تسمه تایم ماشین؛ قطعه‌ای حیاتی که غفلت از آن موتور را نابود می‌کند

پیش از این مقالات متعددی درباره تسمه تایم ماشین در پدال منتشر شده است و این بار می‌خواهیم نگاهی متفاوت به این قطعه مهم داشته باشیم.


هرچند خرابی تسمه تایم همیشه به آسیب فاجعه‌بار موتور منجر نمی‌شود، اما سفر شما را به‌سرعت متوقف می‌کند و دردسر بزرگی ایجاد می‌کند که احتمالاً ترجیح می‌دهید از آن اجتناب کنید؛ علاوه بر هزینه‌های حمل خودرو با یدک‌کش به نزدیک‌ترین تعمیرگاه، مشکلات دیگری نیز وجود دارد که بی‌توجهی به تسمه تایم باعث آن خواهد شد. در ادامه، به بررسی تسمه تایم، نحوه نگهداری از آن، عواقب بی‌توجهی به آن و دلایلی می‌پردازیم که چرا ممکن است در خودروهای مدرن هوندا، فولکس‌واگن یا کیا، نیازی به نگرانی درباره تسمه تایم نداشته باشید.

تسمه تایم چیست و چرا اهمیت دارد؟

تسمه تایم یکی از اجزای کلیدی موتور است که هماهنگی دقیق بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ‌ها را برقرار می‌کند. این هماهنگی، ریتم عملکرد موتور را تنظیم می‌کند و به نوعی ضربان قلب موتور خودرو محسوب می‌شود. برخلاف سایر قطعات خودرو، تسمه تایم باید در بازه‌های زمانی مشخص و پیش از خرابی تعویض شود، زیرا در صورت خرابی، موتور بلافاصله از کار می‌افتد و ممکن است آسیب جدی به موتور وارد شود. هزینه تعویض یک تسمه تایم سالم، بسیار کمتر از هزینه تعمیر خسارات ناشی از خرابی آن است.

تاریخچه مختصر تسمه تایم ماشین

درون موتور، حداقل دو شفت چرخان (میل‌لنگ و میل‌سوپاپ) باید با سرعت بالا و به‌صورت دقیق هماهنگ شوند. روش‌های مختلفی برای این هماهنگی وجود دارد، از جمله زنجیر تایم، مکانیسم‌های دنده‌ای و تسمه تایم. تسمه تایم که از دهه ۱۹۷۰ میلادی رواج یافت، جایگزین زنجیرهای تایم سنگین‌تر، پر سر و صدا و گران‌تر شد. این تغییر، خودروها را ارزان‌تر، سبک‌تر، بی‌صداتر و کم‌مصرف‌تر کرد و تا دهه‌های بعد ادامه یافت.

چالش‌های تسمه تایم و واکنش بازار

با وجود مزایا، تسمه تایم معایبی هم داشت. در اوایل تا اواسط دهه ۲۰۰۰ میلادی، خریداران متوجه هزینه‌های بالای تعویض تسمه تایم شدند. در آن دوره، بسیاری از موتورهای چهار و شش سیلندر (مثل محصولات هوندا و فولکس‌واگن) از تسمه تایم استفاده می‌کردند و تعویض آن هر حدود ۹۶,۰۰۰ کیلومتر ضروری بود. در موتورهای “تداخلی” (Interference Engines)، خرابی تسمه تایم می‌تواند باعث برخورد پیستون‌ها و سوپاپ‌ها شود و موتور را به‌طور کامل نابود کند. هزینه تعویض تسمه تایم در آمریکا معمولاً بین ۵۰۰ تا ۱,۵۰۰ دلار (بسته به مدل خودرو) بود و اگر واترپمپ نیز با تسمه تایم کار می‌کرد، چند صد دلار به هزینه‌های مالک خودرو اضافه می‌شد.

تغییر رویکرد خودروسازان

با افزایش آگاهی خریداران از هزینه‌های نگهداری تسمه تایم، بسیاری از آن‌ها به سمت موتورهای مجهز به زنجیر تایم گرایش پیدا کردند. زنجیر تایم در موتورهای مدرن نیازی به تعویض دوره‌ای ندارد و با نگهداری منظم موتور، عمر طولانی‌تری دارد. در اواخر دهه ۲۰۰۰، خودروسازانی مثل شورولت و فولکس‌واگن به استفاده از زنجیر تایم روی آوردند، هرچند برخی موتورها (مثل موتور ۳.۶ لیتری V6 جنرال موتورز یا N20 بی‌ام‌و) همچنان با مشکلات زنجیر تایم مواجه بودند.

وضعیت کنونی تسمه تایم

امروزه برخی موتورها هنوز از تسمه تایم استفاده می‌کنند، اما دوام بیشتری دارند و می‌توانند تا ۱۶۰,۰۰۰ کیلومتر کار کند. به‌عنوان مثال، موتور V6 هوندا اودیسه و پاسپورت با تسمه تایم کار می‌کند و بازه تعویض آن ۱۶۰,۰۰۰ کیلومتر در شرایط عادی و ۱۰۰ هزار کیلومتر در شرایط سخت (مثل گرما یا سرمای شدید) است؛ اما موتور EA888 فولکس‌واگن گلف R از زنجیر تایم استفاده می‌کند که نیازی به تعویض دوره‌ای ندارد و فقط باید روغن‌موتور را به‌موقع تعویض کنید.

همچنین بخوانید:

• اجرت و هزینه تعویض تسمه تایم و دینام انواع خودرو در سال ۱۴۰۴
• باورهای نادرست درباره تسمه تایم و زنجیر تایم؛ مزایا، معایب و هر آنچه باید دانست

چگونه نوع سیستم تایم ماشین را بفهمیم؟

برای فهمیدن اینکه خودروی شما تسمه تایم دارد یا زنجیر تایم، کافی است مدل، سال و برند خودرو رو در اینترنت جست‌وجو کنید و عبارت “برنامه نگهداری ” (Maintenance Schedule) را به آن اضافه نمایید. در عرض چند ثانیه، فایل PDF یا وب‌سایتی از برنامه نگهداری خودرو پیدا می‌کنید که در بخش نگهداری دوره‌ای، اگر تسمه تایم داشته باشد، بازه تعویض آن را درج کرده است. اگر خودروی دارای زنجیر تایم باشد، چیزی در این قسمت ذکر نمی‌شود. در صورت تردید، می‌توانید با تعمیرکار یا نمایندگی تماس بگیرید.

عوامل مؤثر بر زمان تعویض تسمه تایم

زمان استاندارد تعویض تسمه تایم در دفترچه راهنمای هر خودرو ذکر شده است؛ اما شرایط رانندگی نقش قابل‌توجهی در این بازه زمانی دارد. اگر بیشتر در شرایط سخت رانندگی می‌کنید—مانند ترافیک سنگین، جاده‌های پرشیب، مناطق گرم یا گرد و غبار زیاد—عمر مفید تسمه کاهش می‌یابد و نیاز به تعویض زودتر از موعد دارد.

مقایسه زمان تعویض تسمه تایم در خودروهای داخلی

به‌طور معمول، خودروهای وارداتی از تسمه تایم با دوام بیشتری برخوردارند و بازه تعویض آن‌ها کمی طولانی‌تر است. در جدول زیر می‌توانید بازه‌های توصیه‌شده برای تعویض تسمه تایم در برخی خودروهای پرتیراژ داخلی را مشاهده کنید:

نتیجه‌گیری

تسمه تایم ماشین قطعه‌ای حیاتی است که بی‌توجهی به آن می‌تواند موتور را نابود کند، اما با نگهداری به‌موقع، می‌توانید از هزینه‌های سنگین جلوگیری نمایید. خودروهای مدرن به سمت زنجیر تایم حرکت کرده‌اند، ولی اگر خودروی شما تسمه تایم دارد، حتماً برنامه تعویض آن را رعایت کنید.