سیستم کنترل حرکت خودرو در سربالایی چیست و چگونه کار می کند؟

اگر راننده باشید، حتما شرایطی را تجربه کرده‌اید که در آن مجبور شدید خودروتان را در سراشیبی پارک کنید و هنگام حرکت دادن دوباره آن، نگران حرکت ناخواسته‌اش به سمت پایین شیب باشید. این شرایط که (در خودروهای دنده‌ای) راه‌حل‌های سنتی مانند فشردن پدال گاز پیش از کشیدن ترمزدستی دارد، برای همه پیش می‌آید. هر خودرو یا جسمی که تحت تاثیر جاذبه زمین باشد با این مسئله روبه‌رو می‌شود؛ اما راهکار صنعت خودرو برای مقابله با آن چیست؟ سیستمی نوآورانه به نام کنترل حرکت در سراشیبی و سربالایی که به‌ترتیب با عبارات اختصاری «DAC» و «HSA» شناخته می‌شوند.

وقتی که خودروی خود را در مسیری شیب دار و به سمت بالا پارک می‌کنید، راه افتادن دوباره با ذره‌ای دشواری انجام خواهد شد. بسته به شیبی که مسیر حرکتی دارد، توان پیشرانه خودروی شما و وزنی که تحمل می‌کند، این فرایند می‌تواند با دشواری انجام شود. در این شرایط، حسگرهای سیستم کنترل حرکت در سربالایی (Hill Start Assist) با بررسی موقعیت، درگیری خواهد شد.

پس از آنکه راننده برای حرکت کردن پای خود را از روی پدال ترمز برمی‌دارد، HSA تصمیم می‌گیرد که خودرو همچنان پیش از حرکت به ترمز‌گیری نیاز دارد، در غیراین‌صورت به سمت پایین شیب حرکت خواهد کرد؛ به این ترتیب درحالی‌که راننده ترمز را رها کرده، همچنان ترمزها تا چند ثانیه درگیری خواهند بود. سرانجام نوبت به فشردن پدال گاز می‌رسد و به‌لطف عملکرد HSA، راننده فرصت این کار را پیدا می‌کند.

این سیستم از مجموعه‌ای از حسگرها تشکیل شده است که نامیزانی سطح توقف خودرو را تشخیص می‌دهند. داده‌های حسگرهای یادشده پس از پردازش در واحد کامپیوتری خودرو، دستور درگیری ترمزها را به سیستم ترمز خودرو می‌فرستد و نهایتا با پایش وضعیت گشتاور خودرو در لحظه، میزان فشار پدال گاز را برای غیرفعال‌کردن ترمزها بررسی خواهد کرد. سیستم HSA با مجموعه کنترل کشش و ترمزها عملکردی یکپارچه دارد.

همان‌طور که تاکنون گفتیم، سیستم HSA در شرایط خاص قرارگرفتن خودرو در سربالایی عملکرد خود را نشان می‌دهد درحالی‌که فناوری اتوهولد درصورت بی‌حرکت قرار گرفتن خودرو، ترمزها را درگیری نگاه خواهد داشت؛ مگر آنکه راننده تصمیم بگیرد پدال گاز را فشار دهد؛ به این ترتیب اتوهولد کار HSA را در تمام شرایط انجام خواهد داد. برای آشنایی بیشتر با اتوهولد، مقاله «اتوهلد/ سیستم حفظ خودرو در شیب چیست و چگونه کار می‌کند؟» را مطالعه کنید.

امروزه گستره وسیعی از وسایل‌نقلیه از خودروهای کوچک هاچبک گرفته تا شاسی‌بلندها و سدان‌ها بزرگ، همه‌وهمه از این فناوری بهره‌مند می‌شوند. در کشور ما، HSA به‌عنوان یک آپشن نسبتا بالارده شناخته می‌شود که در خودروهای متوسط به بالا پیدا می‌شود. هم‌اکنون در میان خودروهای به‌اصطلاح داخلی، تنها ری‌را از این ویژگی بهره‌مند شده است.

این سیستم برای پیشگیری از حرکت خودرو در جهت شیب طراحی شده است اما زمان مشخصی برای عملکرد خود دارد. اگر راننده در محدوده زمانی چند ثانیه‌ای درگیری ترمز، پدال گاز را به‌اندازه کافی نفشارد، حرکت عقب‌گرد خودرو را تجربه خواهد کرد.

مشخصا بهره‌مندی خودرو از این فناوری باعث رفع نگرانی راننده برای حرکت در سربالایی خواهد شد و می‌تواند کمی زمان اضافه را در اختیار او قرار دهد تا با آرامش، حرکت خود را آغاز کند. ناگفته نماند که فناوری HSA به عملکرد بهینه کلاچ خودرو در این شرایط هم کمک شایانی می‌کند و نهایتا از ترافیک اضافه در سربالایی جلوگیری خواهد کرد.

درحالی‌که هر دو فناوری HSA و DAC برای جلوگیری از حرکت ناخواسته خودرو در جهت شیب طراحی شده‌اند اما یکی برای جلوگیری از حرکت به سمت عقب طراحی شده و دیگری به حفظ سرعتی پایداری در حرکت آغازین در سراشیبی کمک خواهد کرد.

در فناوری DAC (Downhill Assist Control) ترمزها به‌صورت خودکار و بدون درگیری راننده فعال می‌شوند و هدف اصلی آن، تنظیم سرعت حرکت آغازین است. درحالی‌که سیستم HSA برای مدتی کوتاه پس از برداشتن پا از روی پدال ترمز فعال می‌شود اما DAC می‌تواند در بازه زمانی به‌مراتب طولانی‌تری به راننده کمک کند.

از دیگر تفاوت‌های میان این دو سیستم، فراگیری آن‌ها در انواع مختلف وسایل نقلیه است. هر چند که HSA در خودروهای متداول روزمره مردم هم پیدا می‌شود اما خودروسازان اغلب از فناوری DAC در خودروهای آفرودی یا همه‌جارو مانند نسخه‌های «آل‌ترین» استفاده می‌کنند تا در شرایط نامناسب، کنترل بیشتری روی حرکت خود داشته باشند.

سیستم کنترل حرکت در سربالایی و سراشیبی دو فناوری مدرن هستند که می‌توانند به حرکت ایمن خودرو در شرایط غیرقابل کنترل یا استرس‌زایی چون سراشیبی کمک کنند. HSA از حرکت عقب‌گرد خودرو در سراشیبی جلوگیری می‌کند درحالی‌که DAC با تنظیم سرعت حرکت آغازین در  شیب، از حرکتی ایمن اطمینان حاصل می‌کند. هر دو فناوری‌های یادشده برای عملکرد درست خود و آغاز حرکت یکدست و ایمن‌تر خودرو به مجموعه‌ای حسگرها و سیستم ترمز پیشرفته متکی هستند.

امروزه HSA و DAC در گستره وسیعی از خودروهای بازار به کار گرفته شده‌اند. این سیستم‌ها در برخی از محصولات بازار به تنظیمات گسترده‌تری مجهز می‌شوند که به راننده اجازه می‌دهد حساسیت و نحوه رفتار آن‌ها را بر پایه شرایط و ترجیحات شخصی خود فعال کند. با گذر زمان و پیشرفت فناوری در حوزه‌های مختلف، احتمالا در آینده شاهد درگیری هوش‌مصنوعی در این زمینه باشیم. امیدواریم که در آینده نزدیک، این فناوری‌ها که امروزه به‌عنوان پکیج استاندارد برخی از شرکت‌های بزرگ خودروسازی عرضه می‌شوند، به خودروهای داخلی ما هم راه پیدا کنند تا هم‌وطنانمان نیز رانندگی ایمن‌تر و آسوده‌تری را تجربه کنند. نظر شما درباره دو فناوری HSA و DAC چیست؟