بررسی مشکلات تاکسی‌های خودران چین؛ از چالش قوانین تا ضررهای سنگین

تاکسی‌های خودران برخلاف انتظارات اولیه نتوانستند در کشور چین موفقیت چشمگیری به دست آورند.

چند سال پیش امیدهای زیادی به موفقیت تاکسی‌های خودران را روبوتاکسی ها در چین وجود داشت. چندین استارت آپ از جمله وی راید، پونی و مومنتا چند صد میلیون دلار را صرف اهداف جاه‌طلبانه خود کردند. این شرکت‌ها سرمایه زیادی را صرف توسعه و ساخت ناوگانی از خودروهای خودران کردند اما اوضاع آن‌طور که تصور می‌شد خوب پیش نرفت. برخلاف برخی شرکت‌های آمریکایی که از حمایت غول‌هایی همچون الفبت و جنرال موتورز برخوردار هستند، استارت آپ های چینی با چالشی به نام درآمد مواجه هستند.

علیرغم سال‌ها تبلیغات و جنجال درباره پیشرفت تکنولوژی‌های خودران، دسترسی گسترده به تاکسی‌های خودران دور از واقعی به نظر می‌رسد. از جمله دلایل این موضوع می‌توان به چالش‌هایی همچون ایمنی، قوانین و هزینه‌ها اشاره کرد. فاکتور هزینه به‌طور خاص همان چیزی است که پیشتازان تاکسی‌های خودران در چین را راهی مسیرهای دیگری می‌کند. روبوتاکسی ها برای سودده بودن باید در نهایت فاقد کاربران انسانی باشند. چین اخیراً قوانین مربوط به روبوتاکسی ها را شفاف کرده و می‌گوید باید کاربر انسانی نیز وجود داشته باشد. البته برخی مدل‌های بدون راننده در بخش‌های محدودی از این کشور فعالیت می‌کنند. سرویس‌های تاکسی خودران برای جذب مشتریان اقدام به ارائه تخفیف‌های زیاد روی مسیرهای مدنظر کرده‌اند. زمانی که یارانه‌ها به اتمام برسد و کنجکاوی اولیه کاربران نیز فروکش کند، چه کسی تمایل خواهد داشت کرایه یکسانی را برای این تاکسی‌ها با مسیرهای ثابت و مشخص پرداخت کند؟

استارت آپ های چینی برای حل این مشکل باید با واقعی ضررده بودن خود روبرو شوند. تعلیق فعالیت‌های کروز در آمریکا به خاطر یک حادثه جنجالی شاید همانند آب سردی بر صورت چینی‌ها باشد. کروز که در سه‌ماهه سوم ۲۰۲۳ ضرر ۷۳۲ میلیون دلاری را گزارش کرده بود هم‌اکنون با نگرانی‌های زیادی برای مدیران جنرال موتورز همراه شده است. برای حل این مشکلات کروز ۹۰۰ کارمند خود که معادل ۲۴ درصد نیروی کاری است را تعدیل می‌کند. یکی از مدیران استارت آپ های چینی می‌گوید:

زمانی که این آمار مالی را دیدم شوکه شدم

رسانه‌ها با شش مدیر فعلی و اسبق شرکت‌های پیشرو خودران چینی مصاحبه کرده‌اند و اکثر آن‌ها خواستار ناشناس ماندن خود بوده‌اند. یکی از این مدیران می‌گوید:

حتی اگر کروز به عنوان پیشرو در این صنعت نیازمند ۱.۵ اپراتور برای هر خودرو باشد، روبوتاکسی ها هنوز با سودده بودن فاصله زیادی خواهند داشت. برای اینکه بتوانید با تاکسی‌های سنتی رقابت کنید باید نسبت انسان به خودرو نه‌دهم به یک داشته باشید

یکی دیگر از مدیران معتقد است تاکسی‌های خودران فاصله زیادی با سودده بودن ندارند. او می‌گوید درآمد این شرکت‌ها با حذف اپراتورهای انسانی افزایش خواهد یافت. برای مثال درآمد یک راننده تاکسی در سال حدود ۱۷ هزار دلار است و بنابراین روبوتاکسی می‌تواند در ۵ سال ۸۴ هزار دلار صرفه‌جویی داشته باشد. همچنین هزینه ساخت تاکسی خودران ۷۰ هزار دلار است و هر خودرو نیز در طول ۵ سال حدود ۱۴ هزار دلار درآمد خواهد داشت. البته همه‌چیز خوش‌بینانه به نظر می‌رسد و این محاسبات زمانی جواب می‌دهند که شاهد حذف کامل کاربر انسانی باشیم. تا آن زمان شرکت‌های تاکسی خودران باید اعتماد کامل قانون‌گذاران و مردم را جلب کنند. حادثه کروز نشان داد که این موضوع چقدر سخت است و می‌تواند در یک شب به خاطر حادثه‌ای مهم از بین برود. یک مسیر منطقی برای پیشبرد تکنولوژی خودران فروش نسخه‌ای ساده‌تر از آن با امکان دخالت انسانی است.

شرکت دیپ روت که از حمایت علی‌بابا برخوردار است امسال از حجم کاری خود کاسته و به دنبال تأمین سیستم‌های دستیار راننده پیشرفته خودروسازان است. سیستم آماده تولید این شرکت که از نرم‌افزار رانندگی هوشمند و سخت‌افزار مبتنی بر لیدار سود می‌برد با قیمت ۲ هزار دلار به فروش می‌رسد. بایدو نیز در حال یافتن مشتریانی برای سیستم خود است. مومنتا اولین شرکتی است که این مدل تجاری را بکار گرفته و از چندین سال قبل در حال فروش محصولات خود به دیگر شرکت‌هاست. مومنتا همچنین از داده‌های به دست آمده برای بهبود خودران خود استفاده می‌کند. البته برخی مدیران معتقدند درآمد حاصل از این کار شاید در مقایسه با راه‌اندازی سرویس تاکسی خودران محدودتر باشد. در واقع کسب‌وکار تاکسی‌های خودران می‌تواند میلیارد دلاری باشد؛ اما به عقیده این مدیر ارشد، کسب‌وکار سیستم‌های دستیار راننده پیشرفته چشم‌انداز خیلی سوددهی ندارد. او می‌گوید:

چین هر سال حدود ۲۰ میلیون خودروی جدید می‌فروشد. حق انحصاری اعطا شده به شرکت‌های ثالث برای استفاده از این سیستم‌ها تنها به چند میلیون دلار می‌رسد و در نهایت نیز بازار بین چند بازیگر عمده تقسیم می‌شود زیرا هیچ شرکت بزرگی ریسک خرید از تنها یک تأمین‌کننده را نمی‌پذیرد

علیرغم وجود چنین مشکلاتی، برخی از استارت آپ های چینی در حال بررسی بازارهای خارجی هستند. شرکت‌های پونی و وی راید در خاورمیانه حضور یافته‌اند و کارشناسان این بازار را نسبتاً دست‌نخورده می‌دانند، بازاری که قوانین نسبتاً سهل و سرمایه هنگفتی دارد. در واقع آن‌ها خاورمیانه امروز را شبیه چین ده سال پیش می‌دانند. پونی توانسته ۱۰۰ میلیون دلار از عربستان سعودی را برای پیشبرد اهداف خود دریافت کند و وی راید نیز اولین مجوز تست روبوتاکسی ها را در امارات به دست آورده است. شرکت‌های چینی فعال در زمینه توسعه روبوتاکسی ها هنوز نتوانسته‌اند به مدل تجاری قابل‌اعتنایی دست یابند. با ادامه ضرردهی و کاهش سرمایه، سال آینده احتمالاً زمان شکست یا شکوفایی آرزوهای بسیاری از این استارت آپ ها خواهد بود.