای ایرانی توسط شرکت‌های زیادی تولید می‌شوند و طبیعی است که در این میان قطعات تقلبی و بی‌کیفیت نیز در بازار وجود داشته باشد بنابراین حتماً خرید خود را از فروشگاه‌های معتبر انجام داده و در انتخاب نوع فشنگی و تناسب آن با مشخصات خودروی خود اطمینان حاصل کنید.

سنسور دمای آب قطعه‌ای مهم است که وظیفه اندازه‌گیری دمای مایع خنک‌کننده را بر عهده دارد. خرابی این قطعه می‌تواند مشکلات زیادی از جمله جوش آوردن موتور و افت توان و عملکرد آن را در پی داشته باشد. در این مقاله با نشانه‌های رایج خرابی فشنگی و همچنین قیمت آن در خودروهای ایرانی آشنا شدید. با استفاده از قطعات باکیفیت و بررسی مداوم سیستم خنک‌کننده خودروی خود می‌توانید طول عمر این قطعه را افزایش دهید. از شما عزیزان دعوت می‌کنیم تجربیات خود در این باره را با ما و دیگر کاربران پدال به اشتراک بگذارید.