در جدیدترین مقاله آموزش پدال به معرفی انواع مختلف گیربکس بکار رفته در خودرو می‌پردازیم.
اکثر افراد فکر می‌کنند گیربکس‌های موجود در خودروها فقط به دو نمونه دستی و اتوماتیک خلاصه می‌شود اما این‌گونه نیست و با بررسی دقیق‌تر صنعت خودرو می‌توانیم انواع بسیار گوناگونی از گیربکس‌ها را مشاهده کنیم. در این مقاله انواع مختلف گیربکس خودرو را به ترتیب حروف الفبای لاتین خدمت شما عزیزان معرفی می‌کنیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
انواع مختلف گیربکس خودرو
دو سرعته برین
در دنیای مسابقات خودرویی در پیست‌های بیضی‌شکل، گیربکس‌های دو سرعته برین کاملاً شناخته شده‌اند. این گیربکس‌ها نه تنها بسیار مطمئن هستند و فرایند بازسازی ساده‌ای دارند بلکه طراحی هوشمندانه و ساده آن‌ها باعث شده تعویض دنده‌ها سبک‌تر صورت پذیرد. وزن این گیربکس‌ها نیز بسیار کمتر از انواع دیگر است. علت موفقیت این گیربکس به دنده عقبی مربوط می‌شود که با دیگر دنده‌ها ترکیب نمی‌شود و همین امر کاهش درگ مکانیکی داخل گیربکس را به همراه دارد که نتیجه نهایی آن تعویض سریع‌تر دنده‌ها و ابعاد جمع‌وجور گیربکس خواهد بود.
چِین درایو
چِین درایو یا زنجیر قبل از ظهور دیفرانسیل‌های ایمن‌تر و نرم‌تر وجود داشته است. این سیستم در خودروهای اسپرت شرکت فریزر نش دیده می‌شد. قدرت پیشرانه از طریق یک کلاچ به این زنجیر منتقل می‌شود و سپس به اکسل می‌رسد. برای هر دنده زنجیرهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از درگیر شدن دو دنده در یک زمان جلوگیری شود.
CVT
گیربکس ضریب متغیر پیوسته CVT قبلاً در پدال به‌طور مفصل معرفی شده است. این گیربکس دارای تسمه درایو است که باعث ایجاد دنده‌های بی‌شماری می‌شود. البته تجربه سواری با خودروهای مجهز به این نوع گیربکس تفاوت نسبتاً زیادی با گیربکس‌های عادی دارد و بیشتر برای خودروهای اقتصادی و شهری مناسب است.
واریوماتیک داف
شرکت هلندی داف اولین بار از گیربکس ضریب متغیر پیوسته در خودروی ۶۰۰ استفاده کرد. این سیستم که توسط هاب فن دورن طراحی شده بود با استفاده از دو کاسه و تسمه‌ای بین آن‌ها کار می‌کرد. بسته به سرعت پیشرانه و میزان فشار پدال گاز، این کاسه‌ها به یکدیگر نزدیک‌تر یا دورتر می‌شدند تا سرعت را تنظیم کنند. از آنجایی که داف ۶۰۰ فاقد دنده‌عقب ویژه بود بنابراین برای این کار تنها جهت حرکت تسمه‌ها برعکس شد و بنابراین این خودرو در روی کاغذ می‌توانست سرعت مشابهی در دنده‌عقب و دنده جلو داشته باشد.
گیربکس داگ
گیربکس داگ نام خود را از شکل دنده‌ها گرفته چراکه بزرگ‌تر از دنده‌های گیربکس‌های استاندارد هستند. همچنین نوع درگیری چرخ‌دنده‌ها به گونه‌ای است که فرایند تعویض سخت‌تری نسبت به دنده‌های استاندارد دارند. در واقع گیربکس داگ فقط مناسب خودروهای مسابقه‌ای است. به خاطر عدم وجود سیستم سنکرونیزه، راننده باید دور موتور را با گیربکس داگ هماهنگ کند.
خودروی مسابقه درگ
از آنجایی که اکثر خودروهای درگ قدرتی در حدود ۱۱ هزار اسب بخار تولید می‌کنند بنابراین نیازمند گیربکس ویژه‌ای هستند. اینجاست که شرکت‌هایی همچون جریکو، لنکو و ریچموند پرفورمنس وارد میدان می‌شوند. اکثر گیربکس‌های این خودروها از طراحی سیاره‌ای استفاده می‌کنند. گیربکس‌های موردبحث بسیار سریع هستند و نیازی به برداشتن پای راننده از روی پدال گاز نیست.
گیربکس دایرکت شیفت
این نوع گیربکس که با حروف DSG نیز شناخته می‌شود از دو کلاچ استفاده می‌کند و بنابراین به عنوان گیربکس‌های دوکلاچه DCT نیز مشهور شده است. هدف از به‌کارگیری دو کلاچ نیز امکان انتخاب دنده بعدی در زمانی زودتر است تا تعویض‌ها نرم‌تر و سریع‌تر صورت پذیرد. این امر با استفاده از سنسورهایی که موقعیت گاز، سرعت جاده و پیشرانه را بررسی می‌کنند صورت می‌پذیرد. گیربکس DSG به عنوان دو گیربکس مستقل کار می‌کند و خبری از مبدل گشتاور نیست که این امر باعث تلفات کمتر انرژی در گیربکس و کاهش مصرف سوخت خواهد بود.
گیربکس متغیر الکتریک
برخلاف گیربکس CVT که از تسمه‌ها استفاده می‌کنند، گیربکس‌های متغیر الکتریک EVT دارای دو روتور هم‌مرکز هستند. روتور داخلی قدرت را از پیشرانه یا موتور برقی می‌گیرد و روتور بیرونی به شفت‌ها متصل است. به این ترتیب تنها دو قطعه متحرک در گیربکس وجود دارد که استهلاک را کاهش می‌دهد. EVT هنوز در حال توسعه است اما محبوبیت روزافزونی دارد زیرا ابعاد جمع‌وجور و مصرف سوخت کمتری داشته و می‌توان از آن‌ها به عنوان ترمز احیا شونده استفاده کرد.
گیربکس سکونشئال F1
فرمول یک بستری برای نوآوری است و اینجاست که گیربکس‌های دستی اتومات شده سکونشئال توسعه یافته‌اند. مزیت اصلی این نوع گیربکس‌ها به تعویض دنده‌های سریع یعنی ۳۰ میلی‌متر ثانیه مربوط می‌شود. بهترین عملکرد انسان در تعویض دنده‌ها ۲۰۰ میلی‌ثانیه است و بنابراین راننده می‌تواند دست‌های خود را روی فرمان نگه دارد. جدیدترین خودروهای فرمول یک به گیربکس سکونشئال با هشت دنده جلو و یک دنده عقب مجهز هستند.
PDK
گیربکس دوکلاچه اولین بار در دهه ۳۰ و توسط سیتروئن مطرح شد اما پورشه بود که در دهه ۸۰ میلادی این ایده را عملی کرد. ژرمن‌ها اولین بار این نوع گیربکس را در خودروی مسابقه‌ای ۹۵۶ سال ۱۹۸۲ بکار بردند. PDK با دو کلاچ خود باعث تعویض سریع دنده‌ها می‌شود. اولین خودروی جاده‌ای مجهز به گیربکس شبیه PDK فولکس‌واگن گلف R32 بود که از گیربکسی ۶ دنده سود میبرد. پورشه نیز در سال ۲۰۰۸ گیربکس موردبحث را روی ۹۱۱ نصب کرد.
ساکسومات
این نوع گیربکس از نوع دستی بدون کلاچ بوده است. در واقع بجای استفاده از پدال کلاچ، یک سوئیچ برقی برای غیر درگیر کردن کلاچ در هر زمانی که راننده با اهرم دنده دیگر را انتخاب می‌کند وجود دارد. زمانی که خودرو از حال سکون حرکت می‌کند نیروی گریز از مرکز باعث درگیر شدن کلاچ می‌شود. این سیستم توسط بی ام و، فیات، فورد، لانچیا و فولکس‌واگن بکار گرفته شد و حتی پورشه نیز نسخه‌ای مشابه از آن را در ۹۱۱ بکار برد.
SMG
گیربکس دستی سکونشئال SMG بی ام و از نظر برخی افراد خوب نبود و برخی نیز آن را تکنولوژی خودروهای مسابقه‌ای در مدل‌های جاده‌ای می‌دانند. SMG در M3 E36 سال ۱۹۹۶ بکار رفت و گیربکس دستی ۶ سرعته بود اما فرایند تعویض دنده با پمپ الکترو هیدرولیک انجام می‌شد. این گیربکس در ابتدا به خاطر عدم عملکرد مشابه گیربکس‌های اتوماتیک زیر سؤال رفت چراکه راننده باید تأخیر تعویض دنده‌ها را می‌پذیرفت. مشکلاتی هم در موتورهای پمپ هیدرولیک، رله‌ها و… وجود داشت.
تیپ ترونیک
این گیربکس اتوماتیک به راننده امکان انتخاب و تعویض دنده‌ها با دسته‌دنده یا پدال شیفترها را می‌دهد. البته گیربکس اجازه انتخاب اشتباه دنده‌ها و آسیب دیدن قطعات را نخواهد داد. دلیل اصلی توسعه گیربکس تیپ ترونیک ایجاد احساس رانندگی اسپرت تر در راننده است. پورشه این نوع گیربکس را در ۹۱۱ سال ۱۹۹۰ ارائه کرد و بسیاری از خودروسازان دیگر هم گیربکس‌های مشابه با نام‌های خود را معرفی کرده‌اند.
اتوماتیک مبدل گشتاور
به آخرین گزینه در لیست انواع مختلف گیربکس خودرو رسیدیم که معمول‌ترین نوع گیربکس‌های اتوماتیک است و از مبدل گشتاور برای انتقال نیروی چرخشی پیشرانه به چرخ‌ها استفاده می‌کند. جنرال موتورز اولین بار در محصولات الدزموبیل استفاده گسترده از گیربکس‌های اتوماتیک را شروع کرد و سپس بیوک داینا فلو برای اولین بار به گیربکس اتوماتیک مبدل گشتاور مجهز شد. تعداد دنده‌های این نوع گیربکس از ۲ شروع شده و هم‌اکنون در برخی خودروها شاهد گیربکس‌های ۱۰ سرعته نیز هستیم.
khashayar0
۲۲ خرداد ۱۴۰۳گیربکس های F1 بهترین گیربکسه.
https://www.youtube.com/watch?v=bChciv9_BuQ
SMS
۲۲ خرداد ۱۴۰۳دو کلاچه هم عالیه ،یک سوال ما گیربکس دستی بدون کلاچ هم داریم؟ اگه cvt رو براش یه سیستم می انداختن که مثلا تو حالت اسپرت یا … دور موتور رو بالا نگه می داشت تا شتابش هم بهتر باشه به غیر از اون حس نداشتن تعویض دنده
khashayar0
۲۲ خرداد ۱۴۰۳بله. گیربکس های هیدرواستاتیک (hydrostatic gearbox) بدون کلاچ هستند که ترکیب یک پمپ و موتور هیدرولکی هستند . اما راندمانش حدودا 70% و احتمال نشتی روغن هم هست. و ضرایب دنده پیوسته دارند.
———————————-
برای cvt هم چون انتقال قدرت به روش استحکاک بین تسمه فلزی و پولی v شکل منتقل میشه و در سرعت های بالا لغزش تسمه رو داریم میشه با سیستمی شبیه هرزگرد تسمه تایم (Timing belt idler) مانع از لغزش شد و عملکردش بهتر بشه.
Mohammad hasan
۲۳ خرداد ۱۴۰۳سیستم حرکتی لودر ها زمانی که می‌خوان کار کنن دقیقا به همین سبک…
یه پمپ روغن قدرتمند و با یه هیدروموتور…
علیزاده
۲۲ خرداد ۱۴۰۳بهترینش همون آخری و دوکلاچه
کاش cvt از بین بره
مرتضی نجمی نیا
۲۲ خرداد ۱۴۰۳CVT چینی کیفیت نداره همین گیربکس توسط خودروهای برند جهان استفاده شده و عالیه
Taha Ayoobi
۲۲ خرداد ۱۴۰۳خیلی مقاله عالی بود.
البته که هرکدوم خیلی برای توضیح جا داره ولی یه لیست خوب بود برای اینکه آدم همه رو بشناسه و بره در موردشون تحقیق کنه.
مدل های دیگه ای هم هست که تو لیست نباشه؟
Mohammad hasan
۲۲ خرداد ۱۴۰۳بیشتر اینا از رده خارج هستن
الان کلا گیربکس هایی که استفاده میشن و کاربردی هستن
گیربکس دستی یا manual
گیربکس های AMT یا همون گیربکس های دستی اتوماتیک شده که شرکت زد اف اصلی ترین تولید کننده این مدل گیربکس ها هست و رو بیشتر کامیون های با اصالت اروپایی مثل داف و مان استفاده شده و نمونه های لایسنس تحت لیسانسش رو چینی های الان هم نصب میشه که اسم ترکسون هست
گیربکس های AT یا همون گیربکس های دنده سیاره ای که همون مورد آخر هست که اینجا مبدل گشتاوری ازش نامبرده شده
که یه کلاچ هیدرولیکی دارن…و مشتقات زیاد داره
گیربکس های DCT یا گیربکس های دو کلاچه
گیربکس های تسمه ای یا CVT
و آخرینش سکوئنشال که یه نسخه مشتق از گیربکس های دستی هست
بیشتر گیربکس های بالا مشتق شده از نمونه های اصلی بالا بود
Mohammad hasan
۲۲ خرداد ۱۴۰۳به علاوه گیربکس های دستی اور دار که تو خودرو های سواری کاربردی نداره
و گیربکس های کمکی که دیگه اینجا نمی گنجه کسی بخواد در موردش توضیح بده
شاهین
۲۲ خرداد ۱۴۰۳سلام دو سه تا گیربکس دیگه هم بود که جهت جلوگیری از طولانی شدن مطلب حذف شدن.
Taha Ayoobi
۲۲ خرداد ۱۴۰۳🙏
اگر امکانش هست اسم اونارو هم بگید.
ممنون
۲۲ خرداد ۱۴۰۳قسمت دوم براش درست کنید
cyrus-az
۲۲ خرداد ۱۴۰۳لذت بردم واقعا. اینکه تکنولوژی از ایده به وجود میاد واقعا لذت بخشه. هر ایده یه مدل ساخت. همه در کشورهای توسعه یافته که انسانهای توانمند اجازه رشد و توسعه رو پیدا میکنن. میتونن یه ایده رو به مرحله اجرایی برسونن و جهانیش کنن. ای کاش یه روزی برای ذهن های توانمندی که هنوز در ایران هستن همچین بستری فراهم بشه. آمین
۲۲ خرداد ۱۴۰۳دنده ای اتومات سی وی تی دو کلاچه پژو پارس
حسین دهمرد
۲۲ خرداد ۱۴۰۳درود بر شما. درسته خلاصه کردن خوبه ولی دیگه زیادی خلاصه شده
رایگا
۲۴ خرداد ۱۴۰۳گیربکس CVT بد نیست برای شهر خوبه (بجز چینی)
شما گیربکس های CVT ژاپنی رو ببینید ، بدون نقص کار میکنن.
گیربکس های دبل کلاچ برای خودروهای اسپرت و هیجانی خوب هستن اما برای استفاده های شهری خیلی مناسب نیست مخصوصا شهری مثل تهران که پر از ترافیکه
البته گیربکس های AT از نظر شخصی من مورد پسند تر هستن چون دیگه الان خودرو ها پاشش سوخت مستقیم و توربو هستن و قدرت بالاتری دارند میتونن با این گیربکس راحت تر هماهنگ شن و رانندگی بدون دردسر داریم
بععع
۱۷ تیر ۱۴۰۳ریچموند مخفف ریچارد همونده 😂