کاهش تعرفه واردات، مطالبه کاهش قیمت‌ها
پس از سه ماه بلاتکلیفی در حوزه تعرفه واردات خودرو، بالاخره بخشنامه‌های رسمی گمرک و آیین‌نامه‌های اجرایی دولت در اواخر خردادماه منتشر شد تا تصویر شفاف‌تری از وضعیت تعرفه‌ها به‌دست آید. حالا که نرخ‌های گمرکی تا حد زیادی نسبت به مصوبه بودجه 1404 کاهش یافته‌اند، مهم‌ترین پرسشی که ذهن خریداران را به خود مشغول کرده این است: چرا قیمت خودروهای وارداتی همچنان بالاست؟
پایان بازی تعرفه‌های سنگین؟
طبق آیین‌نامه جدید دولت که در خرداد ۱۴۰۴ منتشر شد، تعرفه واردات خودروهای سواری با حجم موتور زیر ۱۵۰۰ سی‌سی از حدود ۵۵ درصد به ۲۰ درصد کاهش یافته است. این تصمیم که در قالب بسته سیاستی برای ساماندهی بازار خودرو اجرایی شده، گامی مهم در جهت تعدیل قیمت‌ها و شفاف‌سازی فرآیند واردات محسوب می‌شود.
جدول تعرفه و سهمیه واردات خودروهای بنزینی در سال 1404
حجم پیشرانه | سقف تعداد واردات | مجموعه ارزش واردات گروه (یورو) | نرخ تعرفه |
|---|---|---|---|
0 تا 1500 سی‌سی | 50,000 | 770,000,000 | 20% |
بیش از 1500 تا 2000 سی‌سی | 15,000 | 300,000,000 | 40% |
بیش از 2000 تا 2500 سی‌سی | 12,000 | 360,000,000 | 155% |
بیش از 2500 تا 3000 سی‌سی | 8,000 | 360,000,000 | 180% |
بیش از 3000 سی‌سی | 5,000 | 275,000,000 | 190% |
مجموع | 90,000 | 2,065,000,000 | - |
افزون بر این، تعرفه خودروهای تمام‌برقی نیز به‌طور رسمی تنها ۴ درصد تعیین شده؛ درحالی‌که پیش‌تر برخی واردکنندگان با استناد به نبود آیین‌نامه اجرایی، قیمت خودروهای برقی را با فرض تعرفه‌هایی تا ۱۰۰ درصد محاسبه می‌کردند. اکنون که بخشنامه رسمی گمرک منتشر شده، این توجیه دیگر محلی از اعراب ندارد.
اوپل کورسا: نمونه‌ای از تعدیل واقعی
نخستین واکنش رسمی به کاهش تعرفه‌ها، از سوی شرکت پرشیا خودرو واردکننده اوپل کورسا صورت گرفت. این شرکت در اقدامی قابل توجه، قیمت رسمی این هاچ‌بک آلمانی را تا ۴۷۰ میلیون تومان کاهش داد و از حدود ۳ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان به ۲ میلیارد و ۷۸۰ میلیون تومان رساند.
این کاهش قیمت نشان می‌دهد که تا پیش از این، تعرفه واردات به‌صورت محافظه‌کارانه و با احتساب سقف‌های بالاتر در قیمت‌گذاری لحاظ می‌شد. حالا که نرخ‌های واقعی مشخص شده، خریداران انتظار دارند که سایر شرکت‌ها نیز مسیر مشابهی را در پیش بگیرند.
مطالبه بازگرداندن مابه‌التفاوت
مسأله فقط به کاهش قیمت در طرح‌های فروش آتی محدود نمی‌شود. بسیاری از خریداران که در ماه‌های اخیر با مبالغ سنگین اقدام به ثبت‌نام یا خرید کرده‌اند، حالا با استناد به تغییر در نرخ تعرفه و شفاف‌شدن هزینه‌های واردات، درخواست بازگرداندن مابه‌التفاوت دارند.
واردکنندگان دوباره در آزمون شفافیت
اکنون واردکنندگان در موقعیتی قرار دارند که باید میان حفظ سود بالاتر یا حفظ اعتبار در بازار یکی را انتخاب کنند. با توجه به کاهش رسمی تعرفه‌ها و انتشار اطلاعات مربوط به نرخ‌های جدید، دیگر امکان توجیه قیمت‌های گذشته وجود ندارد.
تجربه کاهش قیمت اوپل کورسا نشان می‌دهد که فضای لازم برای کاهش قیمت سایر خودروهای وارداتی نیز فراهم است. بنابراین اگر خودرویی مانند کورسا در بازه قیمتی زیر سه میلیارد عرضه می‌شود، سایر خودروهای مشابه با موتور کم‌حجم یا ماهیت برقی نیز باید کاهش قیمت قابل توجهی داشته باشند.
در ابتدای آغاز دور جدید واردات خودرو، نرخ‌گذاری متناقض و غیرواقعی تویوتا کرولا و لوین، نشانه‌ای آشکار از تخلفات گسترده برخی واردکنندگان بود. شرکت‌هایی گمنام و بعضاً نوظهور، که با هدف کسب سود مقطعی و بدون تعهد به استمرار فعالیت، اقدام به فروش این خودروها با قیمت‌های غیرمنطقی کردند. نتیجه این رفتار سوداگرانه، وارد آمدن زیان‌های چندصد میلیونی به خریداران و بی‌اعتمادی گسترده در بازار شد؛ آن‌هم در شرایطی که نهادهای نظارتی نیز نتوانستند منابع مالی ازدست‌رفته مردم را بازگردانند و پاسخ‌گوی خسارت‌ها باشند.
تعرفه‌های جدید به نفع مردم، به ضرر انحصار
کاهش تعرفه‌ها نه‌تنها برای مصرف‌کننده، بلکه برای بازار خودرو ایران نیز پیامدهای مثبتی دارد. رقابتی‌تر شدن قیمت خودروهای وارداتی می‌تواند:
- خودروسازان داخلی را به ارتقاء کیفیت و کاهش قیمت وادار کند
- تنوع انتخاب را برای مصرف‌کنندگان افزایش دهد
- استانداردهای ایمنی و زیست‌محیطی را در بازار ارتقاء دهد
با این حال، اگر واردکنندگان همچنان با بهانه‌هایی مانند "ابهام در نرخ ارز" یا "افزایش هزینه حمل" از کاهش قیمت سر باز بزنند، هدف اصلی واردات یعنی ایجاد رقابت واقعی به سرانجام نخواهد رسید.
خودروهای برقی؛ قربانی یا فرصت؟
یکی از حوزه‌هایی که بیشترین ابهام را تجربه کرد، واردات خودروهای برقی بود. در ماه‌های گذشته، دعوتنامه برخی خودروهای برقی با برچسب افزایش قیمت سنگین و غیرمنطقی به خریداران ارسال شد. در حالی که تعرفه رسمی همان ۴ درصد سابق تعیین شد.
اکنون که تعرفه برقی‌ها به‌طور رسمی اعلام شده، انتظار می‌رود که بازار این خودروها نیز به سمت واقعیت نزدیک‌تر شود.
لزوم بازنگری همه‌جانبه در قیمت‌ها
در مجموع، خریداران حق دارند بدانند که پولی که پرداخت کرده‌اند، بر چه اساسی محاسبه شده است. با روشن‌شدن تعرفه‌ها، هیچ دلیلی برای تداوم قیمت‌گذاری‌های مبهم و سنگین باقی نمی‌ماند. شرکت‌هایی که در این مقطع با مردم شفاف باشند و گام نخست در کاهش قیمت را بردارند، نه‌تنها از اعتماد عمومی برخوردار خواهند شد، بلکه در بلندمدت سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص می‌دهند.
بازار خودروهای وارداتی اکنون در نقطه عطفی قرار دارد. اگر واردکنندگان با این موج همراه نشوند، بعید نیست که سیاست‌گذار در آینده با ابزارهای نظارتی سخت‌گیرانه‌تر وارد میدان شود.