تأثیر جنگ بر صنعت خودرو؛ چالش‌ها و راهکارها

اثرات مخرب جنگ‌ها بر هیچ‌کس پوشیده نیست اما در این میان برخی صنایع بیش از سایر آن‌ها آسیب می‌بینند. صنعت خودرو در کنار صنعت نفت جزو مهم‌ترین صنایع کشورمان محسوب می‌شود و جدای از تعداد بسیار زیاد شغل‌های مستقیم و غیرمستقیمی که توسط این صنعت ایجاد شده است، شرکت‌های بالا و پایین دستی متنوعی نیز وجود دارند که حیات آن‌ها به ادامه چرخه تولید خودرو وابسته است. با اینکه صنعت خودرو حجم بسیار بزرگی از اقتصاد کشورهای مختلف را به خود اختصاص می‌دهد اما وابستگی به صنایع دیگر و پیچیدگی‌های موجود باعث شده‌اند میزان آسیب‌پذیری آن در زمان جنگ بیشتر باشد.

بیشتر بخوانید: چک لیست آماده کردن خودرو برای سفر در شرایط جنگی

صنعت خودروی کشورمان از چند سال قبل نیز با مشکلات متعددی روبرو بوده و نتوانسته به حجم تقاضای موجود (چه واقعی و چه غیرواقعی) پاسخ دهد. حمله اسرائیل به ایران و بالا گرفتن درگیری‌های نظامی نیز باعث وخامت اوضاع شده و چالش‌هایی واقعی به وجود آورده است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

اولین ترکش جنگ به صنعت خودرو را می‌توان افت شدید تقاضا از سوی خریداران دانست. در چنین شرایطی طبیعی است که همه مردم به فکر تأمین نیازهای ضروری خود از جمله مواد غذایی هستند و خرید خودرو اصلاً در اولویت‌های آن‌ها قرار ندارد. به همین علت است که در روزهای اخیر شاهد ارسال دعوت‌نامه از سوی برخی شرکت‌های خودروسازی به جهت تأمین سرمایه هستیم. با افت ادامه‌دار تقاضا، زیان مالی خودروسازان افزایش خواهد یافت و انبارها دپو خواهند شد.

چند روز پیش بود که خبر هدف قرار گرفتن سایت تولیدی شرکت فردا موتورز و به شهادت رسیدن جمعی از کارکنان آن منتشر شد. درگیری‌های نظامی می‌تواند باعث هدف قرار گرفتن سایت‌های تولیدی، انبارها و نمایندگی‌ها شده و یک تهدید جدی برای صنعت خودروسازی به وجود آورد.

همان‌طور که گفته شد خودروسازی جزو صنایعی است که به شدت وابسته مواد اولیه‌ای همچون فولاد، آلومینیوم، قطعات الکترونیکی و... است و با وقوع جنگ مسیر واردات چنین موادی به کشور می‌تواند با اختلال مواجه شود که نتیجه نهایی آن ایجاد مشکل در خطوط تولید خودروسازان و کاهش تولید است.

یکی از مشکلات مزمن صنعت خودروی کشور عدم سرمایه‌گذاری طرف‌های خارجی در آن بوده است. وقوع جنگ می‌تواند چنین مشکلی را وخیم‌تر سازد و شرکای خارجی موجود نیز به فکر خارج کردن سرمایه‌های خود از کشور باشند. چنین وضعی باعث توقف توسعه پروژه‌های جدید شده و می‌تواند شوکی به پیشرفت تکنولوژیکی صنعت خودروی کشور وارد کند.

در شرایط جنگی امکان قطع انرژی همچون گاز و برق وجود دارد و با توجه به تمرکز اصلی روی تأمین انرژی خانوارها، در صورت مختل شدن خط تولید هزینه‌های خودروسازان به شدت افزایش خواهد یافت. به این مورد باید افزایش قیمت ارز را نیز بیفزاییم که هزینه‌های واردات قطعات را بیشتر می‌کند و روی قیمت تمام شده محصولات شرکت‌ها تأثیر مستقیم می‌گذارد. از سوی دیگر خودروسازان به جهت جبران چنین مشکلاتی شاید دست به تعدیل نیرو بزنند که نتیجه آن بیکاری خیل عظیمی از کارکنان خودروسازان خواهد بود.

افزایش قیمت ارز، اختلال در زنجیره تأمین قطعات و... باعث می‌شود هزینه‌های تولید خودروسازان به شدت افزایش یابد که نتیجه آن افزایش قیمت خودروها خواهد بود. با کاهش توان خرید مردم و افزایش قیمت‌ها، بازار در رکورد عمیقی فرو خواهد رفت.

با توجه به اینکه دولت با فروش خودرو و همچنین واردات قطعات صنعت خودروسازی درآمدهای گوناگونی کسب می‌کند، کاهش تولید خودرو و واردات می‌تواند کاهش درآمدهای دولتی را نیز در پی داشته باشد.

تجربه جنگ‌های جهانی اول و دوم نشان می‌دهد با اینکه وقوع جنگ تأثیر مخربی روی اقتصاد کشورهای درگیر گذاشت اما فرصتی نیز برای برخی شرکت‌ها به وجود آمد و آن هم تولید تجهیزات نظامی از جمله تانک و هواپیما بود. در حقیقت برای اولین بار در جنگ جهانی اول بود که ایده تبدیل کارخانه‌های خودروسازی به مکان‌های تولید ادوات جنگی رنگ واقعیت به خود گرفت. این امر باعث شد صنعت خودروسازی از ورشکستگی نجات یابد. یکی از راهکارهای ادامه حیات صنعت خودروی کشورمان نیز می‌تواند ایجاد کارخانه‌های مشابه باشد.

راهکار دیگر را می‌توان مذاکره با کشورهای مختلف جهت ترغیب آن‌ها به توسعه محصولات ارزان‌قیمت و اقتصادی در کشور دانست هرچند این موضوع با توجه به شرایط فعلی دشوار خواهد بود. واردات سریع قطعات اصلی صنعت خودرو در بازه زمانی کوتاه، تمرکز روی تولید داخلی با خلاقیت‌های مهندسان ایرانی و نهایتاً تمرکز روی تولید خودرو در سایت‌هایی که در شهرها و استان‌های امن‌تر قرار دارند از دیگر راهکارهای حفظ صنعت خودروی کشور در شرایط جنگی است.