آموزش

تفاوت فرمان برقی و هیدرولیک مزایا معایب و مشخصات

آنچه در مقاله فرمان برقی و هیدرولیکی می‌خوانید:

مقدمه

تقریباً تمام رانندگان ایرانی، حداقل یک‌بار از خودروهایی که فرمان هیدرولیک یا برقی ندارند استفاده کرده  و طعم تلخ چرخاندن آن در ترافیک‌ و کوچه‌ها را چشیده‌اند! می‌توان گفت سیستم‌های کمکی فرمان یکی از کاربردی‌ترین اختراعات بشر در خودروها بوده. برای مثال وجود آپشنی مانند گرمکن صندلی یا فرمان چندان ضروری و لازم به نظر نمی‌رسد اما نبود فرمان هیدرولیک یا برقی در خودرو واقعاً احساس می‌شود.

تفاوت فرمان برقی با هیدرولیکی

در این مقاله از سری مقالات آموزش مجله پدال قصد داریم شما را به طور کامل با تاریخچه و نحوه عملکرد فرمان برقی و هیدرولیکی آشنا کنیم. با پدال همراه باشید.

همچنین بخوانید: چگونه خودروی خود را برای فصل زمستان آماده کنیم؟

همچنین بخوانید: علت ریپ زدن ماشین در شرایط مختلف

فرمان معمولی چیست و چه تفاوتی با سایر فرمان‌ها دارد؟

اگر بخواهیم به طور ساده و خلاصه در مورد نحوه عملکرد فرمان‌های معمولی توضیح دهیم، باید بگوییم در این نوع فرمان‌ها، غربیلک فرمان به طور مستقیم به جعبه فرمان و چرخ‌ها متصل است و این موضوع باعث می‌شود چرخاندن فرمان در مواقعی که سرعت خودرو پایین، جرم زیاد یا باد لاستیک‌ها کم باشد بسیار سخت شود.

اما در باقی فرمان‌ها، یک سیستم کمکی مانند پمپ هیدرولیک یا موتور برقی به کمک راننده می‌آید تا چرخاندن فرمان ساده‌تر شود که در ادامه به طور کامل به آن‌ها می‌پردازیم.

فرمان هیدرولیکی از کجا آمد؟

اولین‌بار در سال ۱۹۲۶ مهندسی آمریکایی به نام فرانسیس دیویس فرمان‌ هیدرولیک (Hydraulic power steering) را ابداع و در خودروی خود به کار گرفت. البته سیستم هیدرولیکی که او در خودرواش استفاده کرد با سیستم‌های هیدرولیکی امروز بسیار تفاوت دارد اما می‌توان گفت دیویس بود که اصول و مبانی اصلی و اولیه این سیستم را پایه‌گذاری کرد.

فرمان هیدرولیکی

به‌طورکلی و ساده می‌توان گفت در فرمان‌های هیدرولیکی غربیلک فرمان به جعبه فرمان و چرخ‌ها متصل هست؛ اما سیستم هیدرولیک در حین انتقال نیرو به جعبه فرمان به کمک راننده می‌آید و باعث می‌شود راننده ساده‌تر بتواند فرمان را بچرخاند. در ادامه به طور کامل به نحوه عملکرد این سیستم می‌پردازیم.

فرمان هیدرولیکی چگونه کار می‌کند؟

پمپ هیدرولیک، مخزن روغن هیدرولیک، شیر هیدرولیک و سیلندر هیدرولیک از اصلی‌ترین اجزای سیستم فرمان هیدرولیک هستند. در این سیستم گشتاور اضافه برای تغییر جهت تایرها توسط پمپ هیدرولیک تولید می‌شود. این پمپ هیدرولیک نیروی لازم را از موتور خودرو می‌گیرد و همواره به طور پیوسته فشار هیدرولیک را ایجاد می‌کند حتی زمانی که به این نیرو نیازی نیست. زمانی که راننده فرمان خودرو را می‌چرخاند، سیستم، شیر هیدرولیک مخزن هیدرولیک را باز می‌کند و اجازه می‌دهد نیروی ناشی از فشار مایع هیدرولیک اول به سمت سیلندر هیدرولیک و سپس به سمت جعبه فرمان برود؛ این نیرو باعث می‌شود تا گشتاور تولید شده توسط راننده تقویت و به چرخ‌ها و جعبه فرمان منتقل شود.

جلوتر به معرفی مزایا و معایب این سیستم می‌پردازیم.

فرمان برقی از کجا آمد؟

کرایسلر امپریال در سال ۱۹۵۱ اولین خودرویی بود که به فرمان برقی (electric power steering) مجهز شد. استفاده از این سیستم تا سال ۱۹۹۰ چندان مرسوم نبود؛ اما از دهه نود میلادی به بعد، خودروها کم‌کم به این سیستم مجهز شدند؛ به‌طوری‌که امروزه حتی در محصولات اقتصادی خودروسازان (غیرایرانی!) شاهد وجود آن هستیم. امروز در برخی از محصولات خودروسازان داخلی مانند تارا یا دنا پلاس ۶ سرعته دستی/ اتوماتیک شاهد این سیستم هستیم.

فرمان برقی

فرمان برقی هم مانند فرمان هیدرولیکی یک سیستم کمکی فرمان محسوب می‌شود و هر دپو به‌طورکلی یک کار را انجام می‌دهند؛ اما فرمان برقی پیچیدگی‌های فنی سیستم هیدرولیکی را ندارد و در بلندمدت خرابی و هزینه کمتری برای مالک دارد.

فرمان برقی چگونه کار می‌کند؟

در خودروهای مجهز به فرمان برقی هم ارتباط فیزیکی بین غربیلک فرمان و جعبه فرمان و چرخ‌ها وجود دارد (البته در برخی از خودروهای لوکس و گران‌قیمت این ارتباط فیزیکی به طور کامل حذف شده). در سیستم فرمان برقی، موتور برقی کار پمپ هیدرولیک و مایع هیدرولیک را انجام می‌دهد. انرژی این موتور بر خلاف پمپ هیدرولیک از باتری خودرو گرفته می‌شود. این موتور الکتریکی معمولاً بر روی ستون فرمان یا محور دندانه‌دار افقی جعبه فرمان (Rack) قرار می‌گیرد.

هنگامی که راننده فرمان خودرو را به چرخش در می‌آورد یک حسگر میزان حرکت فرمان را تشخیص می‌دهد و این اطلاعات به کامپیوتر مرکزی خودرو یا همان ECU و منتقل می‌کند. کامپیوتر مرکزی این اطلاعات را باتوجه‌به سرعت خودرو تجزیه‌وتحلیل و سپس به موتور الکتریکی منتقل می‌کند. سرانجام موتور الکتریکی که بر روی ستون فرمان قرار گرفته بود نیروی دورانی لازم را تولید و به جعبه فرمان منتقل می‌کند.

در خودروهایی که اتصال فیزیکی بین غربیلک فرمان و جعبه فرمان وجود ندارد، موتور الکتریکی پس از دریافت اطلاعات لازم از ECU مستقیماً وارد عمل شده و نیروی تولیدی خود را به دنده شانه‌ها یا همان Rack منتقل می‌کند و باعث پیچش چرخ‌ها می‌شود.

مزایا و معایب فرمان برقی و هیدرولیکی

مزایا فرمان هیدرولیکی:

  • در فرمان‌های هیدرولیکی شما به‌وضوح می‌توانید حس برخورد لاستیک‌ها با ناهمواری‌های جاده را احساس کنید و از وضعیت لاستیک‌ها در شرایط مختلف آگاه شوید؛ به زبان دیگر با این نوع فرمان‌ها می‌توانید ارتباط بهتری با خودرویتان برقرار کنید.
  • علی‌رغم اینکه پیچیدگی فنی آن بیشتر از سیستم‌های برقی است؛ تعمیرکاران ایرانی آشنایی بیشتری با آن دارند و تعمیرش را آسان‌تر می‌دانند.

معایب فرمان هیدرولیکی:

  • مشکل بزرگ این سیستم آن است که نیروی هیدرولیک، همواره تولید می‌شود (حتی در زمانی که نیازی به فشار مایع هیدرولیک نیست) و این مسئله عملاً باری اضافی را بر دوش موتور قرار می‌دهد که موجب افت قدرت موتور و افزایش مصرف سوخت خودرو می‌شود.
  • مستهلک شدن قطعات و خرابی زیاد در طولانی‌مدت
  • همواره نیاز به چک‌کردن سطح مایه هیدرولیک در خودرو هست

مزایا فرمان برقی:

  • استهلاک کمتر
  • برداشته شدن بار اضافه از دوش موتور (مصرف سوخت کمتر و قدرت بیشتر)
  • پیچیدگی فنی کمتر
  • فرمان بسیار نرم‌تر
  • به‌راحتی می‌توان بر روی آن حالت اسپورت، کامفورت و… قرار داد. (تنها با تغییر تنظیمات ECU)

معایب فرمان برقی:

  • قیمت بالا
  • در این سیستم ارتعاشات ناشی از برخورد لاستیک‌ها با جاده به میزان بسیار کمی به فرمان منتقل می‌شود و ازاین‌رو راننده معمولاً نمی‌تواند حس واقعی رانندگی را درک کند و همواره گمان می‌کند سیستم‌هایی الکترونیکی در حال کنترل خودروی اوست. (حتی امروزه در برخی از خودروها مانند تویوتا BZ4X سیستمی طراحی شده تا تمام لرزش‌ها و ارتعاشات سطح جاده حذف شود و فرمان هیچ لرزشی نداشته باشد!)
  • امکان استفاده از این سیستم در تمام خودروها مخصوصاً خودروهای سنگین نیست؛ زیرا در خودروهای باری و سنگین‌وزن، موتور الکتریکی باید بسیار قدرتمند باشد تا بتواند چرخ‌ها خودرو را بچرخاند. اصولاً نصب و استفاده از این موتور الکتریکی قدرتمند در خودرو نیاز به صرف هزینه بسیار دارد و ازاین‌رو استفاده از آن در خودروهای سنگین‌وزن و کامیون‌ها عملاً غیرممکن شده.

مقایسه فرمان برقی و هیدرولیکی خودرو

فرمان الکتروهیدرولیکی چیست؟

سیستم الکتروهیدرولیکی همان‌طور که از نامش پیداست از تلفیق دو سیستم کمکی برقی و کمکی هیدرولیکی تشکیل شده و در اصل بین آن دو قرار می‌گیرد. در این نوع فرمان‌ها حسگر گشتاور چرخش فرمان را تشخیص، و اطلاعات لازم را به‌واسطه ECU به موتور الکتریکی می‌رساند. موتور الکتریکی پس از دریافت اطلاعات، نیروی لازم را برای ایجاد فشار روغن مناسب به پمپ هیدرولیک منتقل می‌کند. در واقع در این نوع سیستم پمپ هیدرولیک هیچ ارتباطی با موتور احتراق داخلی خودرو ندارد. البته در فرمان‌های الکتروهیدرولکی تنها بار اضافه‌ای که پمپ هیدرولیک به موتور وارد می‌کرد حذف شده و غیر از این، هیچ‌کدام از مزایا فرمان‌های الکتریکی در آن وجود ندارد. استفاده از فرمان الکتروهیدرولیکی در خودروها چندان مرسوم نیست و در صورت استفاده بیشتر در خودروهای باری و تجاری سبک و نیمه‌سنگین به کار گرفته می‌شود.

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۷۸ رای

نیما شیرازی

نویسنده و مترجم وبسایت پدال

مطالب مشابه

‫۱۵ دیدگاه‌ها

  1. AMANTE

    ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
    سوابق: (1853 ديدگاه)

    یادش بخیر موقع گواهینامه گرفتن تمام کلاس های فرمان رو با پراید فرمون مکانیکی رفتم و موقع امتحان پراید فرمان هیدرولیک که باعث شد توی پارک دوبل اشتباه کنم و دو بار رد بشم.
    بابت مطلب خوب و جالب تو ممنون.
    یک سوال: تغییر در اگزوز با حفظ کاتالیزور یا تعویض کل اگزوز و کاتالیزور ممکنه موقع معاینه فنی مشکل پیش بیاره؟

    موافقم 38
    مخالفم 5
    1. محمد

      ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
      سوابق: (219 ديدگاه)

      حذف کاتالیزور و تغییر در اگزوز باعث ایجاد صدای غیر استاندارد میشود طبق قانون هرگونه تغییرات غیر استاندارد منجر به عدم صدور معاینه فنی میشه مگر اینکه بند پ2رو اجرا کنی

      موافقم 23
      مخالفم 3
    2. Mahdi

      ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
      سوابق: (1477 ديدگاه)

      ماشین قبلیم یه 405 بود کاتالیزور که هیچ هدرز هم روش بود 3 بار معاینه فنی گرفتم فقط موقع رفتن کیت اگزوز رو درآوردم
      بستگی به شهرتون و اون مرکز معاینه ای که میرید داره

      زیر ماشین نگاه کردن کاتالیزور براشون مهم نبود یه نشتی یاب سی ان جی با دستگاه انجام میدادن از زیر ماشین و موتور و اطراف کپسول ، چراغ های ماشین و اندازه گیری آلایندگی و سیستم تعلیق و ترمز ها و سایر پروسه معاینه گرفتن انجام دادن ماشین همش پاس کرد هیچ مشکلی نداشتم
      قانونن اره معابنه نباید بدن ولی در عمل…
      در کل پیشنهاد میکنم درنیاری به بهونه افزایش شتاب و مصرف ، اگه یک درصدم درآوردی از اگزوز ساز تحویل بگیر ببرش خونه مهر و موم کن تنفسش نکنی اصلا شوخی نیست قیمتشون بالاست کاتالیزورت بالا نکشن حتی اگه خراب باشه

      موافقم 18
      مخالفم 1
  2. محمد

    ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
    سوابق: (1488 ديدگاه)

    فرمان برقی همه جوره بهتره و تنظیمات مختلفی رو با دقت بالاتر برای شرایط و حالت های مختلف رانندگی می‌تونه اجرا کنه ، دردسر های سیستم های سیستم هیدرولیک هم ندارن جدای از اینکه قدرت و مصرف رو بهبود میدن سبک تر و جمع و جور تر هستن اولین نسلی از فورد اف ۱۵۰ که فرمان برقی روش سوار شد طبق گفته فورد ۳ تا ۵ اسب بخار ماشین ( در مدل های مختلف) نسبت به فرمان هیدرولیکی قوی تر شد

    موافقم 24
    مخالفم 4
  3. NAVID۰۰۹۸

    ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
    سوابق: (10057 ديدگاه)

    یه سوال ؟!

    حقیقتاً معایب فرمان برقی را با دقت بخوانید ، خندتون نمیگیره؟!
    این‌ها معایب نبود و خودش جزو مزایایش بود !!!!!

    یادم به دوران دبیرستان افتاد که استاد ریاضی داشتیم میگفت ۲۰ برای خداست و حتی اگر جواب کامل بنویسید نهایت ۱۹ میگیرید اما ۲۰ نه 🙄 !
    فرمان برقی هم همینه که اگر ۲۰ نگیره ولی ۱۹ میگیره !

    موافقم 41
    مخالفم 4
  4. Ali

    ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
    سوابق: (1203 ديدگاه)

    در هر صورت ماشین ایرانی نخرید
    یه طرف ۲۰۶ هست که بعد یه مدت مخزن هیدرولیکش نشتی میکنه و میریزه رو منیفولد اگزوز و باعث دود بلند شدن و حتی اتش سوزی میشه
    یه طرفم تارا که یکی از دوستان خریده بود میگفت فرمونش تو سرعت بالا یه دفعه سفت و نرم میشد بعد رفته بود نمایندگی گفتن مدلش همینجوریه! حتی برد دیاگ هم زدن هیچ خطایی نداد

    موافقم 18
    مخالفم 7
    1. mahdi-es17

      ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
      سوابق: (565 ديدگاه)

      دقیقا به سرعت خاصی که برسی اگه یکم کم بشه شل میشه یکم سرعتت زیاد بشه سفت میشه

      موافقم 7
      مخالفم 0
  5. mahdi-es17

    ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
    سوابق: (565 ديدگاه)

    ولی به نظر من فرمان برقی ویران خودرو یه جوریه انقدر نرم هستش حس برقراری لاستیک ماشین به جاده از دست میدی

    موافقم 7
    مخالفم 11
  6. زیزیگولو

    ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
    سوابق: (4444 ديدگاه)

    فرمون برقی اگه خیلی سفت بشه یا اگه بیش از حد اندازه شل بشه تو هر دوتا حالت نشونه ایراد تو سیستم برقی فرمون هستش

    موافقم 20
    مخالفم 0
  7. سجادی

    ۲۴ بهمن ۱۴۰۱
    سوابق: (233 ديدگاه)

    یه موردم هست و اونم اینکه نباید آب بخوره و خیس بشه. اگه خودروی داخلی دارید خیلی با سرعت داخل معبری که آب گرفته هست عبور نکنید! بخصوص اونیکه مدل سقف شیشه ایش هم هست!

    موافقم 6
    مخالفم 4
  8. Hasanak

    ۳۰ بهمن ۱۴۰۱
    سوابق: (3 ديدگاه)

    فرمان خودرو شاهین سایپا از کدوم مدل هست ؟
    زده فرمان کمکی برقی
    از هیدرولیک نرم تر هست و تو سرعت بالاتر از ۴۵ کیلومتر کمی سفت میشه
    که فرمان ناگهان پیچیده نشه و چپ نکنی .

    موافقم 3
    مخالفم 0
  9. یارالله دیز نژاد

    ۲۵ اسفند ۱۴۰۱
    سوابق: (1 ديدگاه)

    به نظرم فرمان برقی روانتر و به صرفه تر و کم هزینه تره

    موافقم 3
    مخالفم 0
  10. فرهاد

    ۳۱ شهریور ۱۴۰۲
    سوابق: (1 ديدگاه)

    سلام لطف کنید راهنمایی کنید که امکان اینکه فرمان معمولی تویوتا دو اف، یا اف جی 40 را میشه برقی کرد و اگر میشه هزینش چقدره؟

    موافقم 0
    مخالفم 0
  11. امین

    ۱۸ آبان ۱۴۰۲
    سوابق: (1 ديدگاه)

    از من الان چند روزه که به بارندگی خوردم بعد دو سال لعنتی موقع پیچیدن تو بلوار و میادین یک دفعه فرمون قفل می‌کنه البته لحظه فشار دادن پدال ترمز نمی‌دونید علتش چیه ؟؟

    موافقم 0
    مخالفم 0
  12. مجید

    ۲۰ دی ۱۴۰۲
    سوابق: (2 ديدگاه)

    دوستان کسی در خصوص شل بودن سوکت فرمان برقی در دنا پلاس و رفع عیب اطلاعات دارد؟

    موافقم 0
    مخالفم 0

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

لطفاً از نوشتن به‌صورت پینگلیش، اجتناب نمایید. نظرات حاوی توهین، عبارات غیراخلاقی، سیاسی، مطالب غیر مرتبط، اسپم، ترول و تبلیغاتی پذیرفته نمی‌شوند. برای تغییر آواتار خود می‌توانید از سایت گراواتار استفاده نمایید.

دکمه بازگشت به بالا