علت سفت شدن پدال ترمز خودرو چیست؟ مهم‌ترین دلایل و بهترین راه‌حل‌ها

سیستم ترمز خودرو نقشی حیاتی در تأمین ایمنی سرنشینان بر عهده دارد اما گاهی اوقات سناریوهای خطرناکی همچون سفت شدن پدال ترمز رخ می‌دهد که هر راننده‌ای را می‌تواند نگران و آشفته کند؛ اما علت سفت شدن پدال ترمز خودرو چیست؟ چگونه می‌توان این مشکل را رفع کرد؟ در این مقاله از سلسله نوشتارهای آموزشی پدال به بررسی جامع مشکل سفت شدن پدال ترمز خودرو خواهیم پرداخت.

قبل از آنکه علت سفت شدن پدال ترمز خودرو را بررسی کنیم بهتر است نگاهی به طرز کار سیستم ترمز خودروها داشته باشیم. ترمز وسیله‌ای مکانیکی است که با جذب انرژی از قوای محرکه خودرو باعث کاهش سرعت آن می‌شود. سیستم ترمز برای کاهش سرعت یا توقف کامل خودرو بکار می‌رود و معمولاً نیز با استفاده از اصطکاک چنین کاری را انجام می‌دهد. وجود اصطکاک بین دو سطح باعث می‌شود نیروی جنبشی خودرو به گرما تبدیل شود هرچند روش‌های دیگری نیز برای تبدیل انرژی در خودروها بکار می‌رود. برای مثال سیستم ترمز احیا شونده بخش اعظم انرژی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند و می‌توان این انرژی را ذخیره کرد.

برخی خودروها از مکانیسم‌های ترمز گوناگون برای توقف استفاده می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به خودروهای مسابقه‌ای درگ اشاره کرد. در چنین خودروهایی از ترمزهای چرخ و چتر پشتی برای کاهش سرعت و توقف استفاده می‌شود. تقریباً تمامی وسایل نقلیه چرخ‌دار از ترمز یا چیزی شبیه آن سود می‌برند. حتی وسایل موسوم به کارت که در خریدها نیز استفاده می‌شوند به‌نوعی دارای ترمز هستند. اگر بخواهیم به‌طور ساده به عملکرد پدال ترمز بپردازیم باید بگوییم در خودروهای مدرن دارای ترمزهای هیدرولیکی، سیلندری وجود دارد که با فشردن پدال عمل می‌کند و نهایتاً باعث می‌شود پیستون عمل کرده و لنت‌های ترمز با دیسک‌ها اصطکاک ایجاد کنند و سرانجام سرعت خودرو کاهش یابد. در ترمزهای کاسه‌ای نیز فرایند مشابهی وجود دارد اما راندمان آن‌ها پایین‌تر از ترمزهای دیسکی است.

حال که اشاره‌ای گذرا به سیستم ترمز خودرو داشتیم بهتر است به مطلب اصلی یعنی علت سفت شدن پدال ترمز بپردازیم. سؤال مهمی که شاید پیش بیاید این است که از کجا بفهمیم پدال ترمز سفت شده است؟ واضح‌ترین نشانه تغییر احساسی خواهد بود که در پای راننده نسبت به پدال به وجود می‌آید. پدال ترمز در حالت عادی سفتی متعادلی دارد؛ به عبارت دیگر نه خیلی سفت است و نه خیلی شل؛ اما در زمانی که سفت شدن رخ دهد بیانگر مشکل در آن خواهد بود. یکی دیگر از مشکلات قابل‌ذکر افزایش فاصله زمان ترمز گرفتن و کاهش سرعت و توقف خودرو خواهد بود. در صورت بروز چنین مشکلی حتماً می‌بایست نسبت به رفع مشکل اقدام نمایید.

از جمله عواملی که می‌توانند باعث سفت شدن پدال ترمز خودرو شود می‌توان کاهش کیفیت روغن ترمز به واسطه عمر بالا و کثیف شدن آن، بروز مشکل در بخش‌های داخلی سیستم ترمز همچون بوستر و شلنگ خلأ و کفشک‌ها اشاره کرد. متأسفانه اکثر رانندگان توجهی به کیفیت روغن ترمز مورد استفاده در خودرو ندارند و با گذشت چندین سال از عمر خودرو روغن ترمز را تعویض نمی‌کنند. همین موضوع می‌تواند عملکرد سیستم ترمز را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین خرابی بوستر ترمز نیز می‌تواند منجر به سفت شدن پدال ترمز شود. علاوه بر موارد یاد شده، مشکلات سیستم ABS و کالیپر ترمز نیز می‌توانند باعث سفت شدن پدال ترمز شوند. از طرف دیگر رسوب آلودگی‌ها و ناخالصی‌ها در شلنگ های ترمز جزو دلایل دیگر پدیده سفتی پدال ترمز هستند.

در جدول زیر دلایل سفتی پدال ترمز و راه‌حل‌های رفع آن را شرح داده‌ایم.

به منظور بررسی این قطعه موتور خودرو را روشن کرده و پدال ترمز را چند بار فشار دهید. اگر پدال پس از روشن شدن موتور نرم‌تر شد بوستر سالم است اما اگر پدال همچنان سفت بود احتمالاً وکیوم بوستر خراب است.

شلنگ‌های متصل به بوستر را از نظر ترک، پارگی و شل بودن بررسی نمایید. با روشن بودن موتور، صدای سوت ناشی از نشتی را تشخیص دهید.

روغن ترمز کدر یا تیره نشان دهنده وجود آلودگی یا رطوبت در آن است. توصیه می‌شود روغن ترمز خودرو هر 2 سال یا 48 هزار کیلومتر تعویض شود.

اطراف کالیپرها، سیلندرهای چرخ و شلنگ‌های ترمز را از نظر نشتی بررسی نمایید و هرگونه نشتی را سریعاً رفع کنید.

پس از رانندگی دیسک ترمز را با احتیاط کامل بررسی کنید. اگر یکی از دیسک‌ها داغ‌تر از بقیه باشد احتمالاً کالیپر گیر کرده است.

پدال ترمز را هنگامی که خودرو خاموش است چند بار فشار دهید. اگر پدال پس از چند بار فشار سفت نشد سیلندر اصلی ترمز خراب است.

اگر چراغ ABS در پشت آمپرها روشن باشد با دستگاه دیاگ خطاهای آن را بررسی کنید. شیرهای مسدود شده ABS می‌توانند جریان روغن ترمز را محدود کنند.

ضخامت لنت‌ها را بررسی کنید. اگر ضخامت آن‌ها کمتر از 3 میلی‌متر باشد پس نیاز به تعویض خواهند داشت. در صورت ساییدگی یکنواخت لنت‌ها، احتمالاً کالیپرها گیر می‌کنند و نیاز به بررسی و تعویض دارند.

اتصالات پدال ترمز را از نظر گیر کردن یا زنگ‌زدگی بررسی نمایید. پدال ترمز باید آزادانه حرکت کند. بهتر است مفاصل و اتصالات را روان کاری کرده و قطعات زنگ زده را تعویض کنید.

همچنین بخوانید:

• بوستر ترمز چیست و روش عملکرد آن چگونه است؟
• ترمز ضد قفل یا ABS چیست و چگونه کار می‌کند؟

یکی از قدیمی‌ترین خودروهای کشور ما پژو 405 است که اکثر خودروهای ایران‌خودرو همچون پارس و سمند بر اساس آن بنا شده‌اند. این خودرو که دیگر تولید نمی‌شود از سیستم ترمز دیسکی خنک شونده در جلو و ترمزهای عقب کاسه‌ای استفاده می‌کند. همچنین پژو 405 به سیستم ترمز ضد قفل و توزیع الکترونیکی نیروی ترمز مجهز است. از جمله دلایل احتمالی سفت شدن پدال ترمز پژو می‌توان به خرابی بوستر ترمز، نشتی شلنگ وکیوم یا قطعی آن، خم‌شدگی شدید در شلنگ‌های ترمز و کثیف شدن روغن ترمز اشاره کرد.

سیستم ترمز پراید شامل دو دسته ترمز معمولی بدون ABS در نسخه‌های قدیمی و دارای ABS در مدل‌های جدیدتر است. اصلی‌ترین تفاوت دو سیستم یاد شده به ابعاد پمپ ترمز و بوستر مربوط می‌شود و در مدل‌های دارای ترمز معمولی ابعاد بوستر و پمپ کوچک‌تر است. ترمز پراید از دیسکی در بخش جلو و کاسه‌ای در عقب تشکیل می‌شود هرچند قدرت توقف آن‌ها خیلی بالا نیست و در زمان رانندگی می‌بایست نهایت دقت را داشت. همچنین با استفاده مکرر از ترمزها شاهد افت توان آن‌ها به خاطر داغ کردن خواهید بود. سفت شدن پدال ترمز در پراید نیز رخ می‌دهد و دلیل آن می‌تواند مشابه دلایل سفت شدن پدال ترمز پژو باشد که شامل مشکل در سیستم بوستر و شلنگ خلأ، کثیف بودن روغن ترمز، عدم طی شدن کافی کورس پدال و... خواهد بود.

از آنجایی که سمند بر پایه پژو 405 شکل گرفته است بنابراین از نظر سیستم ترمز تفاوت چندانی بین این دو خودرو وجود ندارد. در سمند نیز سیستم ترمز جلو از نوع دیسکی خنک شونده و در بخش عقب از نوع کاسه‌ای است. این خودرو نیز به ترمز ضد قفل و توزیع الکترونیکی نیروی ترمز مجهز بوده و بنابراین سفت شدن پدال ترمز سمند نیز دلایلی مشابه پژو خواهد داشت.

پژو 206 در تیپ‌های گوناگونی تولید شده است که محبوب‌ترین آن‌ها تیپ 2 و تیپ 5 است. این دو مدل از نظر سیستم ترمز تفاوت‌هایی دارند. 206 تیپ دو از سیستم ترمز جلوی دیسکی و عقب کاسه‌ای به همراه ترمز ضد قفل و توزیع الکترونیکی نیروی ترمز استفاده می‌کند درحالی‌که پژو 206 تیپ 5 ترمزهای بهتری دارد. در واقع این مدل به ترمزهای دیسکی در هر چهار چرخ مجهز است هرچند در مقاطعی با ترمزهای عقب کاسه‌ای نیز تولید شده است. دلایل سفت شدن پدال ترمز 206 نیز کم و بیش مشابه سایر خودروهایی خواهد بود که ذکر شد. افت کیفیت روغن ترمز، وجود مشکل در بوستر و شلنگ‌های مربوطه و... جزو علت سفت شدن پدال ترمز 206 هستند.

درصورتی‌که پدال ترمز به‌صورت ناگهانی سفت شود می‌بایست دلایل آن را بیشتر در بخش بوستر جست‌وجو کرد. به همین منظور بهتر است از کارکرد صحیح بوستر اطمینان حاصل کنید به‌طوری‌که در زمان خاموش بودن پیشرانه پا را روی پدال ترمز فشار می‌دهیم و استارت می‌زنیم. درصورتی‌که بوستر عملکرد درستی داشته باشد پدال ترمز اندکی پایین‌تر خواهد رفت و نرم خواهد شد. همچنین باید شلنگ‌های مربوطه را به‌طور دقیق بررسی کرد تا از عدم نشتی در آن‌ها مطمئن شد.

• چرا پدال ترمز سفت می‌شود؟

سفتی پدال ترمز معمولاً به دلیل خرابی وکیوم بوستر، هوای موجود در سیستم ترمز، مشکلات سیلندر اصلی و... رخ می‌دهد. همچنین آلودگی روغن ترمز و نشتی سیستم نیز می‌توانند چنین پدیده‌ای را ایجاد کنند.

• آیا کثیف بودن روغن ترمز باعث سفت شدن پدال ترمز می‌شود؟

بله کثیف و آلوده بودن روغن ترمز می‌تواند باعث سفت شدن پدال ترمز شود.

• چگونه بفهمیم بوستر ترمز خراب شده است؟

اگر پدال ترمز حتی با وجود روشن بودن خودرو سفت باشد احتمالاً بوستر خراب خواهد بود. همچنین صدای سوت در زمان فشردن ترمز می‌تواند نشانه‌ای از نشتی وکیوم یا شلنگ‌ها باشد. نهایتاً باید گفت در صورتی که با فشردن ترمز دور موتور ناپایدار شود احتمالاً مشکلی در بوستر وجود خواهد داشت.

• آیا سفت شدن پدال ترمز در پراید با پژو متفاوت است؟

به‌طورکلی دلایل سفت شدن پدال ترمز در خودروهایی مانند پراید و پژو مشابه است اما تفاوت در طراحی سیستم ترمز و کیفیت قطعات ممکن است باعث شود برخی مشکلات در یک خودرو رایج‌تر باشد. در پراید به دلیل طراحی ساده‌تر معمولاً مشکلاتی همچون خرابی زودرس بوستر و نشتی شلنگ وکیوم رخ می‌دهد اما در پژو خرابی سنسورها و ماژول ABS بیشتر دیده می‌شود.

• چه زمانی باید روغن ترمز را تعویض کنیم؟

روغن ترمز باید هر 2 سال یا 48 هزار کیلومتر یک‌بار تعویض شود. همچنین اگر رنگ روغن ترمز از شفاف به تیره و قهوه‌ای تغییر کرد و یا پدال ترمز اسفنجی یا سفت شد سریعاً تعویض گردد. رطوبت جذب شده در روغن عملکرد سیستم ترمز را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

• آیا خرابی سیستم ABS می‌تواند باعث سفتی پدال ترمز شود؟

بله خرابی ABS مخصوصاً مسدود شدن شیرهای هیدرولیک می‌تواند جریان روغن ترمز را محدود کرده و باعث سفتی پدال ترمز شود.

• چگونه پدال ترمز سفت شده را تعمیر کنیم؟

به این منظور باید علت دقیق سفتی پدال از جمله خرابی وکیوم بوستر، وجود هوا در سیستم، روغن ترمز آلوده، کالیپرها و لنت‌های معیوب و... را یافته و سپس نسبت به تعویض و یا تعمیر هر قطعه اقدام کنید. اگر تجربه کافی ندارید تعمیرات را به یک مکانیک متخصص بسپارید و پس از تعمیر نیز خودرو را در یک محیط ایمن تست کنید.

• چرا پدال ترمز در سرعت بالا سفت می‌شود؟

خرابی وکیوم بوستر یا نشتی شلنگ‌های وکیوم، گرم شدن بیش از حد روغن ترمز، مشکلات ABS، کالیپرهای گیر کرده و هوای داخل سیستم ترمز می‌توانند سفت شدن پدال در سرعت بالا را به همراه داشته باشند.

• آیا کمبود خلأ در بوستر باعث سفت شدن پدال ترمز می‌شود؟

بله اگر خلأ کافی در سیستم وجود نداشته باشد، پدال به شدت سفت می‌شود و راننده مجبور است نیروی بیشتری به آن وارد کند.

• هزینه تعمیر سفتی پدال ترمز چقدر است؟

هزینه تعمیر این مشکل به‌صورت توافقی تعیین می‌شود و نمی‌توان نرخ دقیقی را برای آن ذکر کرد. نوع خودرو، علت سفتی پدال و میزان تعمیرات صورت گرفته روی سیستم ترمز، تعمیر یا تعویض قطعه و... روی هزینه نهایی تأثیرگذار هستند.

سیستم ترمز نقشی حیاتی در تأمین ایمنی سرنشینان خودرو بر عهده دارد و هرگونه مشکل در آن از جمله سفتی پدال ترمز می‌توانند جان افراد را به خطر بیندازد. علت سفتی پدال ترمز خودرو به مواردی همچون ایراد در بوستر، سیلندر اصلی، ABS، روغن ترمز و... مربوط می‌شود و برای رفع آن باید به یک متخصص مراجعه نمود. از شما عزیزان نیز دعوت می‌کنیم تجربیات خود در این زمینه را با ما و دیگر کاربران پدال به اشتراک بگذارید.