بهترین خودروهای مونتاژ ایران؛ از سیلو و مزدا 3 تا ماکسیما و بنز

چند سالی است که بازار و صنعت خودروسازی کشورمان به جولانگاه خودروهای چینی تبدیل شده است و انواع و اقسام این خودروها را از برندهای مختلف روی خطوط تولید خودروسازان داخلی می‌بینیم. بااین‌حال، در گذشته‌ای نه‌چندان دور، در همین خطوط تولید، خودروهای معتبرترین برندهای جهان مونتاژ می‌شدند؛ بنابراین، برای اینکه یادی از دوران نسبتاً خوش صنعت خودروسازی کشورمان کرده باشیم، قصد داریم در ادامه بهترین خودروهایی که در ایران مونتاژ شدند را معرفی کنیم. البته در اینجا صرفاً به خودروهایی خواهیم پرداخت که طی دو تا سه دههٔ اخیر در ایران مونتاژ شدند و این مطلب شامل خودروهای قدیمی‌تر نخواهد بود.

همچنین بخوانید: ناموفق‌ترین خودروهای مونتاژی در ایران، از رنو 21 تا سانگ‌یانگ چیرمن

در دههٔ 70 شمسی که بخش عمده‌ای بازار خودروی کشورمان بالاتر از پیکان در اختیار پراید و پژو 405 بود، ناگهان مدعی دیگری از کرمان ظهور کرد. کرمان موتور که ابتدا واردات مدل‌های اسپرو و ریسر دوو را آغاز کرده بود، در سال 1375 مونتاژ سیلو را شروع کرد. این خودرو در اصل نسل دوم همان ریسر بود که بر اساس پلت‌فرم T جنرال موتورز ساخته شده و اشتراکات فراوانی با اوپل کادت داشت. سیلو از لحاظ هندلینگ و تعلیق چیزی از رقبای ژاپنی آن سال‌های خود کم نداشت و توانست به رقیبی جدی برای 405 در بازار ایران تبدیل شود. این خودرو با یک پیشرانهٔ 1.5 لیتری در کشورمان مونتاژ شد که 75 اسب بخار قدرت و 124 نیوتن متر گشتاور داشت. کرمان موتور بعداً ماتیز را هم روی خط تولید برد و دوران موفقی را با دوو سپری کرد اما پس‌ازاینکه این شرکت کره‌ای به تملک جنرال موتورز درآمد، امکان ادامه همکاری با دوو وجود نداشت و کرمان موتور هیوندای ورنا و فولکس‌واگن گل را جایگزین خودروهای دوو کرد.

پارس‌خودرو که در دههٔ 70 شمسی با تولید رنو سپند هیچ نشانی از شکوه سابق خود نداشت، در ابتدای دههٔ 80 شرایط را تغییر داد. این شرکت که در دههٔ 60 با مونتاژ پاترول با نیسان همکاری کرده بود، در سال 1381 مونتاژ سدان بزرگ و لوکس ماکسیما را آغاز کرد. در دورانی که لوکس‌ترین و قوی‌ترین خودروی مونتاژی ایران سیتروئن زانتیا بود، ماکسیما خیلی زود به برترین خودروی مونتاژ ایران تبدیل شد و طرفداران زیادی پیدا کرد. به همین دلیل، هرچند تولید ماکسیما توسط نیسان در سال 2004 خاتمه یافت اما این خودرو تا سال 1391 همچنان در ایران مونتاژ شد و با وجود عرضهٔ رقبای وارداتی جدیدتر همچنان محبوب بود. ماکسیما با یک پیشرانهٔ 3 لیتری V6 در ایران عرضه شد که 227 اسب بخار قدرت و 288 نیوتن متر گشتاور داشت و با گیربکس‌های دستی و اتوماتیک به تولید می‌رسید. پس از خاتمهٔ تولید ماکسیما، پارس‌خودرو نیسان تیانا را به‌عنوان جایگزین آن روی خط تولید برد که نتوانست محبوبیت و موفقیت ماکسیما را تکرار کند.

شاید باورش سخت باشد که کمتر از دو دهه پیش در ایران سدان به‌زور مرسدس بنز مونتاژ می‌شد. در سال 1383، ایران‌خودرو پس از مذاکرات موفق با مرسدس بنز، شرکت کوچکی بنام تاپ خودرو را با هدف مونتاژ محصولات این شرکت تأسیس کرد. این شرکت پرسنل خود را برای دوره‌های آموزشی به سایت‌های تولید مختلف مرسدس بنز فرستاد و نهایتاً در سال 1385 اولین بنز از خط تولید تاپ خودرو خارج شد. این یک E350 نقره‌ای‌رنگ نسل W211 بود. تاپ خودرو E کلاس را در سه مدل E200 با پیشرانهٔ 1.8 لیتری چهار سیلندر سوپرشارژ با 184 اسب بخار قدرت، E280 با موتور 3 لیتری V6 با 231 اسب بخار قدرت و E350 با موتور 3.5 لیتری V6 با 272 اسب بخار قدرت مونتاژ می‌کرد. سخت‌گیری و نظارت شدید مرسدس بر روند مونتاژ این خودروها در تاپ خودرو باعث شد E کلاس‌های مونتاژ ایران از لحاظ دقت تولید و کیفیت ساخت بسیار نزدیک به نمونه‌های تولید آلمان باشند. بااین‌حال، با وضع تحریم‌ها در ابتدای دههٔ 90 همه‌چیز به‌هم خورد و مونتاژ E کلاس در سال 1390 خاتمه یافت.

گروه بهمن که در اوایل تا اواسط دههٔ 80 شمسی با مونتاژ سدان باکیفیت مزدا 323 نام خود را در بازار مطرح کرده بود، در سال 1386 جایگزین 323 یعنی نسل اول مزدا 3 را روی خط تولید برد. این سدان ژاپنی به لطف سواری اسپرت و پیشرانهٔ سرحال، از همان ابتدا موردتوجه قرار گرفت و به یکی از خودروهای محبوب بازار تبدیل شد. نسل اول مزدا 3 در سه تیپ تا سال 1389 تولید شد و سپس جای خود را به نسل دوم داد. گروه بهمن در این نسل نسخهٔ هاچ‌بک مزدا 3 را هم برای مدت محدودی مونتاژ کرد اما نسخهٔ سدان محبوبیت بسیار بیشتری داشت. هردو نسل مزدا 3 در ایران با یک پیشرانهٔ 2 لیتری چهار سیلندر مونتاژ شدند که 147 اسب بخار قدرت و 187 نیوتن متر گشتاور داشت هرچند که نسل دوم در تعداد محدودی با موتور 1.6 لیتری و گیربکس دستی هم تولید شد. نسل دوم مزدا 3 تا سال 1398 روی خط تولید ماند و هرچند نسل سوم آن چند سال قبل راهی بازارهای جهانی شده بود اما نسل دوم در ایران با وجود رقبای وارداتی جدیدتر همچنان محبوبیت داشت.

مدت کوتاهی پس‌ازآنکه کرمان موتور هیوندای ورنا را به‌عنوان جایگزین سیلو روی خط تولید برد، برادر بزرگ‌تر آن یعنی آوانته را هم به ایران آورد. این خودرو درواقع نسل سوم النترا بود که در سال 2000 معرفی شده و در برخی بازارها با نام آوانته عرضه می‌شد. این سدان کره‌ای هرچند مثل مزا 3 طراحی جذابی نداشت و از آپشن‌های خاصی هم بهره نمی‌برد اما به لطف سواری عالی، استهلاک پایین و دوام بالا، موردتوجه قرار گرفت. آوانته که در نسخه‌های دستی و اتوماتیک در ایران به تولید رسید، به یک پیشرانهٔ 2 لیتری چهار سیلندر مجهز بود که 143 اسب بخار قدرت و 182 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد. هم‌زمان با تشدید تحریم‌ها در اوایل دههٔ 90 شمسی، تولید آوانته در کرمان موتور خاتمه پیدا کرد و جای خود را به جک J5 داد.

سایپا که با مونتاژ سیتروئن زانتیا از سال 1380 در بازار کشورمان موفق عمل کرد، در اواخر دههٔ 80 به دنبال جایگزینی برای این سدان سالخوردهٔ فرانسوی بود و درنتیجه، در سال 1387 نسل دوم رنو مگان را روی خط تولید برد. این نسل که در اواسط سال 2002 معرفی شده بود، به‌عنوان خودروی سال 2003 اروپا انتخاب شد و به اولین خودروی کامپکتی تبدیل شد که توانست پنج ستارهٔ ایمنی کامل را از یورو انکپ بگیرد. مونتاژ مگان در ایران ابتدا با پیشرانهٔ 1.6 لیتری آغاز شد. این همان موتور K4M تندر 90 بود که در مگان 115 اسب بخار قدرت و 152 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد. یک سال بعد اما سایپا مونتاژ نسخهٔ 2 لیتری این سدان فرانسوی را هم با گیربکس چهار سرعتهٔ اتوماتیک آغاز کرد. این نسخه علاوه بر برخورداری از پیشرانهٔ قوی‌تر با 136 اسب بخار قدرت و 191 نیوتن متر گشتاور، از چند آپشن بیشتر هم بهره می‌برد.

در اواسط دههٔ 80 که هنوز تب شاسی‌بلند سواری دنیا و کشورمان را فرا نگرفته بود، ایران‌خودرو مونتاژ سوزوکی گرند ویتارا را آغاز کرد که به یکی از محبوب‌ترین شاسی‌بلندهای بازار ایران تبدیل شد. این شاسی‌بلند ژاپنی با یک پیشرانهٔ 2 لیتری چهار سیلندر به ایران آمد که 140 اسب بخار قدرت و 183 نیوتن متر گشتاور داشت و در نسخه‌های دستی و اتوماتیک مونتاژ شد. گرند ویتارا هرچند از امکاناتی کمتر از رقبا و سواری خشکی داشت اما به لطف ویژگی‌هایی مثل حالات سبک و سنگین گیربکس، از توانایی‌های آفرود بالایی نسبت به کراس‌اوورهای رقیب بهره می‌برد. در سال 1389 نیز ایران‌خودرو پیشرانهٔ قوی‌تر 2.4 لیتری با 169 اسب بخار قدرت و 227 نیوتن متر گشتاور را جایگزین نمونهٔ 2 لیتری قبلی کرد. این خودرو دورهٔ مونتاژ طولانی‌ای در کشورمان داشت و ایران‌خودرو پس از یک دهه تولید، در سال 1395 نسخهٔ فیس‌لیفت گرند ویتارا را روی خط تولید برد. این نسخه با تغییرات ظاهری جزئی و چند آپشن بیشتر مثل سانروف، فقط با گیربکس اتوماتیک تولید شد.

سایپا که با مونتاژ پراید و ریو سابقهٔ همکاری طولانی با کیا داشت، در سال 1393 مونتاژ سراتو را آغاز کرد تا جایگزینی برای مگان باشد. البته درحالی‌که در همان سال‌ها نسل سوم سراتو به‌صورت وارداتی به ایران آمده بود، سراتوی سایپا از نسل دوم بود که پیشینهٔ آن به سال 2008 بازمی‌گشت. علاوه بر این، سایپا بسیاری از آپشن‌های مهم این خودرو مثل ESP و ایربگ‌های جانبی و پرده‌ای را حذف کرده بود. بااین‌حال، سراتوی مونتاژی سایپا به لطف کیفیت مناسب و قیمت ارزان‌تر از نمونهٔ وارداتی، با استقبال خریداران مواجه شد. این سدان کره‌ای ابتدا با پیشرانهٔ 1.6 لیتری و گیربکس دستی عرضه شد که 124 اسب بخار قدرت و 156 نیوتن متر گشتاور داشت اما یک سال بعد سایپا نسخهٔ 2 لیتری را با 154 اسب بخار قدرت و 193 نیوتن متر گشتاور و گیربکس شش سرعته اتوماتیک به خط تولید اضافه کرد. بعداً نیز نسخهٔ آپشنال سراتو با امکانات بیشتر به بازار عرضه شد.

با به نتیجه رسیدن برجام و باز شدن حلقهٔ تحریم‌ها، کرمان موتور دوباره سراغ هیوندای رفت در گام نخست مونتاژ هاچ‌بک‌های i10 و i20 را آغاز کرد. مدت کوتاهی بعد هم نوبت به سدان کامپکت هیوندای رسید تا دوباره به خط تولید کرمان موتور بازگردد. البته این بار نسل ششم این خودرو و با همان نام اصلی النترا به ایران آمد. کرمان موتور برای مونتاژ، نسخهٔ فول النترا را انتخاب کرده بود که از تجهیزات کاملی بهره می‌برد و از این لحاظ نسبت به رقبای اصلی خود در بازار ایران یعنی مزدا 3 و کیا سراتو سایپا برتری داشت. همچنین برخلاف سایپا، کرمان موتور جدیدترین نسل این سدان کره‌ای را روی خط تولید برد. این خودرو به یک پیشرانهٔ 2 لیتری با 153 اسب بخار قدرت و 195 نیوتن متر گشتاور مجهز بود که نیروی خود را به یک گیربکس شش سرعته اتوماتیک تحویل می‌داد. متأسفانه به دلیل برهم خوردن برجام و بازگشت تحریم‌ها، نسل ششم النترا فقط حدود یک سال در ایران مونتاژ شد.