علت لرزش فرمان خودرو چیست؟ بهترین راهکارهای رفع آن

لرزش فرمان یکی از مشکلات مزمن و ناراحت‌کننده‌ای به شمار می‌رود که گریبان‌گیر انواع خودروها به‌ویژه نمونه‌های ارزان‌قیمت می‌شود که متاسفانه در بازار ایران به وفور یافت می‌شوند. لرزش فرمان ممکن است زمانی رخ بدهد که خودرو ایستاده و حرکت نمی‌کند یا درحال حرکت با سرعت پایین و بالا باشد. درهرصورت این عارضه می‌تواند باعث ایجاد خلل در روند رانندگی سالم شود. در ادامه دلایل ظهور این پدیده و راهکارهای رفع آن را بررسی خواهیم کرد اما پیش از آن بهتر است نگاهی به اجزای سیستم فرمان داشته باشیم.

سیستم فرمان عمده خودروهای عادی کشور ما، مجموعه‌ای از اتصالات مکانیکی و گاهی الکتریکی را در بر می‌گیرد که در تعامل با یکدیگر، دستورات را از فرمان دریافت کرده و به چرخ‌های جلو منتقل می‌کنند. آسیب در هر یک از این اجزا می‌تواند منجر به لرزش فرمان و نقص فرمان‌پذیری شود:

• غربیلک فرمان: غربیلک فرمان همان دستگیره گرد و بزرگی است که راننده دستش را روی آن قرار می‌دهد و خودرو را هدایت می‌کند. لرزش هر یک از اجزای سیستم فرمان در غربیلک نشان داده می‌شود. غربیلک فرمان عملا سیستم ارتباطی راننده با سطح جاده به شمار می‌رود.
• میل فرمان یا اکسل: میل فرمان یک جزء چندوظیفه است که چرخش و دستورات غربیلک را به چرخ‌ها منتقل می‌کند.
• جعبه فرمان: جعبه فرمان درحقیقت حرکت چرخشی فرمان را که از ستون فرمان دریافت کرده است، به چرخش قابل انتقال به سگدست و سیستم چرخ‌ها تبدیل می‌کند تا کار هدایت خودرو انجام پذیرد. این جزء گشتاور کم دست راننده را به گشتاوری بزرگ برای چرخ‌ها تبدیل می‌کند.

در جدول زیر رایج ترین دلایل لرزش فرمان خودرو و همچنین راهکارهای رفع آنها را ذکر کرده ایم.

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که فرمان خودرو هیدرولیک‌تان با روشن کردن ماشین و ثابت ماندن بلرزد. اگر در حالت درجا فرمان را بچرخانید و شاهد لرزش باشید، وجود مشکل در سیستم هیدرولیک خودرو شما محتمل است. برای آشنایی با عوامل مشکل‌زا برای سیستم هیدرولیک فرمان و مشکلی چون سفت‌شدن آن می‌توانید مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید. درکل برای رفع مشکلات هیدرولیک باید به یک تعمیرکار یا مکانیک متخصص مراجعه کنید. ممکن است فرد متخصص اقدام به هواگیری سیستم هیدرولیک کند. لرزش فرمان در حالت درجا و بدون چرخاندن فرمان می‌تواند ناشی از لرزش‌های بیش از اندازه موتور خودرو شما نیز باشد که در آن صورت باید به تعمیرکار مراجعه کنید.
همچنین بخوانید:

• علل سفتی فرمان هیدرولیک و راه حل آن
• تفاوت فرمان برقی و هیدرولیک مزایا معایب و مشخصات

لرزش فرمان در سرعت‌های پایین به احتمال بسیار زیاد مربوط به وضعیت نامناسب چرخ‌ها و لاستیک‌ها می‌شود. اگر مالک یک خودرو هستید حتما باید هر از چند گاه، لاستیک‌های خود را وارسی کنید و از تنظیم باد، تنظیم وضعیت و سلامت فیزیکی آن‌ها اطمینان حاصل کنید؛ چراکه لاستیک جزئی فوق مهم محسوب می‌شود و هرگونه نقص در آن می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به بار بیاورد. به طور کلی لرزش می‌تواند از تنظیم نبودن باد لاستیک، عدم توازن چرخ، خمیدگی لاستیک‌ها، صافی لاستیک یا پایان یافتن عمر مفید آن هم ایجاد شود.

علت عمده ایجاد لرزش در سرعت‌های بالا چون 80 یا 100 کیلومتر بر ساعت، مشکل در بلبرینگ خودرو به شمار می‌رود. آسیب‌دیدن ساچمه‌های بلبرینگ می‌تواند لرزش شدیدی را در سیستم فرمان ایجاد کند، لزرشی که در سرعت‌ها پایین محسوس نیست اما با افزایش سرعت هویدا و آشکار می‌شود. این مشکل می‌تواند ناشی از اتفاقاتی چون افتادن ناگهانی و سنگین خودرو در چاله یا مسافرت‌های طولانی باشد. در زمان خرابی بلبرینگ صدایی غیرطبیعی از چرخ‌ها به گوش می‌رسد که با شتاب‌گرفتن خودرو کمتر می‌شود اما با رسیدن به سرعت 80 کیلومتر بر ساعت دوباره شنیده شده و با لرزش فرمان همراه می‌شود.

لرزش فرمان در سرعت‌های بالاتر از 100 یا 120 کیلومتر بر ساعت نیز باز به بلبرینگ شما باز می‌گردد؛ اما اگر بلبرینگ شما ایرادی نداشته باشد احتملا چرخ‌های خودرو شما بالانس نیست و همین عامل باعث لرزش فرمان و حتی کابین خودروتان خواهد شد. بالانس نبودن چرخ یا شل بودن پیچ‌های لاستیک می‌تواند از عوامل مهم این‌گونه لزرش‌ها باشد. به هم خوردن تعادل میل‌های خودرو، شلی و سفتی پیچ‌های فرمان و مشکلات جلوبندی هم می‌توانند از دلایل لرزش در سرعت‌های بالا باشند که برای رفع نیاز به بررسی متخصص مکانیک دارند.

علت لرزش فرمان خودروهای صفرکیلومتر می‌تواند ناشی از مونتاژ ناقص و بی‌کیفیت یا استفاده شرکت سازنده از قطعات نامناسب باشد. اگر خودرو نو شما هنوز آسیب جدی ندیده و اتفاق خاصی برایش رخ نداده است، بهتر است آن را به نمایندگی ارجاع دهید تا مسئولان نمایندگی مشکل قطعات را بررسی کنند. بدانید که زمان لرزش می‌تواند در تصمیم متخصص تاثیرگذار باشد پس با کمی رانندگی از لرزش در سرعت‌های پایین، سرعت بالا یا حالت درجا اطمینان حاصل کنید.

سیستم ترمز با روغن کار می‌کند که وظیفه انتقال نیروی یکسان به تمام بخش‌های ترمز را بر عهده دارد. اگر سیستم ترمز نتواند به هر دلیلی این نیرو را به‌صورت یکپارچه توزیع کند، فشار بیشتر به یک چرخ وارد خواهد شد و خودرو منحرف می‌شود. از دلایل لرزش هنگام ترمزگیری می‌توان به شکستگی دیسک ترمز یا کالیپرهای ترمز اشاره کرد. دیسک ترمز همان بخشی محسوب می‌شود که لنت ترمز آن را فشار می‌دهد. فرسودگی این دیسک چرخشی باعث ایجاد عدم یکنواختی در لحظه ترمز شده و فرمان را می‌لرزاند. اگر احیانا با هر بار ترمزگرفتن هم بوی سوختن را احساس می‌کنید، احتمالا مشکل از کالیپرهای ترمز خودروی شما باشد و برای رفع آن باید به مکانیک مراجعه کنید.

بله. با ضربه دیدن شاسی خودرو و بهم خوردن تنظمیات کارخانه آن، احتمال لرزش فرمان و بهم خوردن جلوبندی خودرو وجود دارد و فرمان‌پذیری خودرو تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. همین مورد اهمیت سلامت شاسی را بیش‌ازپیش گوشزد می‌کند.

بسته به نوع خرابی ممکن است خرابی سیستم تعلیق باعث لرزش فرمان بشود.

برای اینکه سیستم فرمان و جلوبندی خودروی شما کیفیت خود را درازمدت حفظ نمایند حتما موارد زیر را رعایت فرمایید.

هر 6 ماه یک‌بار و یا پس از برخوردهای شدید با دست‌اندازهای بزرگ، وضعیت فرمان و جلوبندی به ویژه قطعاتی همچون بلبرینگ چرخ‌ها، سیبک ها، میل موج گیرها و شفت‌ها را از نظر آسیب‌دیدگی و استهلاک بررسی نمایید.

هم‌ترازی چرخ‌ها را هر 10 هزار کیلومتر انجام دهید. این کار باید پس از برخورد با موانع جاده و دست‌اندازهای بزرگ نیز انجام شود. تنظیم نبودن چرخ‌ها باعث استهلاک غیریکنواخت لاستیک‌ها و افزایش فشار بر سیستم تعلیق و فرمان خودرو می‌شود.

سطح روغن هیدرولیک فرمان را هر 3 ماه یک‌بار بررسی کرده و در صورت کدر شدن آن را تعویض نمایید. روغن آلوده می‌تواند باعث سفت‌تر شدن فرمان و آسیب دیدن پمپ فرمان شود.

از چرخاندن فرمان در حال سکون و به ویژه در خودروهای بدون فرمان برقی خودداری کنید چراکه با این کار فشار مضاعفی به فرمان و مجموعه انتقال قدرت وارد می‌شود.

فشار باد لاستیک‌ها را به‌صورت ماهانه بررسی نمایید. فشار نامناسب باد لاستیک باعث افزایش بار سیستم تعلیق شده و فرسودگی قطعات را سرعت می‌بخشد.

در صورت مشاهده نشتی روغن کمک‌فنرها، کاهش توان جذب ضربه و یا صدای غیرعادی، کمک‌فنرها را بررسی و تعویض نمایید. کمک‌فنرهای معیوب ضربات وارده به شاسی را افزایش داده و به جلوبندی آسیب می‌زنند.

قطعاتی همچون سیبک ها و مجموعه فرمان را بر اساس دستورالعمل سازنده خودرو روان کاری نمایید. گریس کاری ناکافی باعث افزایش اصطکاک و ساییدگی قطعات خواهد شد.

هرگز با سرعت بالا از روی دست‌اندازها و ناهمواری‌ها عبور نکنید چراکه وارد شدن ضربات شدید به شاسی و جلوبندی، عمر مفید قطعات را کاهش می‌دهد.

در صورتی که علائمی همچون لرزش فرمان در سرعت‌های خاص، کشیده شدن خودرو به یک سمت، صدای غیرعادی جلوبندی و تعلیق و نشتی روغن هیدرولیک فرمان را مشاهده کردید سریعاً به یک مکانیک باتجربه جهت رفع ایراد مراجعه نمایید.

توصیه می‌شود بازدید سالانه سیستم فرمان و جلوبندی توسط یک مکانیک ماهر انجام شود چراکه تشخیص زودهنگام مشکلات از هزینه‌های سنگین تعمیرات جلوگیری می‌کند.

با اینکه تعمیر مشکلات سیستم فرمان خودرو امری تخصصی است و به هیچ عنوان نباید تعمیرات آن را در خانه انجام داد اما برخی اقدامات نسبتاً ساده وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید مشکلات سیستم فرمان خودروی خود را تشخیص داده و حتی برخی موارد را نیز رفع نمایید که به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• بررسی و پر کردن روغن هیدرولیک فرمان
• بررسی دوره‌ای فشار باد لاستیک‌ها
• بررسی وضعیت ظاهری لاستیک‌ها از نظر استهلاک غیریکنواخت، آسیب فیزیکی و...
• بررسی شل بودن مهره‌های چرخ
• تست ساده بالانس چرخ‌ها با حرکت در سرعت خاص (مثلاً 80 تا 110 کیلومتر در ساعت)
• تشخیص مشکلات جلوبندی با بررسی عملکرد و صدای قطعاتی همچون سیبک ها، میل موج گیرها و...
• بررسی وضعیت سیستم فرمان برقی از جمله توجه به چراغ هشدار، فیوز فرمان برقی و...
• رفع صدای ناله فرمان با بررسی سطح و کیفیت روغن هیدرولیک فرمان، شل یا سفت بودن تسمه دینام، تعویض تسمه دینام در صورت قدیمی و معیوب بودن