در حالی که بحث واگذاری سایپا به بخش خصوصی به یکی از داغ‌ترین موضوعات اقتصادی کشور تبدیل شده، حضور نام‌هایی چون بابک زنجانی، گروه ماموت، کرمان موتور و کنسرسیوم انتخاب، این رقابت را وارد فاز حساسی کرده است. اما پرسش اصلی همچنان باقی‌ست: چرا شرکتی با میلیاردها تومان زیان انباشته، ناگهان این‌همه خواهان پیدا کرده؟ و آیا وعده سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری واقعاً به احیای این غول خسته خودروسازی منجر خواهد شد یا اهداف دیگری در پشت پرده نهفته است؟
در هفته‌های اخیر، موضوع واگذاری بلوک ۴۲ درصدی سهام سایپا به بخش خصوصی به یکی از مهم‌ترین مباحث حوزه اقتصاد و صنعت ایران تبدیل شده است. این بلوک مدیریتی که از سوی دولت عرضه می‌شود، خریداران و کنسرسیوم‌های مختلفی را به خط کرده؛ از گروه‌هایی وابسته به چهره جنجالی بابک زنجانی گرفته تا مجموعه‌های صنعتی شناخته‌شده‌ای مانند کرمان موتور و انتخاب. اما این سؤال اساسی در ذهن بسیاری شکل گرفته: چرا سایپا با بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان زیان انباشته، ناگهان این‌قدر جذاب شده است؟
بر اساس گزارش‌های رسمی، روند اهلیت‌سنجی خریداران سایپا آغاز شده و تاکنون چند گروه اصلی وارد رقابت شده‌اند:
| گروه | اعضای اصلی | مشخصات |
|---|---|---|
| گروه اول | هلدینگ دات‌وان وابسته به بابک زنجانی | جنجالی‌ترین گزینه با ادعای سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری |
| گروه دوم | کرمان موتور + بانک شهر | کنسرسیومی با سابقه صنعتی و حمایت مالی بانکی |
| گروه سوم | انتخاب الکترونیک، پرشیاخودرو، گروه فرزانگان | ترکیبی از تجربه صنعت و واردات خودرو |
| گروه چهارم | گروه گلستان (مالک فردا موتور) | برند خصوصی با سابقه در تولید خودرو |
| گروه پنجم | علی انصاری (ایران‌مال) | چهره اقتصادی با نفوذ و منابع مالی گسترده بانک آینده |
زنجانی وارد می‌شود
ماجرای ورود بابک زنجانی به این رقابت، نقطه عطف ماجراست. زنجانی که سال‌هاست نامش با پرونده‌های سنگین اقتصادی گره خورده، در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) در واکنش به کنسرسیوم کرمان موتور و بانک شهر نوشت:
ایجاد کنسرسیوم‌های پفکی و لب و دهنی که با پول دولت در بانک‌ها میخوان سهام دولت رو بخرن بیشتر یک شوی تبلیغاتی‌ست. برای رقابت در خرید سهام سایپا باید بیش از دو میلیارد دلار پول نقد رو کرد…
این ادعا که زنجانی آماده تزریق سرمایه ۲ میلیارد دلاری به سایپا است، با توئیت افشاگرانه یاشار سلطانی روزنامه‌نگار نیز تقویت شد. سلطانی با استناد به اسناد رسمی دولت آمریکا نوشت:
بابک زنجانی و دارایی ۲۰ میلیارد دلاری‌اش که در سال ۲۰۱۳ تحریم شده بود، بعدها از فهرست تحریم خارج شده‌اند…
اگر این ادعاها را بپذیریم، زنجانی از حیث توان مالی مشکلی برای تصاحب سایپا ندارد. اما آیا چنین سرمایه‌گذاری‌ای در یک شرکت بشدت بدهکار، که سال‌هاست با ساختار ناکارآمد، نیروهای مازاد، تولید زیان‌ده و وابستگی به دولت اداره می‌شود، عقلانی است؟
با دو میلیارد دلار چه می‌توان کرد؟
بیایید فرض کنیم یک سرمایه‌گذار خصوصی، همین دو میلیارد دلار را برای ورود به صنعت خودرو ایران کنار گذاشته باشد. آیا خرید سایپا بهترین گزینه ممکن است؟ پاسخ از منظر فنی، اقتصادی و صنعتی احتمالاً منفی است. با این بودجه، می‌توان:
- یک استارتاپ خودرویی نوین از پایه تأسیس کرد، با ساختار منعطف، چابک، دیجیتالی و مدرن
- سهام قابل توجهی از شرکت‌های نوآور چینی مانند Neta یا Leapmotor را خرید که اکنون برای سرمایه‌گذاران خارجی باز هستند
- مشارکت در شرکت‌های مهندسی اروپایی یا آسیایی که به علت کاهش فروش به دنبال شرکای جدید هستند
- احداث یک مگافکتوری مدرن با خطوط تولید رباتیک و ظرفیت تولید سالانه بالا
- خلق یا احیای یک برند قدرتمند ملی با طراحی محصولات روز دنیا و تمرکز بر صادرات مثلاً احیای برندی چون هیلمن که آشنای ایرانیان و اروپائیان است
حتی می‌توان برای ورود به بازار ایران، از مزیت تعرفه‌های حمایتی نیز استفاده کرد تا در مدت کوتاهی به سود عملیاتی رسید.
پس چرا سایپا؟
اما همچنان سؤال باقی‌ست: چرا زنجانی یا دیگر سرمایه‌گذاران مایل به تصاحب سایپا هستند؟ پاسخ، شاید در دارایی‌های پنهان سایپا نهفته باشد:
- مالکیت زمین‌ها و املاک ارزشمند در نقاط مختلف کشور
- زیرمجموعه‌هایی مثل پارس‌خودرو، سایپادیزل، زامیاد، سایپا یدک، مگاموتور و… که بعضی سودآورند
- امکان دسترسی به سهم قابل توجه بازار خودرو داخلی
- ظرفیت‌های انحصاری تولید، مجوزها و قراردادهای دولتی
- نفوذ در زنجیره تأمین خودروسازی کشور
برای یک سرمایه‌گذار با اهداف غیرصنعتی، این‌ها می‌تواند جذاب‌تر از سود عملیاتی باشد. به بیان دیگر، خرید سایپا، خرید یک امپراطوری از دارایی‌هاست، نه الزاماً یک کارخانه خودروسازی زیان‌ده!
نتیجه‌گیری
ادعای تزریق ۲ میلیارد دلار از سوی بابک زنجانی یا دیگر خریداران بالقوه، اگر واقعی باشد، می‌تواند مسیر صنعت خودرو ایران را دگرگون کند؛ به شرط آنکه این سرمایه برای تحول ساختاری و مدرن‌سازی بنیادین صرف شود، نه برای ادامه وضعیت موجود. اما تا وقتی اهداف خریداران، نوع مالکیت، نحوه بهره‌برداری از دارایی‌ها و برنامه توسعه محصول مشخص نباشد، همچنان باید با دیده تردید به این واگذاری‌ها نگریست.
سؤال پایانی برای مخاطبان پدال
شما اگر ۲ میلیارد دلار سرمایه داشتید، ترجیح می‌دادید سایپا را بخرید یا برند خودتان را از صفر بسازید؟
فرشید
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴هیچ کدوم. از این خراب شده فرار میکردم. دو میلیارد دلار پول هم نمیخوام. مشکلم نهایت با صد هزار دلار حل میشه
اراز
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴من اگه 2میلیارد دلار داشتم برای همیشه سرزمین زیبا وپراب برق و مردمان خنده رو شاد و مهربان کشور م تنها گذاشته و به کشور کفر خشن و بی نظم و بی فرهنگ امریکا مهاجرت می کردم
محمد
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴بهترین کار رو می کنی.
انشالله یروز منم این کار رو می کنم.
محمدرضا
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴معتقدم همین که پای دولت از تولید قطع بشه و صرفا به یک قانون گذار و تصحیل گر تبدیل بشه ، کافیه
محمد
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴پای دولت قطع نمیشه.
اگر ۳ تا از این گذینه های واگذاری رخ بده از این جیب به اون جیب می شه.
amir-mr
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴یه شرکتی مثل سایپا اگه تو هر کشور دیگه‌ای بود، تا الان صد بار ورشکست شده بود و اسمی ازش نبود. ولی چرا آدمایی مثل بابک زنجانی یا شرکت‌هایی مثل کرمان‌موتور دنبال خرید سایپا هستن؟ جوابش واضحه، اقتصاد مریض این مملکت.
برای این مولتی‌میلیاردرها، خرید یه برند مثل سایپا یه فرصت عالیه واسه پول درآوردن بیشتر. چون شرکت‌هایی مثل سایپا و ایران‌خودرو، ضررهاشونو از جیب مردم درمیارن. چطوری؟ با فروختن ماشین به قیمت چند برابر،به اسم ضررده بودن شرکت، هی قیمت ماشینو می‌برن بالا و دست تو جیب مردم می‌کنن.
اگه سایپا بیفته دست امثال زنجانی یا کرمان‌موتور، اوضاع بدتر از قبل میشه. مطمئن باشین نه سایپا درست میشه، نه ایران‌خودرو. تهش همیشه این ماییم که جیبمون خالی میشه
این مافیای لعنتی از همیشه قوی‌تر شده و هنوزم داره کار خودشو میکنه، بدون اینکه کسی جلوش رو بگیره.
PURIYA
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴تقصیر ما مردمه
آقا اگه همه متحد شن ۶ ماه فقط ۶ ماه خودروساز ها رو تحریم کنن همه چی درست میشه
تقصیر خودمونه که این لگن هارو به ما میندازن ما هم به به چه چه میکنیم تو صف های طولانی هم وایمیستیم
Taha Ayoobi
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴خداوکیلی اگه مردم نخرن عالی میشه
محمد
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴هزینه تولید مثلاً کوئیک بیشتر از قیمتی هست که
به مردم می دهند.
دولت مواد اولیه رو به دلار به خودروسازی می فروشد و توقع دارد به ریال به مردم خودرو بفروشند.
مشکل از قدرت خرید پایین و ریال بی ارزش است.
رضا
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴سرمایه داره عقده دیده شدن دارندمن2ملیار داشتم گم نام میشدم
کسرا
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴وقتی این همه هوش اقتصادی میخوان بخرن خب حتما یه چیزی هست
پس سایپا رو میخریدم
Yaghoob
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴اگر قصد تولید خودرو داشتم بی شک یا یه برند خارجی رو میخریدم یا یه برند جدید تاسیس میکردم.
و اگر قصد رانت خواری و سود بردن از انحصار رو داشتم چه انتخابی بهتر از یک مونتاژ کار وطنی؟
فقط انگلستان
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴برند خودروسازی یکی از بزرگترین چیزهایی هست که اسم یه کشور رو میاندازه سرزبون مردم دنیا و توجه جهان رو جلب میکنه که کلی محبوبیت و سود ایجاد میکنه
اگه دو میلیارد دلار پول داشتم یه برند جدید لوکس درست میکردم و خودروهایی بروز و مدرن تولید میکردم.
PURIYA
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴من بودم رو صنعت توریست سرمایه گذاری میکردم
ایران پتانسیل شو داره
حامد
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴بنظر به بابک زنجانی گفتن پولاتو باید اینجا سرمایه گذاری کنی. شایدم ترس از تحریم و بلاک شدن پولهاش تو خارج از ایرانه که زنجانی رو علاقه مندکرده.
امیدواریم همونقدر که تاجر وپولساز خوبیه بتونه یه کمکی هم به این وضعیت داغون خودرو سازا بکنه
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴فکر کن از این ماشین بخوای بخری 😂😂
میاد یه ماشین سدان رو ارزون و مفت میده مثلاً ۲۰۰ میلیون بعد ملت میریزن واسه خرید و بعد با توجه به سوابق ایشون پولو بر میداره فلنگو می‌بنده ماشین هم بی ماشین 😂
رضا زمانی فرد
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴چرا بابک زنجانی اعدام نشد و چه کسی پست اون هست ،و این پول را از کجا آورده ،
محمد
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴دوستان زامیاد خیلی مدیریتش خوبه.
اون جا که نوشته بعضی از زیر مجموعه‌های سایپا که سود آورند منظورش زامیاده.
BMW is GOD
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴بعید میدونم هنوز کسی باشه فکر کنه ایشون به دنبال تغییر در صنعت خودرو هستند و حتی اگر هم بودند وقتی زیرساخت اقتصادی مثل اقتصاد آزاد فراهم نیست و بازار ما هم کاملا انحصاریه، پس عملا شما جای زیادی برای تغییر و بهبود نداری. شایدم اصلا نیازی نداری چون مشتری همیشه آمادست و مجبوره هرچی میسازی بخره.
بلکه خرید سایپا ایشون رو رسما و قانونا وارد چرخه قدرت میکنه. یعنی الان مشروعیت هم دارند. مثل این میمونه شما به یه پرنده شکارچی ۲ بال پرواز قدرتمند بدی یکی ثروت یکی قدرت ( حمایت قانون ) حالا تو روز روشن و خیال آسوده شکار میکنه.
سراب
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴یک دهمش رو داشتم میزاشتم میرفتم از این خراب شده مگه دیوانه م بمونم
همین که این آقا پول ملت ایران دستشه دلیل کافیه واسه نموندن
فرامرز
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴خیلی جالبه مفسداقتصادی که تادیروز لب تیغ اعدام ومحاکمه بود الان با کت وشلوار شده فعال اقتصادی و دولت هم چ تبلیغاتی براش میکنه،مشت نشانه خلوار همه مسئولین مملکت همینن
Mohsen
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴زیان انباشه سایپا به توجه به تورم روز به روز بی ارزش تر میشه و پنج سال بعد شاید یک دهم الان ارزش دلاری داشته باشه
پس اون مسئله خاصی نیست .
دوم اینکه توسعه پلتفرم. و ساخت موتور یا کل خودرو سازی از صفر کار بسیار پر هزینه یی هست و هر کسی نمیره سراغش
شما دقت کنی شرکت های چینی اغلب میرن شرکت های ورشکسته غربی رو می‌خرن و ازش داشته هاش استفاده و توسعش میدن .
خریدن سایپا کار بسیار عقلانیه و عملا مفت بریه
با نفوذ و رشوه هایی که میدن راحت میتونن قیمت گذاری دستوری رو بردارن و به سود دهی کامل برسن
علی
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴والله اگر من پانصد هزار دلار داشتم همین فردا صبح دنبال مهاجرتم رو میگرفتم وباقی عمرم را در بلاد کفر میگذرونیم واین چیزا را نه میدیدم نه میشنیدم
V.F
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴سلام، این حجم پول هیچوقت گیر منو شما قرار نیست بیاد ک بخایم فکر کار کردن باهاش رو بکنیم
ولی یک درصد احتمال اینو بدید ک همین آقای زنجانی اگر صاحب این شرکت بشه و وطن پرست باشه چ رقابتی می‌تونه ایجاد کنه و حداقل حداقل کیفیت خودروها و قیمتشون خیلی می‌تونه بهتر بشه
البته اگر ب جمع وطن فروشها و مال مردم خورها نره،
اون دسته از افرادی هم ک میگن خود این آقا دزده اول برن تحقیق کنن ببینن واقعا دزدی بوده یا …..
کاربر
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴آخه کجای تاریخ دیدید یه دزد که با رابطه و لابی اومده بالا چیزی بسازه . اینا فقط میتونن با زد و بند و لابی و رانت دلالی کنن. مانند زنوزی