شاسی‌بلندهایی که فراموش شدند؛ قسمت اول، از جیپ کماندو تا مزدا ناواهو

در سال‌های اخیر، شاسی‌بلندها را در هر کوی و خیابانی می‌بینیم اما پیشینهٔ این خودروها به چندین دهه قبل باز می‌گردد. پیش از محبوبیت شاسی‌بلندها، بسیاری از این خودروهای بلندقامت به بازار عرضه شدند که امروز کاملاً فراموش شده‌اند حتی با اینکه برخی از آن‌ها روی آیندهٔ شاسی‌بلندها تأثیر قابل‌توجهی داشتند. این نشان می‌دهد که زود وارد شدن به یک بازار جدید همیشه هم چیز خوبی نیست. ازاین‌رو، قصد داریم طی دو قسمت با شاسی‌بلندهایی که این روزها کاملاً از یادها پاک شده‌اند آشنا شویم.

هرچند آلفارومئو برندی است که با خودروهای اسپرت شناخته می‌شود اما در تاریخ خود مدل‌های متفاوتی مثل ون‌های مختلف و آفرودری بنام مانتا را هم ساخته است. این خودرو به‌منظور انعقاد قرارداد با ارتش ایتالیا ساخته شد اما ارتش نهایتاً فیات کامپانیولا را انتخاب کرد. آلفا اما تصمیم گرفت این پروژه را لغو نکند و حدود 2,060 دستگاه از آن بین سال‌های 1951 تا 1955 تولید کرد. بیشتر نمونه‌های مانتا به سازمان‌های دولتی ایتالیا رسیدند اما چند صد دستگاه هم به غیرنظامیان فروخته شد. این خودرو از یک پیشرانهٔ 1.9 لیتری چهار سیلندر با دو میل‌سوپاپ در بالا استفاده می‌کرد.

اینترنشنال بین سال‌های 1953 تا 1975 شاسی‌بلندی بنام تراولا را در چهار نسل تولید می‌کرد. این خودرو بر اساس پیکاپ ساخته شده و بسیار مستحکم بود. اینترنشنال در طول دههٔ 60 امکانات زیادی را به تراولا اضافه کرد تا نیازهای گروه بزرگی از خریداران که از شاسی‌بلند به‌عنوان خودروی روزمره استفاده می‌کردند را برآورده کند. بااین‌حال، تراولا در اکثر دوران عمر خود زیر سایهٔ شورلت سابربن قرار داشت و به همین دلیل در سال 1975 کنار گذاشته شد. هرچند اینترنشنال پس‌ازاین همچنان به تولید شاسی‌بلند کوچک‌تر اسکاوت ادامه داد اما در سال 1980 تولید خودروهای سواری را کنار گذاشت.

تا پیش از عرضهٔ کماندو، جیپ بیش از دو دهه به ساخت نسخه‌های غیرنظامی از شاسی‌بلند مشهور جنگی خود مشغول بود. کماندو یک شاسی‌بلند بزرگ دودر بود که در نسخه‌های پیکاپ، کانورتیبل، رودستر و واگن به بازار عرضه می‌شد. این خودرو برای رقابت با فورد برانکو به بازار آمد که دو سال قبل معرفی شده بود. بعد از خریداری جیپ توسط AMC، نسخهٔ جدیدی از کماندو با نام C104 با طراحی کاملاً متفاوت دماغه که به فورد برانکو شباهت داشت عرضه شد اما این کار فروش کماندو را بسیار کاهش داد و این خودرو در سال 1973 کنار گذاشته و با چروکی جایگزین شد.

یک دهه پس‌ازاینکه برانکو بخش محبوب شاسی‌بلندهای بزرگ دودر را ایجاد کرد، کرایسلر با دوج رمشارژر پاسخی دیرهنگام به شاسی‌بلند فورد داد. دیگر برند کرایسلر یعنی پلیموث هم همین شاسی‌بلند را با نام تریل داستر به بازار فرستاد. پلیموث اما اصلاً برندی نبود که به ساخت خودروهای خشنی مثل شاسی‌بلند شهرت داشته باشد به همین دلیل، تریل داستر فروش پایینی داشت و درحالی‌که دوج طی هفت سال 110 هزار دستگاه رمشارژر فروخت، از تریل داستر تنها 36 هزار دستگاه فروخته شد. این اولین و آخرین شاسی‌بلند پلیموث بود.

در طول دههٔ 80 بخش شاسی‌بلندها دچار تحول بزرگی شد و مدل‌هایی مثل جیپ واگنییر و رنجروور که زمانی به‌عنوان خودروهای کاری خریداری می‌شدند، به نماد تجمل تبدیل شدند. برتونه که این تحول را یک فرصت می‌دید، دایهاتسو راکی را گرفت، کابین بسیار زیباتری به آن بخشید، تغییراتی در طراحی ایجاد کرد و پیشرانه را با نمونه‌های نرم‌تر و قوی‌تر ب‌ام‌و جایگزین کرد. این خودرو با نام فری‌کلایمر به بازار عرضه شد و برتونه از سال 1989 تا 1992 حدود 2,800 دستگاه از آن تولید کرد. هرچند این تعداد چندان زیاد نبود اما برتونه نسل دوم فری‌کلایمر را هم بر اساس نسخهٔ بروز شدهٔ راکی ساخت که از این مدل هم 2,800 دستگاه بین سال‌های 1992 تا 1995 ساخته شد.

مزدا نسل اول فورد اکسپلورر اسپرت را با بازطراحی جلوپنجره و نصب چراغ‌های جدید به ناواهو تبدیل کرد. تفاوت بین این دو خودرو در همین موارد خلاصه می‌شد و ناواهو در کنار اکسپلورر در کنتاکی تولید می‌شد. ناواهو عمر کوتاهی داشت و فقط به‌صورت دودر عرضه می‌شد و فورد نسخهٔ چهاردر اکسپلورر را به مزدا نداد. تولید این خودرو در سال 1994 خاتمه یافت و مزدا در سال 2001 مدل تریبیوت را معرفی کرد که آن‌هم بر اساس فورد اسکیپ ساخته شده بود.

نسل اول الدزمبیل براوادا در سال 1990 بر اساس شورلت S10 بلیزر معرفی شد. هرچند براوادا با جلوپنجرهٔ دوقسمتی شبیه دیگر محصولات الدزمبیل شده و از تفاوت‌های جزئی دیگری هم بهره می‌برد اما اکثر خریداران می‌دانستند این یک شورلت در لباس الدزمبیل است. نسل اول براوادا تا سال 1994 به تولید رسید و سپس جای خود را به نسل دوم داد که بازهم جرأت نداشت پا را از مرز مهندسی برند (ری‌بج) فراتر بگذارد. بااین‌حال، این نسل بهتر از قبل فروخت زیرا تقاضا برای شاسی‌بلندهای لوکس در نیمهٔ دوم دههٔ 90 در آمریکا افزایش پیدا کرد. سومین و آخرین نسل براوادا هم در سال 2001 به بازار آمد و تا زمان تعطیلی الدزمبیل در سال 2004 تولید شد.

تنها هوندای تولید انبوه V8 نه یک خودروی اسپرت بلکه ری‌بج نسل اول لندروور دیسکاوری با نام کراس‌رود است. این خودرو محصول اتحاد بین هوندا و روور بود و برای رقابت با شاسی‌بلندهایی مثل جیپ چروکی در بازار ژاپن ساخته شد. قابلیت اطمینان پایین و مصرف سوخت بالا فروش کراس‌رود را در ژاپن، تنها کشوری که در آن عرضه شد، محدود کرد. فروش این خودرو در سال 1998 خاتمه یافت و هوندا خلأ یک شاسی‌بلند در سبد محصولات خود را با CR-V پر کرد که بدون کمک شرکت دیگری توسعه یافت.

آکورا که در دههٔ 90 به راهی سریع برای ورود به بخش رو به محبوبیت شاسی‌بلند لوکس نیاز داشت، سراغ ایسوزو رفت. البته ایسوزو خودروهای لوکس به بازار عرضه نمی‌کرد اما مدیران آکورا معتقد بودند که نسل دوم تروپر را می‌توان با حداقل هزینه به شاسی‌بلندی لوکس تبدیل کرد. این خودرو که در سال 1995 با نام آکورا SLX راهی بازار آمریکا شد، در بیرون به‌جز تغییرات جزئی مثل جلوپنجره، تفاوتی با ایسوزو تروپر نداشت اما در داخل از کابین لوکس‌تری با تریم چوب و چرم بهره می‌برد.

مثل آکورا، اینفینیتی هم در دههٔ 90 نیاز به ورود سریع به بخش شاسی‌بلندهای لوکس داشت. بدین منظور، طراحان اینفینیتی با اضافه کردن چرم و تجهیزات بیشتر به داخل نسل دوم نیسان پث‌فایندر، کابین لوکس‌تری را ایجاد کرده و در بیرون هم قسمت جلو را از نو طراحی کردند. بدین ترتیب، اولین شاسی‌بلند اینفینیتی با نام QX4 متولد شد. این خودرو فروش بیشتری را نسبت به آکورا SLX تجربه کرد اما ورود رقبایی از مرسدس و ب‌ام‌و به بازار به مدیران اینفینیتی نشان داد که باید از صفر شروع کنند. به همین دلیل، تولید QX4 در سال 2002 خاتمه یافت و بجای آن اینفینیتی FX بر اساس پلت‌فرم نیسان 350Z در سال 2003 به بازار آمد.

در دههٔ 90 مشخص شد که تمام خودروسازان آمریکا برای حفظ خریداران خود باید حداقل یک شاسی‌بلند در سبد محصولاتشان داشته باشند. به همین دلیل، مرکوری نسل دوم فورد اکسپلورر را با تغییراتی جزئی مثل جلوپنجرهٔ متفاوت به بازار فرستاد. مانتنیر سالانه حدود 45 هزار دستگاه می‌فروخت درحالی‌که فروش اکسپلورر در آن سال‌ها حدود 400 هزار دستگاه در سال بود. مرکوری در سال 2010 مانتنیر را پس از سه نسل کنار گذاشت و یک سال بعد فورد این برند را تعطیل کرد.

ادامه دارد...