ترمز ضد قفل یا ABS چیست و چگونه کار می‌کند؟

آنچه در مقاله ترمز ضد قفل می‌خوانید:

• ترمز ضد قفل چیست؟
• اولین خودرویی که به ای‌ بی اس مجهز شد
• قانون الزام استفاده از ای بی اس در ایران
• سیستم ای بی اس چگونه کار می‌کند؟
• اگر خودرومان ای بی اس نداشت چه کنیم؟

ترمز ضد قفل یا همان ای بی اس سال ۱۹۲۰ توسط مهندسی فرانسوی به نام گابریل ویسین (Gabriel Voisin) مورد ابداع و توسعه قرار گرفت. این سیستم که امروزه در تمام خودرهای جهان به صورت استاندارد وجود دارد، در اوایل به عنوان آپشنی گران‌قیمت در خودروها شناخته می‌شد.

همانطور که از نامش پیداست، این سیستم ایمنی باعث می‌شود که هنگام ترمزگیری، چرخ‌های خودرو قفل نکنند زیرا اگر چرخ‌ها به طور کامل قفل شوند خودرو بر روی سطح لیز می‌خورد و راننده هیچ کنترلی بر روی آن ندارد. در جاده‌های بارانی و برفی به دلیل اصتطکاک کمتر احتمال وقوع این اتفاق بیشتر است.

در این مقاله از سری مقاله‌های آموزش مجله پدال سعی داریم تا به بررسی تاریخچه و نحوه عملکرد ای بی اس بپردازیم. با پدال همراه باشید.

همچنین بخوانید: ترمز پارک برقی چیست و چگونه کار می‌کند؟

همچنین بخوانید: سیستم کنترل پایداری چگونه کار می کند؟

در سال ۱۹۷۸ یعنی حدود ۴۵ سال پیش سیستم ABS که مخفف Anti-Lock Braking System (سیستم ترمز ضد قفل) است، در مرسدس بنز S کلاس به کار گرفته‌شد. S کلاس اولین خودرویی بود که به این سیستم مجهز شد. مهندسان مرسدس بنز در آن زمان می‌گفتند ۸ سال زمان صرف شده تا بتوانند این سیستم را به تولید انبوه برسانند. البته پش از سال ۱۹۷۸ بسیاری از هواپیماها و قطارها از این این سیستم استفاده می‌کردند.

البته برخی می‌گویند خودروساز انگلیسی جنسن موتورز (Jensen Motors) اولین شرکتی بود که اقدام به نصب ABS بر روی محصولات خود کرد. اما منابع معتبری این ادعا را رد می‌کنند و مرسدس بنز را به عنوان اولین شرکت به کاربرنده این سیستم در خودرو معرفی می‌کنند.

اما سال ۱۳۸۵ شمسی بود که زمزمه‌های اجباری شدن نصب ای‌ بی‌ اس بر روی محصولات داخلی شنیده می‌شد. ۴ سال بعد یعنی سال ۱۳۸۹ این قانون اجرایی شد و از آن تاریخ به بعد تمام خودروسازان داخلی ملزم به نصب ترمز ای‌ بی‌ اس بر روی محصولات خود شدند.

ای‌ بی‌ اس از سه جز اصلی پمپ ABS، بخش کنترل کننده (Controller) و سنسور سرعت (Speed Sensor) تشکیل شده. سنسور سرعت که هموراه در حال پایش اطلاعات چرخ‌هاست به محض اینکه تشخیص دهد چرخ‌های خودرو در حال حرکت و بر اثر ترمزگیری شدید در حال قفل شدن هستند اطلاعات خود را به بخش کنترل کننده می‌فرستد. پس از اینکه بخش کنترل کننده اطلاعات را دریافت کرد، جریان روغن پشت کلیپر ترمز را به وسیله پمپ ای بی اس قطع می‌کند و به اصطلاح ترمز را آزاد می‌کند و چند دهم ثانیه بعد دوباره جربان روغن را وصل می‌کند. این عمل آنقدر تکرار می‌شود تا خودرو به طور کامل بایستد یا راننده پای خود را از روی پدال ترمز بردارد.

زمانی که ای بی اس در خودرو فعال شود راننده و سرنشینان از طریق وارد شدن صدا و تقه‌های ریزی به کابین متوجه فعال شدن این سیستم می‌شوند. خودروسازان همواره در تلاشند تا بتوانند صدا و لرزش حاصل از فعالیت ای بی اس را کمتر و کمتر کنند.

شاید برخی فکر کنند که ای بی اس فقط در ترمزگیری‌هایی که در مسیر مستقیم انجام می‌شود کاربرد دارد؛ درصورتی که اگر چرخ‌های خودرو هنگام ترمزگیری قفل شوند فرمان‌پذیری خودرو عملا از دست خواهد رفت و راننده نمی‌تواند خودرو را به سمت راست یا چپ حرکت دهد.

با اینکه امروزه حتی در داخل کشورمان هم خودروها بدون ای بی اس ساخته نمی‌شود هنوز خودروهایی هستند که از وجود این سیستم بی‌بهره باشند. رانندگان این خودروها باید هنگامی که جاده لغزنده است ترمزگیری شدید نداشته باشند یا به محض اینکه چرخ‌ها قفل شدند پای خود را از روی پدال ترمز بردارند و مجدد اقدام به ترمزگیری کنند. البته این کار هیچ وقت نمی‌تواند جای سیستم ای بی اس را بگیرد، چون ای بی اس در هر ثانیه جند بار ترمزها را فعال و غیر فعال می‌کند؛ اما مطمئنا هیچ راننده‌ای نمی‌تواند بیش از دوبار در ثانیه این کار را انجام دهد.