عجیب‌ترین پیشرانه‌های خودرو، از طرح H و VR تا 18 سیلندر و رادیال

در اینجا به عجیب‌ترین پیشرانه‌های خواهیم پرداخت که تاکنون در خودروها استفاده شده‌اند. این موتورها طراحی غیرمعمولی داشتند که با پیشرانه‌های متعارف متفاوت بود.

اولین استفاده: 1889

پیشرانه‌هابی V2 یا V-Twin که اندازهٔ جمع‌وجور و گشتاور بالایی دارند، معمولاً در موتورسیکلت‌ها استفاده می‌شوند. اولین خودرویی که از پیشرانهٔ V2 استفاده کرد Stahlradwagen ساخت دایملر بود اما در دههٔ 20 این ترکیب زمانی که توسط شرکت‌هایی مثل GN و مورگان در خودروهای اسپرت به کار گرفته شد موردتوجه قرار گرفت. در دوران امروزی تنها خودرویی که از موتور V2 استفاده می‌کرد نسل قبلی مورگان سه‌چرخ بود که پیشرانهٔ هارلی دیویدسون را قرض گرفته بود.

اولین استفاده: 1897

موتورهای V4 اصلاً پیشرانه‌های شناخته‌شده‌ای نیستند اما در دهه‌های 60 و 70 به‌طور گسترده‌ای توسط فورد استفاده می‌شدند. ابعاد جمع‌وجور و نرمی ذاتی از مزیت‌های این نوع موتور است. Émile Mors اولین خودرویی بود که از پیشرانهٔ V4 استفاده کرد. لانچیا نیز در مدل‌هایی مثل آپیا و فولویا از این نوع موتور استفاده می‌کرد درحالی‌که پورشه هم هایپرکار 919 لمانز خود را به یک موتور V4 با 500 اسب بخار قدرت مجهز کرد.

اولین استفاده: 1919

پیشرانهٔ هشت سیلندر خطی اولین بار در هواپیماها استفاده شد. قدرت بالا همراه با فرم آیرودینامیک باریک و کشیدهٔ این موتورها، آن‌ها را به گزینهٔ ایده‌آلی برای هواپیماها تبدیل می‌کرد. Isotta Fraschini اولین خودرویی بود که به پیشرانهٔ هشت سیلندر خطی مجهز شد و پس از آن‌هم لیلاند در دههٔ 20 سراغ این نوع موتور رفت. بااین‌حال، در اروپا بوگاتی و در آمریکا دوسنبرگ بودند که پیشرانهٔ هشت سیلندر خطی را متداول کردند.

اولین استفاده: 1920

موتور 12 سیلندر خطی به دلیل طول بسیار زیاد فقط امکان استفاده در خودروهای بزرگ و لوکس را داشت. اولین خودرویی که از این پیشرانه استفاده کرد ساخت فرانسه بود و کرونا نام داشت. این پیشرانه با 7.2 لیتر حجم، بسیار قدرتمند و نرم بود اما هزینهٔ تولید بالا و طراحی غیرکاربردی مانع از تولید کرونا شد. بعداً اما در دههٔ 20 پاکارد سراغ این نوع موتور رفت و پروتوتایپی با موتور 12 سیلندر خطی ساخت که تا سال 1929 توسط یکی از اعضای خانوادهٔ پاکارد استفاده می‌شد.

اولین استفاده: 1927

هرچند به لطف بنتلی به طراحی موتور W12 عادت کرده‌ایم و حتی خیلی‌ها گروه فولکس‌واگن را مخترع این نوع پیشرانه می‌دانند اما پیشینهٔ موتور W12 به دههٔ 20 بازمی‌گردد. در آن زمان، پیشگامان شکستن رکورد سرعت زمینی مثل «سر مالکوم کمپبل» از پیشرانه‌های بزرگ W12 برای دستیابی به سرعت‌های بالا استفاده می‌کردند. بااین‌حال، این نوع موتور به خاطر قدرت پایین و قابلیت اطمینان ضعیف، برای دهه‌ها کنار گذاشته شد تا اینکه در دههٔ 90 فولکس‌واگن دوباره آن را بازگرداند و به‌طور گسترده‌ای در محصولات برندهای مختلف خود مثل آئودی و بنتلی مورداستفاده قرار داد.

اولین استفاده: 1929

اولین شرکتی که از پیشرانهٔ V16 استفاده کرد مازراتی بود و بعداً هم شرکت آمریکایی کورد سراغ این نوع موتور رفت. آلفارومئو نیز در خودروی مسابقهٔ تیپو 162 از یک موتور 3 لیتری V16 با 490 اسب بخار قدرت استفاده کرد و اوتو یونیون هم یک پیشرانهٔ V16 را برای خودروی مسابقهٔ تایپ C توسعه داد. در دوران مدرن، تنها خودروی تولیدی که به این نوع پیشرانه مجهز شد سوپراسپرت ایتالیایی سیزتا بود اما به‌زودی جانشین بوگاتی شیرون هم با موتور V16 معرفی خواهد شد.

اولین استفاده: 1935

پیشرانهٔ رادیال به دلیل امکان افزودن تعداد زیادی سیلندر و تولید قدرت بالا، در هواپیماها و تانک‌ها مورداستفاده قرار می‌گرفت اما به دلیل اندازهٔ بزرگ و طراحی سوپاپ‌ها، مناسب استفاده در خودروها نبود. بااین‌حال، خودروی مسابقه‌ای Monaco Trossi در سال 1935 به پیشرانهٔ رادیال مجهز شد. این یک موتور دو زمانهٔ هوا خنک سوپرشارژ با دو ردیف هشت سیلندر و 4 لیتر حجم بود که 250 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد. بااین‌حال، داغ کردن و کم‌فرمانی وحشتناک ناشی از قرار گرفتن 75 درصد از وزن خودرو روی محور جلو مانع از شرکت خودروی موردبحث در مسابقات شد.

اولین استفاده: 1950

روور اولین شرکتی بود که از پیشرانهٔ توربین گازی در خودرو استفاده کرد. این خودرو که پس از جنگ بر اساس شاسی P4 ساخته شده بود، می‌توانست به سرعت 145 کیلومتر بر ساعت برسد و برای آن زمان شتاب مناسبی داشت. بعداً نیز روور با توسعهٔ بیشتر پیشرانهٔ توربین گازی خود قدرت آن را به 230 اسب بخار و حداکثر سرعت را به 245 کیلومتر بر ساعت افزایش داد. شناخته‌شده‌ترین خودروی توربین گازی جهان اما کرایسلر توربین‌کار بود که در دههٔ 60 میلادی 55 دستگاه از آن برای آزمایش ساخته شد. بااین‌حال، هیچ‌کدام از این تلاش‌ها منجر به شاخت خودرویی تولید انبوه با موتور توربین گازی نشد.

اولین استفاده: 1964

پورشه در سال 1947 طراحی یک پیشرانهٔ دوازده سیلندر تخت را آغاز کرد. این موتور توسط فردیناند پورشه برای خودروی مسابقه‌ای شرکت ایتالیایی سیسیلیا طراحی شد اما به دلیل پیچیدگی بالا هرگز به سرانجام نرسید. به همین دلیل، اولین بار در سال 1964 بود که جهان توانست یک پیشرانهٔ 12 سیلندر تخت را در خودروی فرمول یک فراری ببیند. بعداً نیز پورشه با این نوع موتور در مدل 917 برندهٔ لمانز شد. اولین خودروی جاده‌ای با پیشرانهٔ 12 سیلندر تخت هم 365 GT4 برلینتا ساخت فراری بود.

اولین استفاده: 1966

بریتیش ریسینگ موتورز در پاسخ به قوانین جدید فرمول یک برای سال 1966 که حجم موتور را به 3 لیتر محدود می‌کرد، راه‌حل نوآورانه‌ای را به کار گرفت. درحالی‌که دیگر تیم‌ها از پیشرانه‌های V8 و V12 استفاده می‌کردند، این اقدام به ساخت یک پیشرانهٔ 16 سیلندر H شکل کرد. این پیشرانه اساساً از دو موتور هشت سیلندر تخت تشکیل شده بود که یکی بالای دیگری قرار داشت و هرکدام میل‌لنگ مجزای خود را داشتند که با چرخ‌دنده به هم متصل می‌شد. این پیشرانه در لوتوس 43 استفاده شد و جیم کلارک در سال 1966 در گرند پری آمریکا با آن به پیروزی رسید. این اما تنها پیروزی پیشرانهٔ H16 بود و این موتور به دلیل وزن سنگین خیلی زود با نمونهٔ V12 جایگزین شد.

اولین استفاده: 1967

نام پیشرانه‌های وانکل با مزدا گره خورده است زیرا بسیاری از خودروهای این شرکت از این نوع پیشرانه استفاده کرده‌اند. مزدا حتی به‌تازگی موتور وانکل را در کراس‌اوور الکتریکی MX-30 به‌عنوان ژنراتور احیا کرده است. بااین‌حال، این نوع پیشرانه توسط یک مهندس آلمانی بنام «فلیکس وانکل» در شرکت NSU ساخته شده و توسعه پیدا کرد. وی بعداً با مزدا به توافق رسید و این منجر به خلق کوپهٔ کاسمو در سال 1967 شد که پایه‌گذار خودروهای اسپرت وانکل مزدا بود.

اولین استفاده: 1968

پیشرانه‌های هشت سیلندر تخت مدت‌ها در هواپیماها استفاده می‌شدند اما اولین خودرویی که از این نوع موتور استفاده کرد پورشه 908 بود. این یک خودروی مسابقه‌ای بود که به پیشرانهٔ 3 لیتری با 350 اسب بخار قدرت مجهز شد و برای سه سال متوالی از 1969 تا 1971 قهرمان شد.

اولین استفاده: 1991

موتور VR6 که توسط فولکس‌واگن ابداع شد، درواقع یک پیشرانهٔ V6 با زاویهٔ باریک 15 درجه است. در این نوع پیشرانه، یک سرسیلندر هردو ردیف سیلندرها را پوشش می‌دهد. موتور VR6 ابتدا به‌صورت 2.8 لیتری با 175 اسب بخار قدرت در پاسات و کورادو معرفی شد و بعداً به 2.9 لیتری با 190 اسب بخار قدرت تبدیل شد. موتور VR6 با هدف نصب عرضی در خودروهای دیفرانسیل جلو ساخته شد و خودروهایی مثل گلف که قبلاً چهار سیلندر بودند به این نوع پیشرانه مجهز شدند. تنها خودرویی که هم‌اکنون از موتور VR6 استفاده می‌کند آئودی Q6 مخصوص بازار چین است.

اولین استفاده: 1995

هرچند پیشرانهٔ W16 با بوگاتی ویرون به شهرت رسید اما مهندسی بنام «رامون جیمز» بود که اولین بار سوپرکاری با این نوع پیشرانه ساخت. وی چهار پیشرانهٔ چهار سیلندر 1000 سی‌سی یاماها را به هم متصل کرد و موتوری W16 با دو میل‌لنگ و 560 اسب بخار قدرت ساخت.

اولین استفاده: 1998

پیش از آنکه پیشرانهٔ W16 بوگاتی ساخته شود، رئیس وقت گروه فولکس‌واگن «فردیناند پچ» ایدهٔ ساخت موتور W18 را مطرح کرده بود. این موتور اساساً از سه پیشرانهٔ VR6 تشکیل شده بود که به یک میل‌لنگ متصل می‌شدند. این پیشرانهٔ 6.3 لیتری که 555 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد، اولین بار زیر کاپوت کانسپت بوگاتی EB118 قرار گرفت. بعداً کانسپت‌های EB218، شیرون و حتی پروتوتایپ ویرون هم به این موتور W18 مجهز شدند اما نهایتاً فولکس‌واگن موتور W16 را بجای آن به تولید رساند. البته قبل از فولکس‌واگن، در دهۀ 90 مرسدس بنز هم ایدۀ ساخت موتور W18 را برای استفاده در S کلاس مطرح کرده بود که به نتیجه نرسید.

اولین استفاده: 2001

موتور W8 بستری آزمایشی برای طراحی موتورهای W شکل فولکس‌واگن بود که بعداً در نسخه‌های W12 و W16 برای بنتلی و بوگاتی تولید شد. موتور W8 به دلیل اندازهٔ کوچک می‌توانست در فضایی که موتور V6 نصب می‌شود قرار گیرد و به همین دلیل زیر کاپوت پاسات جای گرفت. این یک پیشرانهٔ 4 لیتری بود که 275 اسب بخار قدرت داشت. از پاسات W8 تنها 11 هزار دستگاه ساخته شد.