تاریخچه جالب و خواندنی فورد فستیوا یا پراید (قسمت پایانی)
فورد فستیوا یا پراید! یکی از نام‌آشناترین واژه‌ها برای ما ایرانی‌ها که البته خاطرات چندان جالبی را نیز تداعی نمی‌کند… به جرات می‌توان گفت پراید در کنار پیکان یکی از ستون‌های اصلی صنعت خودروی کشور ما بوده‌اند و اگرچه نسخه‌های سدان این دو خودرو دیگر به‌صورت صفرکیلومتر در بازار حضور ندارند اما مشتقات آن‌ها همچون وانت پراید و آریسان به‌صورت جسته‌وگریخته دیده می‌شوند! این بار می‌خواهیم یکی از کامل‌ترین مقالات درباره تاریخچه پراید را تقدیم شما عزیزان کنیم. قطعاً خواندن این مطلب خالی از لطف نخواهد بود پس حتماً همراه ما باشید.
به گزارش thetruthaboutcars در دو قسمت قبلی تاریخچه فورد فستیوا یا پراید به بررسی طراحی ظاهری و داخلی و پلتفرم و پیشرانه‌های این خودروی پرحاشیه پرداختیم و حالا می‌خواهیم ببینیم فورد، مزدا، کیا و سایپا چه تغییراتی را در این خودرو به وجود آوردند تا همچنان بتوانند آن را در خط تولید نگه دارند. همان‌طور که گفتیم فستیوا در واقع هاچبکی ساب کامپکت بود که توسط مزدا و برای فورد طراحی شد. این خودرو نشان فورد و شماره شاسی کره جنوبی را به همراه داشت که دلیلش هم تولید در کارخانه کیا در این کشور بود؛ اما آمریکای شمالی تنها جایی نبود که پذیرای فورد فستیوا یا پراید شد.
همان‌طور که اشاره شد این خودرو در چندین کشور مختلف و با هویت‌های گوناگون تولید و عرضه شد. فستیوا هنوز هم به اشکال گوناگون در کشور ما تولید می‌شود اما امروز می‌خواهیم به حضور آن در آمریکای شمالی بپردازیم. فستیوا مستقیماً از کره جنوبی و به عنوان خودروی مدل 1988 روانه آمریکای شمالی شد. اگرچه این خودرو فقط در نمایندگی‌های فورد در آمریکا فروخته می‌شد اما نمایندگی‌های مرکوری در کانادا نیز فستیوا را عرضه می‌کردند. قبلا گفتیم این خودرو در کانادا با تأخیر عرضه شد.
استایل اولیه فستیوا فقط برای مدت کوتاهی دوام آورد زیرا برای مدل سال 1990 آن شاهد فیس لیفت و ارتقای کلی بودیم. البته طراحی ظاهری خودرو تغییرات زیادی را تجربه نکرد. اصلی‌ترین تغییر به جلوپنجره جدید مربوط می‌شد که محل نشان فورد روی آن اندکی تغییر کرده بود. نشان فورد کمی بالاتر نصب شده بود و دقیقاً در مرکز جلوپنجره نبود. جلوپنجره دو میله‌ای فورد فستیوا یا پراید دارای برخی تغییرات بود و پلاستیک بیشتری به آن افزوده شد. لوگوی فورد نیز با پلاستیک جدیدی ارائه شد. به غیر این‌ها تغییر چندانی در نمای جلوی خودرو وجود نداشت و چراغ‌ها یا سپر همان حالت قبلی را داشتند. حتی طراحی رینگ فولادی خودرو نیز تغییر نکرده بود. در پروفایل جانبی شاهد آینه‌بغل‌های جدید بودیم که طراحی آئرودینامیک تری نسبت به نمونه‌های پیشین داشتند. آینه‌ها با لولای عمودی جدیدی تا می‌شدند درحالی‌که آینه‌های قبلی این‌گونه نبودند. بخش عقبی این هاچبک اصلاً تغییر نکرده بود.
مدل سال 1990 فورد فستیوا یا پراید را به سختی می‌توان یک فیس لیفت دانست اما در بخش فنی بهبودهای زیادی دیده می‌شد. پیشرانه 1.3 لیتری B3 مزدا بجای کاربراتور از انژکتور استفاده می‌کرد و دیگر خبری از گیربکس 4 سرعته دستی نبود زیرا تمامی تریم ها از گیربکس 5 سرعته دستی استفاده می‌کردند. البته گیربکس 3 سرعته اتوماتیک مزدا دست نخورده باقی مانده بود. از نظر ایمنی نیز برخی بهبودها وجود داشت. تجهیزات ایمنی غیرفعال به یک ضرورت تبدیل شده بودند زیرا کیسه‌های هوا باید در خودروها نصب می‌شدند اما فستیوا به نصب کمربندهای ایمنی جدید در جلو قناعت کرد. در بخش عقب اما کمربندهای شانه‌ای به‌صورت استاندارد نصب شدند.
قیمت پایه فستیوا L در سال 1990 برابر با 6579 دلار (14929 دلار کنونی) بود و مدل مجهزتر L پلاس دو بهبود مهم داشت که یکی رادیو AM/FM و دومی مه گیر عقب بود! این مدل قیمت 7371 دلاری (16727 دلار کنونی) داشت. مدل LX از آینه‌های برقی، برف‌پاک‌کن عقب، شیشه‌های دودی و فرمان تنظیم شونده سود می‌برد و قیمت 8010 دلاری (18177 دلار کنونی) داشت. در سال 1991 شاهد تغییراتی در تریم های فورد فستیوا یا پراید بودیم. دو تریم L پلاس و LX ترکیب شدند تا تریم جدید GL به وجود آید. فستیوا GL به‌صورت استاندارد به رینگ‌های آلیاژی و پکیج اسپرت سفارشی مجهز بود که شامل نوارهای روی بدنه و دیگر موارد بود. مدل L در سال 1991 گران‌تر شد و قیمتش به 6905 دلار (14831 دلار کنونی) رسید. البته مدل GL قیمت 7745 دلاری (16635 دلار کنونی) داشت.
سال 1991 یکی از سال‌های مهم تاریخ فستیوا بود زیرا سال بعد از آن مشتریان نمی‌توانستند فرمان هیدرولیک را سفارش دهند. آخرین سال حضور فستیوا در آمریکای شمالی مدل 1993 بود و در این سال هم تغییرات چندانی در کوچک‌ترین محصول فورد اعمال نشد. این خودرو در کل دوران عرضه در آمریکا فقط به‌صورت هاچبک سه درب عرضه شد تا با اسکورت بزرگ‌تر رقابت نکند. در دیگر بازارها این خودرو با فرم های متنوعی عرضه شد که شاخص‌ترین آن‌ها سایپا 151 وانت است! فستیوا آن‌طور که انتظار می‌رفت موفق ظاهر نشد. بین سال‌های 1988 تا 1993 فورد حدود 350 هزار دستگاه از این خودرو را در آمریکای شمالی به فروش رساند. برای مقایسه بد نیست بدانید خودروی بزرگ‌تر و پذیرفتنی‌تر اسکورت فقط در سال 1988 به فروش 387815 دستگاهی رسید. کل فروش اسکورت رقم شوکه کننده 1,763,597 دستگاه بود.
اگرچه فورد فستیوا یا پراید نتوانست به اهداف خود در آمریکای شمالی دست یابد اما این خودروساز در بازار ژاپن نیز شانس خود را امتحان کرد. در سال 1989 این شرکت تصمیم جالبی گرفت و آن صادرات هاچبک 5 درب (فستیوا 5) و سدان (فستیوا بتا) از کره جنوبی به ژاپن بود. اگرچه این تصمیم خیلی هم عجیب به نظر نمی‌رسید اما دو مدل یاد شده فقط به‌صورت فرمان چپ عرضه شدند که برای خریداران خودروهای اقتصادی در ژاپن (فرمان راست) خوشایند نبود. فستیوا بازار ژاپن یکی از اولین نمونه‌هایی بود که بازنشسته شد زیرا تولید مزدا برای بازار داخلی در دسامبر 1992 به پایان رسید.
در جاهای دیگر هم فستیوا همچنان تقلا می‌کرد. مزدا نسخه خودش از این خودرو را با نام 121 تولید کرد و در سال 1987 آن را راهی استرالیا و اروپا نمود. تولید مزدا 121 یا همان فورد فستیوا فقط تا سال 1990 ادامه یافت و مزدا استرالیا نمونه‌های باقی مانده را تا فوریه سال 1991 فروخت. این مدل 3 درب در آن سال جای خود را به نسخه 5 درب داد و فورد نشان خود را روی آن گذاشت تا بتواند فروشش را بهتر کند. وفاداری داخلی و همین! تنها راه دسترسی به فستیوا اتوماتیک در استرالیا خرید نمونه 5 درب بود. فورد یک‌بار دیگر در سال 1993 نسخه 3 درب فستیوا یا پراید را راهی بازار کرد. این خودرو فقط مختص بازار استرالیا بود و نام جدید فستیوا تریو را به خود گرفته بود. همانند بازار آمریکای شمالی، تمامی مزدا 121 ها و فورد فستیواهای بازار استرالیا از پیشرانه 1.3 لیتری B3 استفاده می‌کردند. این خودرو تا مارس 1994 در بازار استرالیا دوام آورد.
همان‌طور که گفتیم مزدا 121 به استرالیا و اروپا صادر شد. در اروپا فورد فیستا موفقیت زیادی پیدا کرده بود و بنابراین مزدا آزادی عمل زیادی داشت. 121 در اروپا جزو ارزان‌ترین خودروها بود و با پیشرانه کوچک‌تر 1.1 لیتری عرضه می‌شد. این خودرو در زمانی مشابه با فورد فستیوا یا پراید به‌روز شد و جلوپنجره جدید، تریم ظاهری متفاوت، پشت آمپرهای جدید و متریال متمایز برای صندلی‌ها را ارائه کرد. برخلاف دیگر بازارها، مزدا 121 بازار اروپا جای خود را به محصولی جدید داد. مزدا برای مدل 1992 خودروی کاملاً جدید 121 را عرضه کرد که بر اساس اتوزم رویو شکل گرفته بود. برند اتوزم موفق نبود و پس از محو شدن آن شاهد تغییر نام به مزدا رویو در بازارهایی بودیم که 121 حضور نداشت.
فستیوا در بازار کره جنوبی بیشترین موفقیت را کسب کرد یعنی جایی که زیر پرچم کیا عرضه می‌شد. این خودرو در کره با نام پراید شناخته می‌شد و در مارس 1987 روی خط تولید رفت. پراید در 5 نوع بدنه شامل هاچبک 3 درب، سدان 4 درب، هاچبک 5 درب، ون پانل 3 درب و استیشن 5 درب عرضه شد. مدل‌های اولیه فقط از نوع هاچبک 3 درب بودند اما در مدل 1988 شاهد عرضه مدل 5 درب هم بودیم. نسخه سدان با نام پراید بتا شناخته می‌شد و از نوامبر 1990 راهی بازار شد. دو نسخه آخری یعنی ون و استیشن هم از سال 1992 تولید شدند.
کیا پراید در بازارهای اروپایی هم عرضه شد و اشکال متنوع بدنه آن باعث ایجاد مشکلاتی برای مزدا 121 گردید. دلیل خاصی وجود نداشت که خریدار مزدا 121 را بخرد زیرا کیا پراید با گزینه‌های گوناگون در دسترس بود. نسخه اروپایی پراید به‌روز شد و از سال 1994 با سیستم تزریق سوخت انژکتوری در دسترس بود. پراید تا سال 1993 اولین تغییر جدی خود را تجربه نکرد زیرا در این سال تولید آن از وانگ می اونگ به وانگ جو منتقل شد. کارخانه اصلی تولید پراید نیازمند فضای بیشتری برای تولید فورد اسپایر بود.
نکته مهم درباره فورد فستیوا یا پراید این است که مدت زیادی در نسل اول خود باقی ماند. پراید برای مدل 1994 به‌روز شد و تا سال 2000 در بازار باقی ماند. فروش این خودرو با اولین نسل کیا ریو همپوشانی داشت ولی کیا آماده خداحافظی با نام پراید نبود و به همین خاطر نام ریو برای تمامی بازارهای صادراتی در سال‌های 2005 تا 2011 به نیو پراید تغییر یافت. در سال 2011 ریو جدید تولید شد که آن‌هم در بازارهای صادراتی با نام پراید شناخته می‌شد. نام پراید تا سال 2017 استفاده می‌شد. با بازنشستگی فورد فستیوا یا پراید، فورد نیازمند جایگزین مدرن‌تری بود. این بار آن‌ها صرفه‌جویی بیشتری کردند و برای همکاری خود کیا را بجای مزدا انتخاب نمودند. ماحصل این همکاری خودروی اسپایر بود.
داستان پراید در کشور ما نیز تقریباً از سال 72 شروع شد. پراید در نسخه‌های گوناگون تولید شد اما به خاطر ایمنی بسیار پایین منتقدان بسیاری داشت. این خودرو توسط سایپا جراحی‌های گوناگونی را تجربه کرد که ماحصل آن تولید نسخه‌هایی با نام های 141، 132، 111، کاروان، استیشن، 151 و... بود. هم‌اینک اگرچه تولید پراید متوقف شده اما نسخه وانت آن در بازار حضور دارد و البته نمونه‌های صفرکیلومتر سال‌های 99 با قیمت‌های نجومی در بازار خرید و فروش می‌شوند.