مازراتی شمل، سوپراسپرت جذاب ایتالیایی در 1990

مازراتی در طول تاریخ خود، فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرد اما بااین‌وجود، توانست به حیات خود ادامه دهد و مجموعه‌ای به‌یادماندنی از خودروهای مسابقه‌ای و جاده‌ای را توسعه دهد. هنگامی‌که حرف از خودروهای جاده‌ای مازراتی می‌شود، علاقه‌مندان به یاد مدل‌هایی مثل گیبلی، کواتروپورته، 3500 GT یا مدل افسانه‌ای MC12 می‌افتند. بااین‌حال، کوپهٔ شمل که بر اساس مازراتی بای‌توربو ساخته شد، خودروی جذاب و قابل‌توجهی است که هیچ‌کس به یاد نمی‌آورد. هرچند قطعاً این خودرو به زیبایی یا موفقیت مدل‌های نمادین مذکور نیست اما شمل گرند تورر بسیار شیکی بود که تجربهٔ رانندگی شایستهٔ نشان نیزهٔ سه‌شاخ را ارائه می‌کرد.

در سال 1968 زمانی که مازراتی توسط سیتروئن خریده شد و از نابودی نجات یافت، آیندهٔ این برند ایتالیایی روشن به نظر می‌رسید اما متأسفانه با بحران نفتی سال 1973، سیتروئن و به دنبال آن مازراتی افت فروش شدید را تجربه کردند. ناجی جدید مازراتی، «الخاندرو دتوماسو» بود که به لطف موفقیت شرکت خودروسازی دتوماسو، سرمایهٔ لازم برای خرید مازراتی و رساندن آن به سودآوری را در دختیار داشت. وی که در سال 1975 مازراتی را خرید، طرح احیای این شرکت را با توسعهٔ یک مدل جدید ارزان‌تر آغاز کرد تا طیف خریداران مازراتی را گسترش دهد. این خودرو که بای‌توربو نام گرفت، در ابتدا فروش خوبی داشت اما قابلیت اطمینان پایین و کیفیت ساخت ضعیف، آن را از ناجی به جلاد مازراتی تبدیل کرد.

درحالی‌که مازراتی تمام تلاش خود را برای برطرف کردن مشکلات و بهبود مستمر بای‌توربو انجام می‌داد، این خودرو نه‌تنها در بازار موفق عمل نکرد بلکه مازراتی را در بدهی فروبرد که درنهایت باعث شد دتوماسو شرکت را در سال 1993 به فیات بفروشد. پیش از فروش مازراتی اما دتوماسو با معرفی یک گرند تورر جدید پرچم‌دار، آخرین تلاش خود را برای جلب نظر مردم به این برند ایتالیایی انجام داد.

شمل (Shamal) که نام آن از بادی گرفته شد که بر فراز عراق و خلیج‌فارس می‌وزد، خودروی کاملاً جدیدی نبود. مازراتی به دلیل منابع مالی محدود در آن سال‌ها، نمی‌توانست خودروی کاملاً جدیدی توسعه دهد و به همین دلیل، دتوماسو از مارچلو گاندینی خواست تا بای‌توربو را به یک گرند تورر جذاب تبدیل کند. این طراح افسانه‌ای که لانچیا استراتوس و لامبورگینی کانتاش را در کارنامهٔ خود داشت، در همان سال‌ها در فیس‌لیفت بای‌توربو هم به مازراتی کمک کرده بود. گاندینی بدنهٔ ساده و آرام بای‌توربو را برای شمل با یک سری تغییرات بزرگ مثل بازطراحی سپرها، گلگیرها، چراغ‌های جلو چراغ‌های جدید عقب با الهام از کانتاش و اسپویلر خلاقانه‌ای زیر شیشهٔ جلو برای بهبود جریان هوا به سطح جدیدی ارتقاء داد.

علاوه بر این، وی استحکام پیچشی خودرو را هم با طراحی یک رول بار پهن یکپارچه به سبک سقف تارگا، بهبود بخشید. این رول بار که مشکی‌رنگ بود، به‌عنوان یک عنصر زیبایی ظاهری هم عمل می‌کرد خصوصاً زمانی که رنگ بدنهٔ خودرو قرمز بود. شمل در داخل قطعات زیادی را از بای‌توربو قرض گرفته بود اما به صندلی‌های اسپرت ریکارو و تودوزی چرمی بسیار بیشتری مجهز شد. علاوه بر این، تریم چوب واقعی هم برای غربیلک فرمان، دستهٔ ترمزدستی و دسته‌دنده قابل سفارش بود.

هرچند شمل زیباترین گرند تورر مازراتی محسوب نمی‌شد اما بسیار تهاجمی‌تر و مدرن‌تر از یک بای‌توربوی کوپهٔ استاندارد به نظر می‌رسید. همچنین با اینکه شمل شبیه بای‌توربو به نظر می‌رسید اما به گفتهٔ مازراتی، بدنهٔ این خودرو به‌جز درها هیچ اشتراکی با بای‌توربو نداشت و تمام اجزای بیرونی یا جدید بودند و یا اصلاح شده بودند. شمل بر اساس شاسی کوتاه شدهٔ بای‌توربو ساخته شده بود که در کوپهٔ لوکس کاریف با طراحی زاگاتو هم به کار رفته بود. به همین دلیل، برخلاف پانل‌های بدنه، شمل در قطعات شاسی اشتراکات زیادی با بای‌توربو داشت. بااین‌حال، گرند تورر مازراتی به دو ویژگی اختصاصی مجهز شد. اولین مورد، سیستم تعلیق فعال با قابلیت تنظیم ارتفاع بود. این سیستم کاملاً الکترونیکی، می‌توانست تنظیمات را به‌طور خودکار کنترل کند و امکان انتخاب از بین چهار حالت مختلف برای سفتی و نرمی تعلیق را فراهم می‌کرد.

دومین ویژگی منحصربه‌فرد شمل پیشرانهٔ آن بود. درحالی‌که تمام نسخه‌های بای‌توربو و همین‌طور کاریف از یک پیشرانهٔ V6 توئین توربوی SOHC استفاده می‌کردند، شمل به یک موتور V8 توئین توربوی DOHC مجهز شد. البته این موتور 3.2 لیتری تمام آلومینیومی، کاملاً جدید نبود و با اضافه کردن یک سیلندر به هرکدام از ردیف‌های پیشرانهٔ V6 موجود مازراتی ساخته شد. با سرسیلندرهای 16 سوپاپ، سیستم انژکتوری الکترونیکی و توربوشارژرهای آب خنک که به خاطر کمترین تأخیر (برای آن زمان) تحسین شدند، این موتور هشت سیلندر 326 اسب بخار قدرت و 431 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد. این نیرو از طریق یک گیربکس شش سرعتهٔ دستی گتراگ و دیفرانسیل لغزش محدود، به چرخ‌های عقب منتقل می‌شد. شمل با این پیشرانه نه‌تنها پرفورمنس خوبی داشت بلکه پس از فراری 288 GTO و F40، سومین خودروی تولیدی بود که از پیشرانهٔ V8 توئین توربو استفاده می‌کرد.

به لطف موتور V8 توئین توربوی قدرتمند، شمل ظرف 5.3 ثانیه از صفر به سرعت صد کیلومتر بر ساعت می‌رسید درحالی‌که حداکثر سرعت آن به‌صورت الکترونیکی روی 270 کیلومتر بر ساعت محدود شده بود. این پرچم‌دار مازراتی اما علاوه بر اینکه یکی از سریع‌ترین گرند توررهای بازار در آن زمان محسوب می‌شد، یکی از هیجان‌انگیزترین رانندگی‌ها را هم داشت. سیستم تعلیق چه در بزرگراه صاف و چه در جاده‌ای پرپیچ‌وخم یا پیست، شمل را به خودرویی پاسخگو و چابک تبدیل کرده بود درحالی‌که پیشرانهٔ V8 آن‌هم قدرت نرم، روان و تقریباً بدون تأخیری را در کل دور محدودهٔ موتور ارائه می‌کرد. به همین دلیل، برخی شمل را بیشتر شبیه یک خودروی رالی برای جاده می‌دانستند یا یک گرند تورر اصیل ایتالیایی.

با اینکه شمل گرند تورر قابل‌توجهی به‌حساب می‌آمد اما از همان ابتدا محکوم به فنا بود زیرا به دلیل قیمت حدود 100 هزار دلاری (معادل 235 هزار دلار امروز) و ریشه‌های بای‌توربو، نتوانست نظر خریداران زیادی را جلب کند. به همین دلیل، هرچند شمل از سال 1990 تا 1996 تولید شد اما تنها 369 دستگاه از آن از کارخانهٔ مازراتی در مودنا بیرون آمد. امروزه، شمل یا کاملاً فراموش شده و یا خیلی‌ها فکر می‌کنند صرفاً یک بای‌توربو با پیشرانهٔ V8 است. به همین دلیل، میانگین قیمت یک نمونهٔ کاملاً فابریک از این کوپهٔ کمیاب و دست‌کم گرفته شده، در حال حاضر حدود 68 هزار دلار است.

شمل که در یکی از تاریک‌ترین دوره‌های مازراتی بدون هیچ بودجه‌ای توسعه پیدا کرد، به‌طور معجزه‌آسایی به یک گرند تورر شیک و هیجان‌انگیز تبدیل شد که هرگز شبیه برادر وحشتناک خود احساس نمی‌شد؛ بنابراین، بدون شک مازراتی شمل شایستهٔ توجه و احترام بیشتری است.