فیلرگیری چیست و چه تأثیری در خودرو دارد؟

همان‌طور که می‌دانید اکثر قطعات پیشرانه از فلز ساخته ‌شده‌اند و این قطعات فلزی در اثر حرارت و سایر عوامل محیطی منبسط می‌شوند. افزایش دمای موتور در اثر اصطکاک قطعات باعث تغییر شکل و فاصله بین قطعات از جمله سوپاپ‌ خواهد شد. چنین موضوعی می‌تواند باعث سایش و خرابی استکانی‌ها نیز شود. به همین خاطر است که راه‌حلی جهت تنظیم این قطعات وجود دارد که به آن فیلرگیری گفته می‌شود.

قبل از آنکه به روش فیلرگیری موتور خودرو بپردازیم بهتر است با خود فیلر آشنا شویم. فیلر جزو ابزارآلاتی با ورقه‌های نازک از جنس فلز است که هریک ضخامت معینی داشته و کارشناسان و مکانیک‌ها می‌توانند با استفاده از این ابزارها فاصله بین قطعات موتور را اندازه بگیرند. هم‌اکنون که با خود واژه و ابزار فیلر آشنا شدید پس بهتر می‌توان فیلرگیری را توضیح داد. قبلاً در مقالات بخش آموزش پدال توضیحات مفصلی درباره سر سیلندر و سوپاپ داده شده و به همین خاطر می‌دانیم که سوپاپ‌ها به‌طور مداوم باز و بسته می‌شوند تا مخلوط سوخت و هوا را وارد محفظه احتراق کرده و دودهای ناشی از احتراق را خارج کنند.

همچنین بخوانید:

• میل لنگ چیست و چه نقشی در موتور ماشین دارد؟
• پیستون ماشین چیست و روش کار آن چگونه است؟
• میل بادامک چیست و چه نقشی در خودرو دارد؟
• شاتون زدن چیست و چه عواقبی برای خودرو دارد؟

در پیشرانه‌های درون‌سوز عملکرد دقیق سوپاپ‌ها اهمیت زیادی دارد و کوچک‌ترین ناهماهنگی در باز یا بسته شدن سوپاپ‌ها باعث کاهش توان موتور و افزایش مصرف سوخت خواهد شد. معمولاً سوپاپ‌های نصب شده در سر سیلندر دارای میزانی لقی یا خلاصی هستند تا بتوانند حرکت خود را انجام دهند اما همان‌طور که گفته شد با گذشت زمان و حرارت بالای موتور این لقی و خلاصی بیشتر یا کمتر از حد معین خواهد شد. در صورتی که خلاصی سوپاپ‌ها بیشتر باشد این قطعات دیرتر باز خواهند شد و اگر خلاصی از حد معین کمتر شود سوپاپ‌ها دیرتر بسته می‌شوند. با فیلرگیری می‌توان لقی یا خلاصی سوپاپ‌ها را تنظیم کرده و کارایی موتور را بالاتر برد. نکته مهم اینکه در خودروهای جدیدتر تولید داخل از تایپیت های هیدرولیک استفاده شده و به همین خاطر نیازی به فیلرگیری خودروهایی همچون خانواده پژو با پیشرانه TU5 و سایپا همچون کوییک و ساینا نیست اما محصولات قدیمی مانند پیکان و پرایدهای مدل 92 به پایین می‌بایست جهت تنظیم فاصله و لقی سوپاپ‌ها فیلرگیری را انجام دهند.

در صورتی که فیلرگیری موتور به‌صورت اصولی و توسط مکانیک باتجربه انجام شود مزیت‌هایی وجود خواهد داشت از جمله:

• کاهش مصرف سوخت و آلایندگی
• بهبود شتاب گیری و کشش خودرو
• بهبود طول عمر قطعات موتور
• کاهش سر و صدای تولیدی موتور
• جلوگیری از داغ کردن موتور

در صورتی که نشانه‌های زیر مشاهده شود موتور خودرو نیاز به فیلرگیری خواهد داشت:

• وجود صداهای غیرطبیعی و مشکوک در موتور
• داغ شدن بیش از حد موتور (اگر مشکل از سیستم خنک‌کننده نباشد)
• پس از تعمیر سر سیلندر و تعویض سوپاپ‌ها
• افزایش مصرف سوخت و آلایندگی خودرو
• تصادف شدید و وارد شدن ضربه به موتور

یکی از دلایل بد کار کردن ماشین و به ویژه سخت روشن شدن آن در روزهای سرد سال می‌تواند ناشی از نیاز به فیلرگیری سوپاپ‌ها و تنظیم لقی آن‌ها باشد. به همین خاطر در صورت مشاهده نشانه‌هایی که بالا ذکر شد حتماً به نزد یک مکانیک باتجربه و کاربلد مراجعه نمایید تا در صورت نیاز اقدام به فیلرگیری موتور ماشین نماید.

در برخی خودروها بجای فیلر شیم وجود دارد که دقیقاً مشابه فیلر عمل می‌کند اما تفاوت مهم این است که شیم گیری در زمان باز کردن سر سیلندر و توسط تراشکار انجام خواهد شد. خودروهایی همچون پژو 405، پژو پارس و سمند با موتورهای XU7 نیازمند شیم گیری هستند. شایان ذکر است در خودروهای جدیدتر نیازی به فیلرگیری و شیم گیری نیست و استکان تایپیت ها جایگزین فیلر و شیم شده‌اند. در این خودروها فشار روغن اقدام به تنظیم لقی سوپاپ‌ها خواهد کرد و به همین منظور می‌بایست حتماً از روغن‌های 10w40 استفاده کرد.