ترند پرهزینه و مرگبار: پشت پرده ممنوعیت دستگیره‌های مخفی خودرو

مقامات نظارتی صنعت خودرو در چین، در اقدامی مهم و تاثیرگذار، قصد دارند استفاده از دستگیره‌های در کاملاً جمع‌شونده (مخفی) را به دلیل خطرات ایمنی و نقص‌های عملکردی ممنوع کنند. این تصمیم، در صورت اجرا، یک چرخش بزرگ در طراحی خودرو، به‌ویژه برای خودروهای برقی (NEV) خواهد بود که به‌طور گسترده از این ویژگی استقبال کرده بودند.

به‌گفته‌ی یک متخصص تحقیق و توسعه از یک شرکت خودروسازی که در تاریخ ۱۳ شهریور (۴ سپتامبر) با رسانه Mingjing Pro گفتگو کرد، بحث‌ها برای تدوین مقررات جدیدی که صراحتاً دستگیره‌های کاملاً مخفی را ممنوع می‌کند، در جریان است. طبق این طرح، دستگیره‌های نیمه‌مخفی و سنتی همچنان مجاز خواهند بود، اما به شرطی که یک مکانیزم مکانیکی پشتیبان برای تضمین عملکرد در شرایط اضطراری داشته باشند.

منابع آگاه می‌گویند پیش‌نویس استانداردهای اجباری جدید برای دستگیره‌های در، در همین ماه نهایی خواهد شد و دوره گذار یک ساله‌ای برای آن در نظر گرفته شده است. انتظار می‌رود این قانون از تیر ۱۴۰۶ (جولای ۲۰۲۷) اجرایی شود و پس از آن، هیچ خودروی جدیدی با این نوع دستگیره‌ها در چین فروخته نخواهد شد.

دستگیره‌های مخفی، که زمانی نماد آینده‌نگری و بهبود آیرودینامیک بودند، در عمل با انتقادات فراوانی روبرو شدند. محاسبات مهندسی نشان می‌دهد که کاهش ۰.۰۱ در ضریب درگ (Cd) که به این دستگیره‌ها نسبت داده می‌شود، در هر ۱۰۰ کیلومتر تنها حدود ۰.۶ کیلووات ساعت در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کند که هزینه‌ی آن ناچیز است. از سوی دیگر، وزن ۷ تا ۸ کیلوگرمی موتورها و ساختارهای مکانیکی این دستگیره‌ها، عملاً هرگونه مزیت آیرودینامیکی را خنثی می‌کند.

اما مشکلات بسیار فراتر از ادعاهای اغراق‌آمیز بهره‌وری است:

• هزینه و خرابی بالا: دستگیره‌های الکترونیکی ۳ برابر گران‌تر از نمونه‌های مکانیکی هستند، اما نرخ خرابی آن‌ها ۸ برابر بیشتر است. در یکی از برندهای پیشرو خودروی برقی، خرابی دستگیره ۱۲ درصد از کل موارد تعمیرات را تشکیل می‌دهد.
• خطرات مرگبار ایمنی: در حوادثی که منجر به قطع برق یا آتش‌سوزی می‌شود، این دستگیره‌ها از کار می‌افتند و مانع خروج سرنشینان و عملیات امدادرسانی می‌شوند. در سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴) چندین حادثه تلخ، از جمله گیر افتادن سرنشینان در خودرو به دلیل یخ زدن موتور دستگیره یا اتصال کوتاه در باران‌های شدید، این ضعف را به اثبات رساند.
• آمار تکان‌دهنده: طبق گزارش «سیستم ملی تحقیقات عمیق حوادث» (NAIS)، تصادفات ناشی از نقص دستگیره در سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴) افزایشی ۴۷ درصدی داشته که ۸۲ درصد آن مربوط به دستگیره‌های مخفی بوده است. همچنین، طبق آزمون‌های تصادف C-IASI، نرخ موفقیت باز شدن در در خودروهای با دستگیره الکترونیکی در تصادف از کنار، تنها ۶۷ درصد بود، در حالی که این رقم برای دستگیره‌های مکانیکی ۹۸ درصد است.

برخی خودروسازان پیش از این نیز رویکرد محتاطانه‌تری داشتند. فولکس‌واگن همواره از دستگیره‌های نیمه‌مخفی استفاده کرده که تعادلی میان زیبایی و کارایی ایجاد می‌کند. وی جیانجون، رئیس هیئت مدیره شرکت گریت وال موتور، نیز به صراحت از این دستگیره‌ها انتقاد کرده است:

سهم آن‌ها در کاهش درگ ناچیز است. سنگین هستند، آب‌بندی ضعیفی دارند، پر سر و صدا هستند و با اتکا به برق، خطرات ایمنی ایجاد می‌کنند.

این اقدام نظارتی در چین، بخشی از یک حرکت بزرگ‌تر برای افزایش ایمنی خودروهاست. وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین (MIIT) از اردیبهشت ۱۴۰۴ (می ۲۰۲۵) بازنگری در استانداردهای ایمنی دستگیره‌ها را آغاز کرده بود. در سطح جهانی نیز، نهادهایی مانند Euro NCAP اعلام کرده‌اند که از سال ۱۴۰۵ (۲۰۲۶)، خودروهایی که عملکردهای حیاتی مانند راهنما، چراغ خطر و بوق را به صفحات لمسی منتقل کنند و کلید فیزیکی نداشته باشند، امتیاز ایمنی پنج ستاره دریافت نخواهند کرد.

نظر شما درباره دستگیره‌های در مخفی‌شونده چیست؟ آیا زیبایی ارزش کاهش ایمنی را دارد؟