پنج پیشرانه خودرو که با کمک یاماها ساخته شدند؛ از فورد تا ولوو V8

هرچند یاماها به خاطر موتورسیکلت‌هایش شهرت دارد اما این شرکت با کمک به توسعهٔ پیشرانه‌های فوق‌العاده، توانایی‌های خود را در صنعت خودروسازی هم نشان داده است.

شرکت یاماها موتور که در بهار سال 1955 تأسیس شد، به خاطر ساخت بهترین موتورسیکلت‌ها، در سراسر جهان شهرت دارد اما این شرکت ژاپنی در تاریخ خودرو با صنعت خودروسازی هم ارتباط داشته است. یاماها در دههٔ 60 نقشی پررنگ در توسعهٔ تویوتا 2000GT افسانه‌ای داشت و در اوایل دههٔ 90 هم سوپرکاری با پیشرانهٔ V12 فرمول یک بنام OX99-11 را طراحی کرد که متأسفانه هیچ‌گاه از مرحلهٔ پروتوتایپ فراتر نرفت. علاوه بر این، یاماها در طراحی و توسعهٔ بسیاری از پیشرانه‌های خودرویی هم نقش داشته است که در ادامه با تعدادی از آن‌ها آشنا خواهیم شد.

یاماها و تویوتا همکاری طولانی‌مدتی باهم داشته‌اند که منجر به ساخت موتورهای عالی زیادی مثل اولین پیشرانهٔ V8 تولیدی تویوتا (معروف به موتور تویوتا همی) و تنها موتور V10 تاریخ این شرکت شده است. این همکاری اما پیشرانه‌های کوچک‌تر چهار سیلندری را هم به دنبال داشته که یکی از خلاقانه‌ترین آن‌ها، موتور 3T-GTE است. این موتور بر اساس پیشرانهٔ 3T ساخته شد که در سال 1977 معرفی شده بود. 3T-GTE اولین پیشرانهٔ DOHC توربوشارژ ژاپنی محسوب می‌شد. این موتور 1.8 لیتری که اولین بار در سال 1982 ارائه شد، به محفظه احتراق نیم‌کره‌ای (همی)، سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری، دو سوپاپ در هر سیلندر و شمع‌های دوتایی مجهز بود و 160 اسب بخار قدرت و 206 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد. 3T-GTE در زمان عرضه یکی از مهندسی‌شده‌ترین موتورهای چهار سیلندر تولیدی جهان محسوب می‌شد و هنوز هم به دلیل قابلیت اطمینان نامیرای خود قابل‌احترام است. این پیشرانه در نسخه‌های پرفورمنس مدل‌های کرونا، سلیکا و کارینا استفاده شد.

در دههٔ 80، فورد به یک پیشرانهٔ V6 پرفورمنس جمع‌وجور نیاز داشت که امکان نصب به‌صورت عرضی را داشته باشد. بدین منظور، شرکت آمریکایی بجای ساخت چنین پیشرانه‌ای، سفارش آن را به یاماها داد. البته فورد قبلاً روی یک موتور V6 بنام ولکان کار می‌کرد اما مهندسان شرکت نتوانستند این موتور را به‌اندازهٔ کافی جمع‌وجور و قدرتمند طراحی کنند. پیشرانهٔ SHO هم بر اساس همان ولکان ساخته شده بود اما به لطف یاماها بسیار پیشرفته‌تر شد. این موتور کاملاً در ژاپن مهندسی شده و مونتاژ می‌شد. موتور SHO که با حجم‌های 3 لیتر و 3.2 لیتر تولید می‌شد، به بلوک آهنی، سرسیلندر آلومینیومی DOHC با 24 سوپاپ و منیفولد هوای نوآورانه با طول متغیر مجهز بود. این پیشرانهٔ دور بالای تنفس طبیعی، 220 اسب بخار قدرت و 271 یا 292 نیوتن متر گشتاور (بسته به حجم) تولید می‌کرد. این پیشرانهٔ V6 از سال 1989 تا 1995 در نسخهٔ پرفورمنس سدان تاروس SHO استفاده شد. این پروژهٔ موفق همچنین منجر به توسعهٔ موتور دیگری توسط یاماها برای فورد شد. این یک پیشرانهٔ V8 بزرگ‌تر بود که زیر کاپوت نسل سوم تاروس SHO جایگزین موتور V6 قبلی شد.

یکی دیگر از پیشرانه‌های بسیار خوبی که تویوتا با کمک یاماها توسعه داد، 2ZZ-GE بود. داستان این موتور در اواخر دههٔ 90 آغاز شد یعنی زمانی که تویوتا به فکر طراحی یک نسخهٔ پرفورمنس از پیشرانهٔ چهار سیلندر ZZ خود افتاد. برای انجام این کار، تویوتا از شریک دیرینهٔ خود توسعهٔ سرسیلندر جدیدی را خواست که منجر به ساخت 2ZZ-GE شد. این پیشرانهٔ تمام آلومینیومی با 1.8 لیتر حجم، به شاتون‌های فورج‌کاری شدهٔ فولادی، پیستون‌های بازطراحی شده و سیستم تزریق سوخت چندنقطه‌ای پیشرفته مجهز بود. این موتور چهار سیلندر که می‌توانست از دور 7,500 rpm فراتر رود، در نسخه‌های پرفورمنس مدل‌هایی مثل کرولا و سلیکا، پونتیاک وایب و سه مدل لوتوس الیزه، اگزیج و Eleven-2 استفاده شد. این پیشرانه که تنفس طبیعی بود، بین 160 تا 190 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد اما لوتوس با نصب اینترکولر و سوپرشارژر روی آن، قدرت را تا 260 اسب بخار افزایش داد.

B8444S که از سال 2005 تا 2010 تولید شد، یک پیشرانهٔ V8 تمام آلومینیومی با زاویهٔ 60 درجه بود که در نسل اول ولوو XC90 و نسل دوم S80 استفاده شد. این پیشرانه به‌طور کامل توسط ولوو طراحی شده بود و شرکت سوئدی از یاماها صرفاً برای تولید آن کمک گرفت اما از آنجایی قطر سیلندر و کورس پیستون B8444S با موتور SHO V8 فورد یکسان بود، به نظر می‌رسد نقش یاماها در این موتور چیزی بیش از تولید آن بوده است. موتور B8444S با 4.4 لیتر حجم، 311 اسب بخار قدرت و 440 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد. این پیشرانه همچنین در سوپرکار بریتانیایی نوبل M600 هم استفاده شد و در اینجا با انژکتورهای جریان بالا و دو توربوشارژر، خروجی آن به 650 اسب بخار قدرت و 820 نیوتن متر گشتاور رسید.

تویوتا 1LR-GUE

در دههٔ 2000، تویوتا تصمیم به ساخت چشمگیرترین سوپراسپرت تاریخ ژاپن گرفت تا آن را از طریق برند لوکس لکسوس به بازار عرضه کند. یکی از اهداف این پروژه، توسعهٔ یک پیشرانهٔ V10 با الهام از فرمول یک بود که این وظیفه به یاماها سپرده شد. این موتور با کد 1LR-GUE، با استفاده از آلومینیوم، منیزیوم و تیتانیوم ساخته شد. میل‌لنگ و پیستون‌های فورج‌کاری شده که برای مقاومت در برابر نسبت تراکم 12 طراحی شده بودند، سوپاپ‌های منیزیومی و سیستم VVTi دوگانه هم از دیگر از ویژگی‌های این موتور جذاب بودند. موتور V10 لکسوس LFA با ردلاین 9 هزار rpm و حجم 4.8 لیتر، 560 اسب بخار قدرت و 480 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد. علاوه بر این، سیستم اگزوز هم که با همکاری بخش تولید آلات موسیقی یاماها ساخته شده بود، سمفونی اعتیادآوری می‌نواخت. تا به امروز، این تنها پیشرانهٔ V10 ساخت ژاپن و جذاب‌ترین موتور تاریخ سرزمین خورشید تابان محسوب می‌شود.