جذاب‌ترین خودروهای موتور وانکل که مزدا نیستند! از مرسدس تا کوروت

در جهان خودرو برای سال‌ها نام مزدا مترادف با پیشرانه‌های وانکل بوده است. از کاسمو گرفته تا RX-8، تعهد مزدا به موتورهای وانکل اثری پاک نشدنی در تاریخ خودروسازی به‌جای گذاشته است؛ اما مزدا تنها شرکتی نیست که از پیشرانه‌های وانکل استفاده کرده و در طول تاریخ دیگر خودروسازان هم جرأت کرده‌اند از پتانسیل منحصربه‌فرد این نوع موتور استفاده کنند.

قدرت: 50 اسب بخار

در دههٔ 70، سیتروئن که پیشگام نوآوری‌هایی مثل انتقال قدرت محرک جلو، سیستم تعلیق هیدروپنوماتیک و ساختار یکپارچه (بدون شاسی مستقل) بود، سراغ ایدهٔ خلاقانهٔ دیگری یعنی موتور وانکل رفت. این کار با ساخت کوپهٔ دودری بر اساس مدل آمی 8 انجام گرفت که M35 نام داشت. این خودرو به یک پیشرانهٔ 500 سی‌سی تک روتوری وانکل مجهز بود که 50 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد و ظرف 19 ثانیه از صفر به سرعت صد کیلومتر بر ساعت می‌رسید. M35 به‌عنوان بستری آزمایشی برای موتورهای وانکل مورداستفاده قرار گرفت و صرفاً در اختیار تعداد اندکی از مشتریان قدیمی سیتروئن قرار داده شد.

قدرت: 106 اسب بخار

پس از دریافت نتایج مثبت از آزمایش‌های M35، سیتروئن تصمیم به ساخت خودرویی تولید انبوه با پیشرانهٔ وانکل گرفت. مدلی که برای این کار انتخاب شد، GS بود. این یک خودروی خانوادگی بود که با کسب عنوان خودروی سال 1971 اروپا و فروش 2.5 میلیون دستگاهی، موفقیت بزرگی را تجربه کرده بود. GS همچنین به پیشرفته‌ترین ویژگی‌های زمان خود مثل ترمزهای هیدروپنوماتیک کاملاً مستقل و تعلیق تنظیم شوندهٔ خودکار مجهز بود و بنابراین خودرویی عالی برای معرفی یک پیشرانهٔ جدید و هیجان‌انگیز محسوب می‌شد. این نسخهٔ جدید که GS بای‌روتور نام گرفت، به پیشرانهٔ 2 لیتری وانکل با 106 اسب بخار قدرت مجهز شد. برخلاف انتظار سیتروئن اما GS بای‌روتور در فروش شکست خورد و تنها 847 دستگاه فروخت. دلیل اصلی این شکست بحران نفتی سال 1973 بود که با عرضهٔ این خودرو هم‌زمان شد زیرا GS بای‌روتور قیمت و مصرف سوخت بالایی داشت.

قدرت: 115 اسب بخار

NSU که در سال 1963 مدل وانکل اسپایدر را به‌عنوان اولین خودروی تولیدی جهان با پیشرانهٔ وانکل به بازار فرستاده بود، در سال 1967 سدان لوکس Ro80 را با این موتور معرفی کرد. این خودرو علاوه بر پیشرانهٔ وانکل دو روتوری که 115 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد، از پیشرفت‌های تکنولوژیک دیگری مثل ترمزهای دیسکی در هر چهارچرخ، سیستم فرمان رک‌ اند پینیون و سیستم کلاچ جدید با خلأ هم بهره می‌برد. Ro80 به‌عنوان خودروی سال 1968 اروپا انتخاب شد و طی 10 سال تولید، بیش از 37 هزار دستگاه فروخت.

قدرت: 280 اسب بخار

در اواخر دههٔ 80، به دلیل محدودیت‌های وارداتی دولتی ایالات‌متحده، خودروسازان ژاپنی برندهای لوکسی را با هدف صادرات خودروهای لوکس‌تر و گران‌تر ایجاد کردند تا از صادرات هر خودرو به آمریکا سود بیشتری کسب کنند. علاوه بر هوندا، تویوتا و نیسان، مزدا هم در سال 1989 برند لوکس خود را با نام یونوس تأسیس کرد. یکی از محصولات این برند، کوپهٔ لوکسی بنام کاسمو بود که پرچم‌دار یونوس محسوب می‌شد. این خودرو به پیشرانهٔ 2 لیتری سه روتوری وانکل مجهز بود که 280 اسب بخار قدرت و 265 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد.

قدرت: 350 اسب بخار

در دههٔ 60 و 70 مرسدس بنز با سری خودروهای C111 آزمایش تکنولوژی‌های جدید و ایده‌های نوآورانه را آغاز کرد. اولین نسخهٔ C111 که توسعهٔ آن در سال 1969 به پایان رسید، به بدنه‌ای فایبرگلاس با درهای گالوینگ و یک پیشرانهٔ وانکل سه روتوری مجهز بود که در وسط نصب شده بود. بعداً در نسخهٔ دوم، مرسدس این پیشرانه را به یک نمونهٔ 2.4 لیتری چهار روتوری ارتقاء داد که 350 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد و خودرو را به حداکثر سرعت 300 کیلومتر بر ساعت می‌رساند. در نسخه‌های بعدی اما پیشرانهٔ دیزلی جایگزین موتورهای وانکل شد و نهایتاً پروژه‌های آزمایشی C111 بدون اینکه مدلی تولیدی را به دنبال داشته باشد به پایان رسید.

قدرت: 420 اسب بخار

آیرووت که اولین بار در سال 1970 معرفی شد، کانسپتی برای کوروت با بدنهٔ آلومینیومی گوه‌ای شکل بود. سپس جنرال موتورز که از سال 1970 سرمایه‌گذاری برای توسعهٔ موتورهای وانکل را آغاز کرده و آن را در شورلت وگا مورد آزمایش قرار داده بود، در اواخر سال 1973 نسخهٔ جدیدی از آیرووت را با نام XP-895 و پیشرانهٔ وانکل معرفی کرد. برای این نسخه، دو پیشرانهٔ دو روتوری وگا به هم متصل شده و یک پیشرانهٔ 4.4 لیتری چهار روتوری با 420 اسب بخار قدرت ساخته شد. بااین‌حال، به دلیل بحران نفتی در آن زمان و افزایش قیمت سوخت در سراسر ایالات‌متحده، جنرال موتورز برنامهٔ پیشرانه‌های وانکل خود را کنار گذاشت.

پیشرانهٔ وانکل که در دههٔ 50 توسط مهندس آلمانی «فلیکس وانکل» احتراق شد، کاملاً با طراحی سنتی پیشرانه‌های درون‌سوز پیستونی متفاوت بود. در این موتورها بجای استفاده از حرکت رفت و برگشتی پیستون‌ها، از طریق چرخش یک روتور مثلثی در یک محفظهٔ بیضی‌شکل نیرو تولید می‌شود. اندازهٔ جمع‌وجورتر، کارکرد نرم‌تر به خاطر قطعات متحرکت کمتر و قدرت بیشتر از مزیت‌های اصلی این پیشرانه‌ها است. بااین‌حال، موتورهای وانکل در کنار این مزیت‌ها، مشکلات خاص خود را هم دارد که مهم‌ترین آن‌ها مصرف سوخت بالا و مصرف روغن است که باعث تولید آلایندگی بیشتر می‌شود. علاوه بر این، آب‌بندی مناسب و جلوگیری از سایش قطعات موتور نیز چالش‌های دیگری است که پیشرانهٔ وانکل پیش روی مهندسان می‌گذارد؛ اما علیرغم این مشکلات، مزدا تا سال 2012 همچنان از موتورهای وانکل استفاده می‌کرد و حتی به‌تازگی دوباره این موتور را به‌عنوان یک ژنراتور افزایش‌دهندهٔ برد در کراس‌اوور الکتریکی MX-30 احیاء کرده است.