مرور دوران طلایی خودروهای موتور عقب؛ قسمت اول، از بیتل تا فیات 500

نسل کاملی از رانندگان، رانندگی را با خودروهای موتور عقب آموختند. این نوع خودروها در دهه‌های 50 و 60 به‌شدت محبوب شدند زیرا به اعتقاد شرکت‌های خودروسازی، قرار دادن موتور در عقب هزینه تولید خودرو را کاهش می‌دهد، فضای کابین را جادارتر می‌کند و ابعاد کلی خودرو را جمع‌وجور نگه می‌دارد. بااین‌حال، اکثر خودروسازان با همان سرعتی که سراغ خودروهای موتور عقب رفتند، از این ترکیب فاصله گرفتند، زیرا سلیقه‌ها تغییر کرد. در این مقاله، نگاهی به خودروهایی که اوج شکوه این ترکیب را نشان می‌دهند می‌اندازیم و دلایل افول آن را بررسی می‌کنیم.

وزن، هزینه و محدودیت‌های جانمایی، چندین خودروساز را پس از جنگ جهانی دوم به سمت چیدمان موتور عقب سوق داد. دانته جاکوزا، مهندس فیات، در کتاب خود توضیح داد که چرا این شرکت ایتالیایی ترکیب موتور عقب را برای فیات 600 و سپس فیات 500 انتخاب کرد:

عامل تعیین‌کننده‌ای که من را به چیدمان موتور و گیربکس در عقب سوق داد، هزینه بود. ترکیب موتور جلو به دلیل مزایای فنی انتقال قدرت محرک جلو و فضای بیشتری که برای بدنه فراهم می‌کرد، جذاب بود اما برای یک مدل اقتصادی با ابعادی که ما در نظر داشتیم، بسیار گران‌تر از چیدمان موتور عقب تمام می‌شد.

اگرچه او فقط در مورد فیات حرف میزند اما توضیحاتش نشان می‌دهد که چرا اکثر خودروسازان به چیدمان موتور عقب روی آوردند.

شرکت چکی تاترا در سال 1931 با ساخت پروتوتایپی به نام V570، شروع به آزمایش خودروهای موتور عقب کرد. به اعتقاد طراحان، قرار دادن موتور در عقب، خودرو را ساکت‌تر و جادارتر می‌کند زیرا نیازی به تونل گیربکس ندارد. این چیدمان همچنین امکان طراحی بدنه‌ای آیرودینامیک‌تر با کشیده‌تر کردن بخش عقب را فراهم کرد. V570 هرگز به تولید انبوه نرسید اما بخشی جذاب از تاریخ خودروهای موتور عقب است زیرا بسیاری از کارشناسان معتقدند که مستقیماً بر فولکس‌واگن بیتل تأثیر گذاشت.

تاترا درس‌هایی که از پروژه V570 آموخته بود را در خودرویی تولیدی به نام 77 اعمال کرد. این خودرو که در سال 1934 معرفی شد، بسیار بزرگ‌تر از پروتوتایپ قبلی بود اما ویژگی‌های مهمی مانند طراحی آیرودینامیک و موتور عقب را حفظ کرد. موتور این ماشین یک V8 هوا خنک با قدرت 60 اسب بخار بود درحالی‌که مدل بعدی با نام 77a به V8 بزرگ‌تر با 75 اسب بخار مجهز شد. البته تاترا 77 را نمی‌توان خودرویی تولید انبوه دانست زیرا تولید آن در سال 1938 پس از ساخت حدود 250 دستگاه پایان یافت اما این خودرو ازآن‌جهت اهمیت دارد که به پایه‌ای برای تولید خودروهای سواری بعدی تاترا تبدیل شد. آخرین خودروی سواری تاترا که با نام 700 در سال 1996 معرفی شد، دقیقاً مثل 77 سدانی بزرگ با موتور V8 هوا خنک در عقب بود.

آدولف هیتلر از مهندس فردیناند پورشه طراحی خودرویی ارزان‌قیمت و اقتصادی را خواست که بتواند آلمانی‌ها را صاحب خودرو کند در زمانی که مالکیت خودرو در مقایسه با فرانسه همسایه بسیار کمتر بود. پورشه ایده روشنی از خودرویی که هیتلر می‌خواست داشت زیرا او سال‌ها با ایده خودرویی مردمی کلنجار رفته بود و بسیاری از طرح‌هایش موتور عقب بودند. اولین نمونه‌های پیش‌تولید بیتل در سال 1938 ساخته شدند و حدود 630 دستگاه پیش از آغاز جنگ جهانی دوم تولید شد تا اینکه تولید به خاطر ساخت تجهیزات نظامی برای ارتش آلمان متوقف شد. تولید بیتل پس از جنگ از سر گرفته شد و فروش ابتدا به‌آرامی رشد کرد اما در دهه 50 به‌سرعت اوج گرفت. بیتل در سال 1955 به مرز یک میلیون دستگاه رسید و تنها دو سال بعد دو میلیون دستگاه را پشت سر گذاشت. بیتل از جایگاه خودرویی اقتصادی ساده فراتر رفت و به یک نماد بدل شد. بیتل همچنین به شالوده مدل‌های متنوعی از فولکس‌واگن تبدیل شد و الهام‌بخش ده‌ها مدل از برندهای رقیب بود. با تولید بیش از 21 میلیون دستگاه در طول 65 سال تولید، بیتل با اختلاف محبوب‌ترین خودروی موتور عقب تاریخ بود.

مهندسان رنو در طول اشغال آلمان در جنگ جهانی دوم، مخفیانه روی 4CV کار کردند. برخی مورخان معتقدند طراحان 4CV پس از بررسی فولکس‌واگن بیتل، چیدمان موتور عقب را انتخاب کردند اما رنو ادعا می‌کند این ترکیب به دلایل هزینه و وزن انتخاب شد. تولید 4CV در سال 1947 آغاز شد و این مدل به‌سرعت به کشورهای سراسر جهان راه یافت. رنو تا سال 1961 بیش از یک میلیون دستگاه 4CV تولید کرد اما جانشین آن یعنی رنو 4 به ترکیب موتور جلو و محرک جلو تغییر کرد تا کاربردی‌تر باشد.

اولین پروتوتایپ پورشه 356 در سال 1948 از ترکیب موتور وسط استفاده کرد. این چیدمان می‌توانست مسیر تاریخ پورشه را کاملاً تغییر دهد اما شرکت برای صرفه‌جویی در هزینه و جانمایی، در مدل تولیدی موتور را پشت محور عقب قرار داد. 356 که بر پایهٔ فولکس‌واگن بیتل ساخته شد، اولین مدل در زنجیره‌ای طولانی از خودروهای موتور عقب پورشه بود که امروز با 911 ادامه دارد.

فیات 600 آغازگر ارتباط طولانی فیات با ترکیب موتور عقب بود. فیات این خودرو را برای به حرکت درآوردن ایتالیا پس از جنگ در نظر گرفته بود و می‌بایست خودرویی با قیمت، هزینه‌های استفاده و هزینه‌های تعمیر ارزان می‌بود. فیات خودروی محرک جلو را به‌طورجدی بررسی کرد اما همان‌طور که دانته جاکوزا توضیح داد، درنهایت محرک عقب و موتور عقب را برای کاهش هزینه‌ها انتخاب کرد. مدل‌های اولیه با درهای معکوس و موتور چهار سیلندر 633 سی‌سی آب‌خنک عرضه شدند. حجم موتور در طول دورهٔ تولید طولانی این خودرو افزایش یافت و نسخه‌های متعددی از آن در کشورهای مختلف تولید شد. تولید 600 در ایتالیا در سال 1969 پایان یافت اما در یوگسلاوی تا 1985 ادامه داشت.

رنو 4CV بین سال‌های 1949 تا 1955 پرفروش‌ترین خودروی فرانسه بود. برای حفظ این موفقیت، رنو خودرویی بزرگ‌تر و راحت‌تر ساخت که بتواند مالکان 4CV را که به دنبال ارتقاء خودروی خود بودند جذب کند. دوفین در سال 1956 متولد شد و بین سال‌های 1957 تا 1961 صدر جدول فروش را در دست داشت. این خودرو در مقایسه با 4CV بسیار مدرن‌تر به نظر می‌رسید، اما این دو مدل اجزای مکانیکی مشترکی داشتند و هردو از موتور چهار سیلندر آب‌خنک در عقب استفاده می‌کردند. تولید دوفین در فرانسه در سال 1967 و در آرژانتین در 1970 پایان یافت و رنو بیش از دو میلیون دستگاه از آن تولید کرد.

فیات 600 فراتر از انتظارات عمل کرد اما برای بسیاری از خریدارانی که فقط توان خرید اسکوتر یا موتورسیکلت را داشتند، همچنان دور از دسترس بود. به همین دلیل، فیات توسعهٔ مدلی کوچک‌تر را آغاز کرد تا حتی کم‌درآمدترین خانواده‌ها را هم صاحب خودرو کند. فیات 500 که در سال 1957 معرفی شد، کند، پرسروصدا و بسیار ساده بود و به همین دلیل تردیدهایی را ایجاد کرد. بسیاری معتقد بودند خریداران بهتر است برای 600 پس‌انداز کنند اما تقاضا پس از افزودن امکانات و افزایش قدرت موتور دو سیلندر 479 سی‌سی به 15 اسب بخار در اواخر 1957 افزایش یافت. 500 تا پایان تولید در سال 1975 درحالی‌که سه سال از عرضهٔ جانشینش یعنی فیات 126 می‌گذشت، همچنان فروش بالایی داشت.

ادامه دارد...