شاهکارهای کلاسیک؛ پورشه 959 سوپراسپرت تاریخ‌ساز آلمانی

مدل ۹۵۹ به عنوان یکی از معدود تولیدات پورشه در کلاس سوپراسپرت دارای اهمیت است. این خودرو در زمان تولید، نسخه‌ی پیشرفته‌تر و قدرتمندتر از پورشه ۹۱۱ محسوب می‌شد. بسیاری از کارشناسان خودرو، از جمله رسانه‌ی Sports Car International، پورشه ۹۵۹ را بهترین خودروی اسپرت دهه‌ی ۸۰ میلادی دانسته‌اند.

پورشه ۹۵۹ پس از ۴ سال تحقیق و آزمایش، در سال ۱۹۸۶ به خط مونتاژ رسید. پیتر شوتز (Peter Schutz) بین سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۷ مدیرعامل پورشه بود و شخصا، پروژه‌ی ۹۵۹ را برای فروش در کلاس سوپراسپرت و رقابت در مسابقات گروه B، ایده‌پردازی کرد. این تصمیم زمانی گرفته شد که پورشه، درگیر مشکلات اقتصادی بود و احتمال توقف تولید ۹۱۱ برای همیشه، وجود داشت.

از نظر تاریخی، ۹۵۹ اولین سوپراسپرت پورشه محسوب می‌شود. هرچند که مدل‌های تقویت‌شده از ۹۱۱، همواره آماده‌ی رقابت با سوپراسپرت‌های گران‌قیمت ساخت فراری و لامبورگینی بوده‌اند اما فقط ۳ خودرو، شامل ۹۵۹ و کررا GT و ۹۱۸، به کلاس سوپراسپرت تعلق دارند.

فناوری و تجهیزات پورشه ۹۵۹

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای پورشه در ۹۵۹، نصب سیستم دو دیفرانسیل اختصاصی برای این خودرو بود. برای رسیدن به این هدف، تغییراتی در پلت‌فرم ۹۱۱ تیپ ۹۳۰ داده شد. دیگر موضوع جالب اینکه، پیشرانه‌ی ۹۵۹ نیز ارتباط مستقیم با هیچ کدام از نسخه‌های ۹۱۱ نداشت. در آن زمان، پورشه ۹۱۱ به موتورهای ۳/۳ و ۳/۶ و ۳/۷۵ لیتر مجهز بود اما برای ۹۵۹، پیشرانه‌ی ۲/۹ لیتر طراحی شد.

موتور ۲۸۴۹ سی‌سی توئین‌توربو که روی پورشه ۹۵۹ جاده‌ای نصب شد، قبلا برای مدل‌های مسابقه‌ای مشهور، مثل پورشه ۹۵۶ و ۹۶۲ وجود داشت. این پیشرانه‌ی ۶ سیلندر تخت ۲۴ سوپاپ، همراه سیستم انژکتور بوش (Bosch Metronic 2.1)، دور موتور مجاز تا ۶۵۰۰ دور بر دقیقه ارائه می‌کرد.

در بدنه، از ترکیب آلیاژ آلومینیوم و الیاف آرامید استفاده شد که در آن زمان، مخصوص فضاپیماها بود. علاوه‌بر کاهش وزن قابل توجه، طراحی ۹۵۹ نیز به گونه‌ای شکل گرفت که ضریب درگ بسیار خوب ۰/۳۱ داشته باشد. سیستم تعلیق برای مدل‌های مسابقه‌ای، ارتفاع ثابت داشت اما در نسخه‌های جاده‌ای ۹۵۹، حالت‌های متفاوت هماهنگ با سرعت ارائه می‌کرد. این خودرو همچنین، مجهز به چرخ‌های ساخته شده از منیزیم بود.

 

سیستم دو دیفرانسیل پورشه PSK با نام کامل Porsche-Steuer Kupplung اولین‌بار روی ۹۵۹ به شکل محصولی تجاری، شناخته شد. این فناوری، در هر دو حالت گذر از پیچ یا رانندگی در مسیر مستقیم، انتقال نسبت گشتاور بین محورهای جلو و عقب را تنظیم می‌کرد. به همین دلیل پورشه ۹۵۹ مجهز به PSK، برای رانندگی آرام در شهر یا مانورهای سریع پیست، عملکردی بسیار خوب و متفاوت از رقبا داشت.

عملکرد فنی و رکوردهای تاریخی پورشه ۹۵۹

در کمال ناباوری، پورشه ۹۵۹ با موتور ۲۸۴۹ سی‌سی، ۴۴۴ اسب بخار قدرت و ۵۰۰ نیوتن‌متر گشتاور داشت. این مدل فقط با گیربکس ۶ سرعته‌ی دستی تولید شد. وزن خالص ۱۴۵۰ کیلوگرمی برای ۹۵۹، سرعت‌گیری صفر تا صد کیلومتر برساعت ۳/۶ ثانیه و صفر تا ۲۰۰ کیلومتر برساعت ۱۱/۵ ثانیه فراهم می‌کرد. نهایت سرعت ۹۵۹ استاندارد، ۳۱۹ کیلومتر برساعت بود.

نسخه‌ی کامفورت (Komfort) پورشه ۹۵۹ نیز با قدرت ۴۵۰ اسب بخار تولید شد که امکانات رفاهی بیشتری داشت اما از نظر سرعت و شتاب‌گیری، چندان متفاوت از ۹۵۹ نبود. البته خریدار می‌توانست از شرکت سازنده تقاضای نسخه‌ی قدرتمندتر (factory upgrade) را بدهد تا ۵۳۰ اسب بخار قدرت با نهایت سرعت ۳۳۶ کیلومتر برساعت در اختیار داشته باشد.

پورشه نسخه‌ای ویژه با نام ۹۵۹S نیز تولید کرد. این نمونه، ۵۱۵ اسب بخار قدرت داشت اما دارای تجهیزات خاص، مثل صندلی‌های اسپرت بود. کاهش وزن برای ۹۵۹S منجر به ثبت نهایت سرعت ۳۳۹ کیلومتر  در سال ۱۹۸۸ شد. این رویداد توسط خبرنگاران مجلات خودرویی در پیست دایره‌ای ناردو (Nardò Ring) فولکس واگن به ثبت رسید. تنها ۲۱ دستگاه ۹۵۹S ساخته شد.

رسیدن به سرعت ۳۰۰ کیلومتر برساعت با خودروی استاندارد جاده برای مدت‌ها، رویای خودروسازان بود. در سال ۱۹۶۹، لامبورگینی میورا SP400 به سرعت ۲۸۸ کیلومتر برساعت رسید و سال ۱۹۸۲، لامبورگینی کونتاش توانست ۲۹۳ کیلومتر برساعت ثبت کند.

پورشه ۹۵۹ در سال ۱۹۸۶، رسما سریع‌ترین خودروی جاده‌ای دنیا شد و بدون تغییر تنظیمات کارخانه، سرعت ۳۱۹ کیلومتر برساعت داشت. پیش‌تر، پورشه ۹۱۱ تیونینگ راف (Ruf BTR) توانسته بود نهایت سرعت ۳۰۵ کیلومتر برساعت را در سال ۱۹۸۳ ثبت کند. دیگر محصول راف با نام CTR اولین خودروی جاده‌ای بود که رکورد ۹۵۹ را با رسیدن به سرعت ۳۴۲ کیلومتر برساعت، شکست.

پیش‌تر گفته شد که ۹۵۹ در سال ۱۹۸۸ به سرعت ۳۳۹ کیلومتر برساعت رسید. باتوجه به اینکه خودروهای راف، نسخه‌های تیونینگ‌شده محسوب می‌شوند، می‌توان ادعا کرد پورشه ۹۵۹ تا سال ۱۹۹۳ که مکلارن F1 با نهایت سرعت ۳۵۵ کیلومتر برساعت ظهور کرد؛ حدود ۷ سال عنوان سریع‌ترین خودروی دنیا را در اختیار داشت.

افتخارات پورشه ۹۵۹ در موتور اسپرت

پورشه ۹۵۹ برای مسابقات لمان ۲۴ ساعته، بازنگری شد. مدل مخصوص پیست با کد ۹۶۱ و رانندگی رنه متژ  (René Metge) در لمان ۱۹۸۶ توانست قهرمان کلاس GTX  شود و در مجموع رتبه‌ی هفتم را ثبت کند. دیگر خودروی پورشه به نام ۹۶۲C نیز قهرمانی اصلی را به دست آورد. سال ۱۹۸۶، تمام رده‌های اول تا هفتم لمان به خودروهای پورشه در کلاس‌های مختلف اختصاص داشت.

هدف اصلی پورشه از تولید ۹۵۹، حضور در رقابت‌های گروه B رالی بود. مدیران تیم، پیش‌تر، از ۹۱۱ دو دیفرانسیل (پورشه ۹۵۳) برای مسابقات رالی استفاده کرده بودند؛ اما ۹۵۹ ساخت ۱۹۸۳ از جهات مختلف برتری‌های فنی برای مسیرهای سخت داشت.

در پایان مسابقات رالی پاریس – داکار ۱۹۸۴، پورشه ۹۵۹ با رانندگی رنه متژ به مقام اول رسید. دیگر خودروی پورشه ۹۵۹ نیز ششم شد. قهرمانی در لمان و رالی داکار، رنه متژ فرانسوی را به اسطوره‌ای در تاریخ پورشه و دنیای موتوراسپرت تبدیل کرد.

ممنوعیت فروش در امریکا و خرید توسط بیل گیتس

به دلایل مختلف، از جمله قوانین سخت‌گیرانه برای ایمنی خودرو در سال‌های دهه‌ی ۸۰ میلادی، ثبت پلاک پورشه ۹۵۹ مخصوص بازار امریکا ممنوع شد.

در سال ۱۹۸۸، بیل گیتس، بنیان‌گذار ثروتمند شرکت مایکروسافت یک دستگاه پورشه ۹۵۹ از آلمان خرید. این خودرو طبیعتا فاقد استاندارد مورد تایید بنیادهای ایمنی بزرگراه‌های امریکا مثل NHTSA و EPA بود؛ پس به محض ورود به این کشور، توسط گمرک ایالات متحده ضبط شد.

سرانجام در سال ۱۹۹۹، قانون‌گذاران امریکایی قوانین ایمنی برای خودرو را تغییر داده و گمرک را مجبور به آزادسازی مدل‌های توقیفی کردند. پورشه ۹۵۹ نیز تحویل بیل گیتس شد اما طبق قانون جدید، محدودیت رانندگی ۴ هزار کیلومتر در سال داشت.

هم‌اکنون در امریکا، پورشه ۹۵۹ و هر خودرویی که بیش از ۲۵ سال، عمر داشته باشد، مدل کلکسیونی محسوب می‌شود و مجاز به تردد است.

قیمت‌گذاری زیان‌ده برای پورشه ۹۵۹؛ داستانی مشابه بوگاتی ویرون

اولین مدل‌های جاده‌ای از پورشه ۹۵۹ در سال ۱۹۸۷ تحویل خریداران آلمانی شد. این خودروها، ۴۳۰ هزار مارک آلمان معادل ۲۲۰ هزار دلار قیمت داشتند.

پورشه سال‌ها بعد اعلام کرد، تولید هر مدل ۹۵۹ حدود ۵۰۰ هزار دلار برای شرکت سازنده، هزینه داشته است. این رقم، البته مخارج مربوط به تحقیقات فنی و ۳۷ نمونه‌ی پیش‌تولید (پروتوتایپ) را نشان می‌داد. در مجموع ۳۳۷ خودروی استاندارد به مشتریان تحویل داده شد و ۸ مدل اختصاصی از سری کامفورت با قیمت تقریبی ۴۰۰ هزار دلار به کلکسیونرهای منتخب رسید. هم‌اکنون دو پورشه ۹۵۹ استاندارد و مسابقه‌ای در موزه‌ پورشه باقی مانده‌اند.

محاسبه‌ی قیمت پورشه ۹۵۹ در زمان حال، باتوجه به کیفیت فنی، کیلومتر کارکرد و شرایط نگه‌داری متفاوت است اما براساس اطلاعات موجود از حراجی‌های مختلف، امروزه ارزش کلکسیونی پورشه ۹۵۹ حدود  یک تا ۲ میلیون دلار برآورد می‌شود. این قیمت البته برای ۹۵۹S  گران‌تر و نزدیک به ۲/۵ میلیون دلار است.