نگاهی به خودروهای سه‌در، طراحی غیرمعمول از مینی کلابمن تا هیوندای ولوستر

در طول تاریخ خودروسازی، خودروهای زیادی با طراحی غیرمعمول درها ساخته شده‌اند. از خودروهای یک‌در گرفته تا درهای غیرمتعارف مثل گالوینگ، مصادیق مدل‌هایی که کاملاً با خودروهای دودر یا چهار معمولی متفاوت هستند کم نیست. بااین‌حال، یک نوع طراحی در عجیب وجود دارد که در طول تاریخ کمتر موردتوجه و مورداستفاده قرار گرفته است. موضوع بحث ما خودروهای سه‌در هستند اما ابتدا باید تعریف خودروی سه‌در را مشخص کنیم زیرا در بسیاری از کشورها، به هاچ‌بک‌های دودر با احتساب در صندوق، خودروی سه‌در گفته می‌شود و بر این اساس، به هاچ‌بک چهاردر هم خودروی پنج‌در میگویند. در اینجا اما منظور ما خودروهایی است که بدون احتساب در صندوق، صرفاً برای ورود به کابین سه در دارند.

خودروهای سه‌دری که در اینجا بدان می‌پردازیم، مدل‌های غیرمتعارفی هستند که یک سمت دو در و سمت دیگر یک در دارند. این نوع طراحی در اولین بار در سال‌های بین دو جنگ جهانی ظاهر شد یعنی زمانی که برخی خودروهای فرانسوی و آمریکایی با سه‌در به بازار عرضه شدند. بااین‌حال، پس از جنگ جهانی دوم، خودروهای سه‌در برای حدود چهل سال از بازار ناپدید شدند تا اینکه در اواخر دههٔ 80 دوباره بازگشتند. البته حتی در آن زمان هم این خودروها چندان محبوب نبودند و به همین دلیل، این شیوهٔ طراحی درها هیچ‌گاه متداول نشد.

ولوستر که از سال 2011 تا 2022 تولید شد، جدیدترین نمونه از خودروهای سه‌در بود. این ماشین عناصر طراحی کوپه و هاچ‌بک را باهم ترکیب کرده بود. نسل اول ولوستر در نمایشگاه دیترویت 2011 رونمایی شد و با پیشرانه‌های 1.6 لیتری تنفس طبیعی 140 اسب بخاری و 1.6 لیتری توربوشارژ 200 اسب بخاری به بازار آمد. در سال 2018، نسل دوم ولوستر با حفظ همان طراحی سه‌در غیرمتعارف معرفی شد. در این نسل نسخهٔ پرفورمنس N هم ارائه شد. دلیل اصلی هیوندای برای انتخاب این نوع طراحی، ایمنی بیشتر بود زیرا سرنشینان عقب امکان پیاده شدن از سمت خیابان را نداشتند.

فی‌یستا اوربا کانسپت عجیبی از نسل دوم فورد فی‌یستا بود. این خودرو برای ترددهای کوتاه شهری طراحی شده بود و بدین منظور ویژگی‌های خاصی داشت که اصلی‌ترین آن‌ها طراحی سه‌در بود. اوربا در سمت سرنشین، دو در معمولی داشت که از فی‌یستا چهاردر گرفته شده بودند اما در تکی سمت راننده بزرگ‌تر بود و امکان دسترسی به صندلی‌های عقب را فراهم می‌کرد. از این طریق، فورد طراحی هاچ‌بک دودر و چهاردر را باهم ترکیب کرده بود. فی‌یستا اوربا همچنین از ویژگی‌های دیگری مثل سیستم کمک پارک، بازکن برقی در پارکینگ از داخل و حتی یک یخچال در صندوق بار هم بهره می‌برد. بااین‌حال، فی‌یستا اوربا تولید نشد و در حد یک نمونهٔ کانسپت باقی ماند.

مینیکا لتوس (Lettuce به معنای کاهو) با نام عجیبی در سال 1989 به بازار آمد. این خودرو در دستهٔ کی کار قرار داشت و از یک پیشرانهٔ 550 سی‌سی با 50 اسب بخار قدرت استفاده می‌کرد. لتوس به‌عنوان خودرویی ارزان‌قیمت با هدف استفاده برای خریدهای روزانه طراحی شده بود تا جایی که میتسوبیشی از طریق همکاری با سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای Seiyu، لتوس را برای فروش در سوپرمارکت عرضه می‌کرد. هدف اصلی میتسوبیشی، مادران دارای فرزند بود که در سطح شهر به خرید مواد غذایی می‌پرداختند و طرح سه‌در برای این هدف مناسب بود زیرا در صندلی عقب ایمنی بیشتری برای کودکان فراهم می‌کرد. در زمان عرضه، 60 درصد از خریداران لتوس از زنان بودند.

نسل دوم ساترن SC در سال 1997 به بازار آمد و دو سال بعد، این برند جنرال موتورز یک در کوچک را به سمت راننده اضافه کرد. این در برعکس باز می‌شد و صرفاً زمانی که در راننده باز بود امکان باز کردن آن وجود داشت زیرا دستگیره آن در داخل قرار داشت. این راه‌حل، به کوپهٔ اسپرت ساترن کارایی بیشتری بخشید و باعث دسترسی آسان‌تر به صندلی‌های عقب می‌شد. نسل دوم SC با یک پیشرانهٔ 1.9 لیتری چهار سیلندر عرضه می‌شد که در دو نسخهٔ SC1 (تک میل‌سوپاپ) با 100 اسب بخار قدرت و SC2 (دو میل‌سوپاپ) با 124 اسب بخار قدرت قابل انتخاب بود. ارائهٔ SC سه‌در تا زمانی که تولید ساترن سری S در سال 2002 خاتمه یافت ادامه داشت.

هنگامی‌که مینی تصمیم گرفت در سال 2007 نام کلابمن را احیا کند، برای افزایش جذابیت این مدل، طرحی غیرعادی را انتخاب کرد. کلابمن هم مثل ساترن SC یک در سوم کوچک داشت که برعکس باز می‌شد. عجیب اینکه این در اضافی چه در نسخه‌های فرمان راست و چه فرمان چپ، همیشه در سمت راست خودرو قرار داشت. این موضوع در بازارهای فرمان راست کاملاً خطرناک بود زیرا صندلی راننده به‌اندازهٔ صندلی شاگرد به جلو خم نمی‌شد و سرنشین عقب چاره‌ای جز پیاده شدن از سمت خیابان نداشت. بااین‌حال، کلابمن تا سال 2015 با همین شکل تولید شد تا اینکه نسل دوم آن با طرح چهاردر معمولی به بازار آمد.