همه خودروهای ایرانی که نام جوانان داشتند، از پیکان و سمند تا دنا و شاهین

جوانان یکی از نام‌های خاطره‌انگیز و محبوب در تاریخ خودروسازی کشورمان محسوب می‌شود. این نام اولین بار برای نسخه‌ای قوی‌تر از پیکان مورداستفاده قرار گرفت و به همین دلیل، مترادف با قدرت بیشتر و حال و هوای اسپرت و جوان‌پسند شد. ازاین‌رو، دو خودروساز بزرگ کشورمان پس از پیکان هم سراغ این نام رفتند و سعی در احیای آن با نسخه‌ای اسپرت‌تر از محصولات قدیمی خود داشتند. به‌تازگی هم دوباره نام جوانان به خبرهای خودرویی کشورمان بازگشته و قرار است آن را روی دو خودروی جدید ببینیم. به همین دلیل، قصد داریم در ادامه به تمام خودروهایی که در تاریخ خودروسازی کشورمان از نام جوانان استفاده کردند نگاهی داشته باشیم.

همچنین بخوانید: نگاهی به نسل دوم رنو 5، خودرویی که سپند و پی‌کی را نصیب ایران کرد!

پس‌ازاینکه تولید هیلمن هانتر در کشورمان با نام پیکان توسط ایران ناسیونال در سال 1346 آغاز شد، این شرکت رفته‌رفته به تنوع مدل‌های پیکان افزود و در سال 1350 جذاب‌ترین نسخهٔ آن را با نام جوانان معرفی کرد. ایران ناسیونال پیکان جوانان را برای جلب نظر کسانی که خواهان خودروهای اسپرت وارداتی گران‌قیمتی مثل ب‌ام‌و 2002 بودند اما توان خرید آن را نداشتند در نظر گرفته بود. پیکان جوانان اما در اصل هیلمن هانتر GT بود که در سال 1970 در بریتانیا معرفی شده بود. ویژگی اصلی هانتر GT یا پیکان جوانان، برخورداری از نسخهٔ قوی‌تر پیشرانهٔ 1725 سی‌سی با سرسیلندر آلومینیومی و دو کاربراتور بود که 94 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد. با این قدرت، جوانان ظرف 13 ثانیه از صفر به سرعت صد کیلومتر بر ساعت می‌رسید که برای آن سال‌ها رقم قابل‌توجهی بود.

جوانان در داخل هم به صندلی‌های بلند مجهز شده بود. این خودرو ابتدا در ظاهر تفاوت بزرگی با دیگر نسخه‌های پیکان نداشت و صرفاً با خطوط کناری، دریچهٔ تزئینی روی کاپوت و رینگ‌های رواستایل (Rostyle) متمایز می‌شد اما در سال 1352، آن طرح چهارچرخ گرد معروف برای جوانان ارائه شد. این طرح از هیلمن هانتر GLS گرفته شد که در سال 1972 با پیشرانهٔ 1725 سی‌سی تقویت‌شده و 110 اسب بخار قدرت معرفی شده بود. البته پیکان جوانان فقط از طراحی ظاهری هانتر GLS استفاده می‌کرد و زیر کاپوت همچنان همان پیشرانهٔ 94 اسب بخاری هانتر GT قرار داشت. جوانان همچنین حالا بجای داشبورد چوبی قبلی، به داشبورد پلاستیکی جدید مجهز شده بود که با چهار آمپر در میانهٔ داشبورد، از دیگر نسخه‌های پیکان متمایز می‌شد. نهایتاً در سال 1357 با وقوع انقلاب و تحولاتی که در ایران ناسیونال رخ داد، تولید پیکان جوانان خاتمه پیدا کرد.

پس‌ازاینکه تولید رنو 5 در سال 1372 توسط سایپا خاتمه پیدا کرد، ازآنجایی‌که بازار کشورمان به خودرویی ارزان‌قیمت نیاز داست، پارس‌خودرو خط تولید رنو ۵ را از سایپا گرفته و فرایند ایرانیزه کردن این هاچ‌بک فرانسوی را آغاز کرد. بدین ترتیب، رنو ۵ کاملاً ایرانی با نام سپند در سال ۱۳۷۶ روی خط تولید رفت. این خودرو که از مشکلات کیفی فراوانی رنج می‌برد، ابتدا در ظاهر تفاوتی با رنو 5 فرانسوی نداشت اما حدود دو سال بعد پارس‌خودرو سپند 2 را جایگزین آن کرد که با جلوپنجره، سپرها و چراغ‌های عقب جدید، ظاهر کمی متفاوتی پیدا کرده بود. در سال 1379 نیز پارس‌خودرو که به دلیل کیفیت پایین سپند در فروش این خودرو به مشکل خورده بود، برای جذاب‌تر کردن سپند، نسخه‌ای بنام جوانان را ارائه کرد. سپند جوانان در بیرون به رینگ‌های آلومینیومی به همراه سپرها، آینه‌های جانبی و دستگیرهٔ درهای همرنگ بدنه مجهز شده بود. این خودرو همچنین به کاربراتور ساخت رومانی با دهانهٔ بزرگ‌تر هم مجهز شد تا کمی قدرت پیشرانهٔ ضعیف 37 اسب بخاری آن بیشتر شود. سپند جوانان تا سال 1381 در تنها حدود 2 هزار دستگاه تولید شد

ایران‌خودرو پس‌ازاینکه در سال 1380 سمند را به‌عنوان اولین خودروی ملی خود معرفی کرد، قصد ساخت نسخه‌های جدیدی را بر اساس آن داشت که نتیجهٔ آن پروژه‌هایی مثل زوبین بود. این خودرو قرار بود سدانی اسپرت با پیشرانه توربو بر پایه سمند باشد اما به نتیجه نرسید. چند سال پس از کنار رفتن پروژه زوبین، ایران‌خودرو بار دیگر به فکر ساخت نسخه‌ای اسپرت از سمند افتاد اما این بار این ایده روی همان سمند معمولی و با تغییراتی بسیار کمتر نسبت به زوبین اجرا شد. این خودرو که سمند جوانان نام گرفته و قصد داشت یاد پیکان جوانان را زنده کند، در سال 1387 در نمایشگاه خودروی مشهد رونمایی شد و قرار بود یک سال بعد به بازار عرضه شود.

تغییرات ظاهری سمند جوانان صرفاً به مواردی جزئی مثل سپرها و رکاب‌های اسپرت بلندتر محدود می‌شد اما در بخش فنی به سیستم تعلیق اسپرت با کمک‌فنرهای جدید و همین‌طور نسخه‌ای تقویت‌شده از پیشرانه 1.8 لیتری 16 سوپاپ L4 پژو پارس ELX مجهز شده بود که با تغییراتی قدرت آن به 130 اسب بخار افزایش یافته بود. صندلی‌های اسپرت، تودوزی تمام چرمی و سیستم صوتی حرفه‌ای هم ازجمله ویژگی‌های داخلی سمند جوانان بودند اما به دلایل نامشخص، این خودرو هیچ‌گاه تولید نشد.

پس از ناکامی سمند جوانان، دیگر خبری از این نام در محصولات ایران‌خودرو نشد تا اینکه در سال 1402 این شرکت اعلام کرد نسخهٔ ارتقاءیافتهٔ دنا پلاس توربو با نام جوانان عرضه خواهد شد. حدود یک ماه پیش هم نسخهٔ نهایی دنا جوانان معرفی شد. این نسخه در بیرون صرفاً با تغییراتی جزئی شامل زه قرمزرنگ دور جلوپنجره، تریم قرمزرنگ داخل چراغ‌های جلو و تریم نقره‌ای‌رنگ روی رکاب‌ها با نوشتهٔ TURBO از نسخهٔ معمولی دنا پلاس توربو متمایز شده است. این تغییرات اما بسیار ساده و دم‌دستی هستند درحالی‌که ایران‌خودرو می‌توانست با اقداماتی مثل گرافیک جدید و چهارتایی چراغ‌های جلو، هم نمای جذاب‌تری به دنا جوانان ببخشد و هم یاد پیکان جوانان را زنده کند. این خودرو در داخل هم به غربیلک فرمان D شکل مجهز شده که با بی‌سلیقگی تمام طراحی شده است.

مهم‌ترین ویژگی دنا جوانان، تجهیز به پیشرانهٔ EF7 پلاس توربو است که با نام EF7P TC شناخته می‌شود و نسخهٔ ارتقاءیافتهٔ موتور EF7 توربو است. این موتور هرچند مثل نسخهٔ قبلی 1.7 لیتر حجم دارد اما در میل‌لنگ، یاتاقان‌ها، شاتون‌ها، پیستون، میل بادامک، سر سیلندر، منیفولدهای هوا و دود، توربوشارژر، سیستم خنک‌کننده و… تغییراتی را تجربه کرده و به سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها دوگانه (هم برای سوپاپ‌های هوا و هم دود) نیز مجهز شده است. به لطف این تغییرات، موتور ۱.۷ لیتری ایران‌خودرو حالا 160 اسب بخار قدرت و ۲۴۰ نیوتن متر گشتاور تولید می‌کند تا قوی‌ترین پیشرانهٔ داخلی لقب گیرد. این پیشرانه 10 اسب بخار قدرت و 25 نیوتن متر گشتاور بیشتری نسبت به موتور EF7 توربوی معمولی دارد و طبق اعلام ایران‌خودرو، دنا جوانان را ظرف 9.8 ثانیه از صفر به سرعت صد کیلومتر بر ساعت می‌رساند.

مدت کوتاهی پس از معرفی دنا جوانان، اعلام شد که سایپا هم قصد تولید شاهین جوانان را دارد! مشکل اصلی شاهین پیشرانهٔ قدیمی و کم‌بازده آن است که باعث شده با وجود پلت‌فرم و طراحی مدرن‌تر نسبت به دیگر خودروهای داخلی، خیلی موردتوجه قرار نگیرد. به همین دلیل، سایپا به دنبال تجهیز شاهین به پیشرانهٔ بهتری است و در همین راستا، سال گذشته شاهین پلاس را با موتور ME16 معرفی کرد که نسخهٔ سایپا از موتور PTU5 محسوب می‌شود. حال اما درحالی‌که هنوز پروژهٔ شاهین پلاس به نتیجه نرسیده، خبر از تولید شاهین جوانان با پیشرانهٔ جدیدی بنام N20 آمده است. این یک موتور 2 لیتری چهار سیلندر تنفس طبیعی با طراحی میتسوبیشی و تولید شرکت چینی DAE است که قرار است توسط مگا موتور برای محصولات سایپا تولید شود. این همان موتوری است که مدت‌ها است در مورد نصب آن روی آریا می‌شنویم.

این پیشرانهٔ 2 لیتری در آریا با سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری چندنقطه‌ای یا همان MPI مورداستفاده قرار خواهد گرفت که 147 اسب بخار قدرت و 204 نیوتن متر گشتاور دارد اما قرار است در شاهین جوانان نسخهٔ تزریق مستقیم سوخت یا GDI آن ارائه شود که مطمئناً قدرت بیشتری تولید خواهد کرد. انتقال نیروی این موتور هم توسط یک گیربکس شش سرعته اتوماتیک ساخت DAE صورت می‌گیرد. شاهین جوانان علاوه بر موتور قوی‌تر، در داخل نیز به داشبورد کاملاً جدیدی مشابه آریا مجهز خواهد شد که طراحی بسیار بهتر و کیفیت بالاتری نسبت به داشبورد کنونی شاهین خواهد داشت. هرچند هنوز تصویری از شاهین جوانان منتشر نشده اما گفته شده در بیرون تغییراتی را در طراحی سپر، جلوپنجره و شاید گرافیک چراغ‌ها تجربه خواهد کرد. قرار است فرایند توسعهٔ شاهین جوانان پس از پایان پروژهٔ آریا آغاز شود و بنابراین احتمالاً باید در حدود سال 1405 منتظر آن باشیم.