ملاقات با بی ام و E46 سدان؛ یادگار دورانی که زیبایی و اصالت حرف اول را می زد!

پس از موفقیت بی‌نظیر نسل سوم سری ۳ یعنی E36، شرکت ب‌ام‌و با معرفی نسل چهارم این سدان اسپرت محبوب در سال ۱۹۹۷ (۱۳۷۶ خورشیدی) استانداردهای جدیدی در کلاس خودروهای اسپرت لوکس وضع کرد. سری ۳ با کد اتاق E46 نه‌تنها جانشینی شایسته برای E36 بود، بلکه با طراحی زیبا، کیفیت ساخت بالا و تجربه رانندگی لذت‌بخش، به یکی از موفق‌ترین نسل‌های سری ۳ و شاید حتی موفق‌ترین خودروی تاریخ ب‌ام‌و تبدیل شد.

بی ام و E46 325i دارای پیشرانه ۲.۵ لیتری ۶ سیلندر خطی به قدرت ۱۸۹ اسب بخار و ۲۴۵ نیوتن متر گشتاور است.

نسل چهارم بی ام و سری ۳ با کد E46 به عنوان جانشین E36 در نوامبر سال ۱۹۹۷ معرفی شد. E46 همواره به عنوان یکی از بهترین و ماندگارترین خودروهای تولیدی بی ام و شناخته می شود و افرادی که کوچکترین شناختی در رابطه با خودرو دارند به این خودرو علاقه مند هستند و حتی طرفداران برندهای رقیب نیز برای بی ام و E46 احترام خاصی قائل هستند. این خودرو با ویژگی هایی مانند طراحی بسیار زیبا، پیشرانه های قدرتمند و پرفورمنس مثال زدنی قطعا در زمره بهترین خودروهای تاریخ قرار می گیرد. خوشبختانه پای این جواهر ناب آلمانی به ایران نیز باز شد تا علاقه مندان به خودرو و الخصوص طرفداران دو آتیشه بی ام و امکان دستیابی به این خودرو را در کشورمان داشته باشند. چندی پیش فرصتی دست داد تا با یکی از بهترین و سالم ترین نمونه های موجود در کشور ملاقاتی داشته باشیم که پس از مروری بر تاریخچه E46 بررسی آن را مطالعه خواهید کرد.

تاریخچه بی ام و E46

برنامه توسعه E46 تحت رهبری مهندس ارشد ولفگانگ زیبارت “Wolfgang Ziebart” و رئیس بخش تحقیق و توسعه ولفگانگ رایتزل “Wolfgang Reitzle” در سال ۱۹۹۳ آغاز شد. در اواخر همان سال، طراحی نمای بیرونی نیز تحت رهبری طراح ارشد کریس بنگل “Chris Bangle” آغاز و تا سال ۱۹۹۵ ادامه یافت. در ماه مه ۱۹۹۵، طرح اولیه اریک گوپلن “Erik Goplen” از DesignworksUSA (یک استودیو طراحی واقع در سانتامونیکا ایالت متحده) برای نمای بیرونی E46 انتخاب شد و به موجب آن بین این استودیو و کمپانی بی ام و تحت عنوان همکاری DesignworksUSA با تیم طراحی BMW Group برای تکمیل طرح نمای بیرونی E46 منعقد شد.

کریس بنگل و ولفگانگ رایتزل تا سال ۱۹۹۵ بر روی تکمیل طراحی نمای بیرونی نسخه سدان کار کردند. توسعه نمونه تولیدی نسخه سدان ۲۴ ماه پس از توقف پروسه طراحی به طول انجامید و ۳۱ ماه از تأیید طراحی هیئت مدیره در سال ۱۹۹۵ تا شروع تولید آن در دسامبر ۱۹۹۷ طول کشید. اریک گوپلن نسخه های کوپه، کانورتیبل و استیشن واگن را نیز بین سال‌ های ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۷ طراحی کرد. نسخه سدان E46 در ۱۹ ژانویه سال ۱۹۹۷ از طریق یک بیانیه مطبوعاتی معرفی و در سال ۱۹۹۸ به مشتریان تحویل داده شد.

طراحی ظاهری و بدنه: ترکیب کلاسیک و مدرن

بی ام و E46 در میان نسل های مختلف سری سه از اهمیت بالایی برخوردار است. E46 در واقع پیوند بین سنت و مدرنیته است، زیرا در اواخر قرن بیستم و در آستانه ورود به قرن ۲۱ معرفی شد. این خودرو یکی از شاهکارهای طراح افسانه ای کریس بنگل است. زیبایی این خودرو وصف نشدنی است، تک تک اجزا و جزئیات و خطوط بدنه زیبا و چشم نواز است. به جلو پنجره خودرو نگاه کنید که دارای ابعاد و اندازه معقولی است. به اخم نهفته در چراغ های جلو توجه کنید که چه گیرایی دارند. کاپوت، حجم ملایم گلگیرها، سادگی چشم نواز نمای کناری، فرم زیبای سقف، رینگ های ۱۷ اینچی، چراغ های زیبای دو تکه عقب همگی بسیار منحصر به فرد هستند. در بدنه خودرو اصالت و المان های طراحی بی ام و موج می زند و شاهد بدنه ای بدور از حجم پردازی های اغراق آمیز و اضافی بوده که بسیار شکیل دیده می شود.

یکی از مهم‌ترین نقاط قوت E46 طراحی آن بود. برخلاف طراحی زاویه‌دار و نسبتاً خشک E36، نسل جدید ظاهری گردتر، نرم‌تر و مدرن‌تر داشت. طراح این خودرو «کریس بنگل» نبود، بلکه تیم طراحی به سرپرستی «اریک گاپنر» وظیفه طراحی آن را بر عهده داشت. E46 اولین خودروی ب‌ام‌و بود که در طراحی آن از نرم‌افزارهای کامپیوتری CAD به‌طور گسترده استفاده شد.

چراغ‌های جلو با گرافیک چهارتایی (دو دایره در هر طرف)، جلوپنجره سنتی کلیوی‌شکل، گلگیرهای برجسته و خطوط نرم بدنه، نمایی پویا و اسپرت اما درعین‌حال لوکس به خودرو بخشیده بود. طراحی صندوق عقب کوتاه با لبه کمی برجسته و چراغ‌های عقبی کشیده نیز از ویژگی‌های ماندگار این مدل بود. در نسخه‌های فیس‌لیفت، طراحی سپرها، چراغ‌ها و جلوپنجره کمی به‌روزرسانی شد تا هماهنگی بیشتری با زبان طراحی آن زمان ب‌ام‌و داشته باشد.

E46 در سه سبک بدنه اصلی عرضه شد: سدان، کوپه، کروک و تورینگ (استیشن). همچنین نسخه خاص هاچ‌بک سه‌در نیز با نام Compact تولید شد که البته با استقبال چندانی مواجه نشد.

هر چقدر از زیبایی نمای بیرونی E46 بگویم باز هم کم گفته ام. در این خودرو خبری از جلو پنجره ی بزرگ و حجم ها و خطوط غیر ضروری و اگزجره نیست و همه چیز ساده و بی آلایش و به طرز وحشتناکی زیباست. کابین خودرو نیز به همین صورت است، اگر شما به اصطلاح یک ماشین باز واقعی باشید به هیچ عنوان درون کابین این خودرو احساس کمبود نمی‌ کنید ضمن این که طراحی کابین اصلا کسل کننده نیست و طراحی آن تکراری نمی شود. در یک کلام این خودرو یک اثر هنری متحرک است و با وجود گذشت چند سال از طراحی خودرو همچنان مانند روزهای اول معرفی در خیابان می درخشد.

فضای داخلی و کیفیت ساخت: نقطه عطفی در طراحی کابین

کابین E46 یکی از نقاط قوت اصلی آن بود. طراحی داخلی همچنان بر پایه سنت ب‌ام‌و، یعنی تمرکز بر راننده، شکل گرفته بود. کنسول مرکزی با زاویه‌ای خفیف به سمت راننده متمایل بود تا دسترسی به کنترل‌ها آسان‌تر شود. مواد به‌کاررفته در داشبورد، رودری‌ها و سایر قسمت‌ها کیفیت بالایی داشتند و حتی پس از سال‌ها استفاده نیز دوام بالای آن‌ها قابل‌توجه است.

کابین خودرو نیز همانند نمای بیرونی زیبا و شکیل است و در واقع همان چیزی است که انتظار داریم. ببینید در آن سال ها که خبری از صفحات لمسی بزرگ نبود، کابین خودروها تا چه حد زیبا و دلنشین بوده است. قطعا همه ی ما دلتنگ لمس کلیدها و دکمه های فیزیکی هستیم. این خودرو دارای امکاناتی نظیر صندلی‌ های چرمی، شیشه‌های برقی مجهز به پاور ویندوز و سنسور قطع‌ کن اتومات، سانروف، چراغ‌ های زنون مجهز به تنظیم اتوماتیک ارتفاع، سنسور باران، پرده‌ ی عقب برقی، ۸ عدد ایربگ، سیستم کنترل پایداری خودرو DSC، آیینه‌ های تاشو برقی، رینگ‌های ۱۷ اینچی، ABS و … است.

فضای داخلی در مقایسه با E36 بهبود یافته بود و سرنشینان عقب نیز راحتی بیشتری داشتند. حجم صندوق عقب در مدل سدان حدود ۴۴۰ لیتر بود و در مدل استیشن به بیش از ۴۹۰ لیتر می‌رسید.

ایمنی و تجهیزات رفاهی

E46 یکی از ایمن‌ترین خودروهای کلاس خود بود. این خودرو در تست تصادف Euro NCAP موفق به کسب ۴ ستاره ایمنی شد. تجهیزاتی مانند:

• کیسه‌های هوای جلو، جانبی و پرده‌ای

• سیستم کنترل پایداری (DSC)

• ترمزهای ABS با دیسک‌های چهارچرخ

• سیستم کنترل کشش

• سنسور پارک عقب

در برخی تیپ‌ها نیز امکاناتی نظیر سانروف، تهویه مطبوع اتوماتیک دوگانه، گرم‌کن صندلی‌ها، کروز کنترل و سیستم صوتی حرفه‌ای هارمن کاردون وجود داشت.

طبق ادعای بی ام و بدنه این خودرو دارای ۷۰ درصد استحکام بیشتر نسبت به نسل قبل خود یعنی E36 بود. مطابق با استانداردهای BMW در زمینه هندلینگ، E46 در ابتدا به صورت دیفرانسیل عقب معرفی شد و به همین دلیل توزیع وزن در این خودرو به صورت ۵۰/۵۰ بود. البته سیستم چهار چرخ محرک که آخرین بار در سال ۱۹۹۱ در سری ۳ مورد استفاده قرار گرفته بود، برای E46 و در مدل های 325xi، 330xi و 330xd مجددا معرفی شد. همچنین این خودرو دارای امکانات مدرنی مانند: سیستم ناوبری ماهواره ای، توزیع الکترونیکی نیروی ترمز، برف پاک کن های حساس به باران و چراغ های عقب LED بود.

بی ام و E46 با طیف نسبتا گسترده ای از پیشرانه های چهار و شش سیلندر بنزینی و دیزلی و در نمونه های سدان، کوپه، کانورتیبل کوپه و استیشن واگن تولید می شد. البته همانند E36 این خودرو نیز در کلاس Compact در دسترس بود. Compact در واقع نسخه هاچ بک سه در سری سه بود که برای اولین بار برای نسل E36 معرفی شد. E46 Compact دارای تفاوت هایی در چراغ‌های جلو و عقب، سپر های متفاوت و تفاوت های کوچک دیگر با سایر نسخه بود.

M3 E46 نیز در ژوئن سال ۲۰۰۰ برای نسخه کوپه و در آوریل سال ۲۰۰۱ برای نسخه کانورتیبل از راه رسیدند. M3 E46 مجهز به پیشرانه ۳.۲ لیتری (S54 M-tuned) شش سیلندر خطی بود و تنها برای نسخه های کوپه و کانورتیبل ارائه می شد. پیشرانه S54B32 برای بازار اروپا دارای ۳۳۸ اسب بخار و ۳۶۵ نیوتن متر گشتاور و برای بازار آمریکا دارای ۳۳۳ اسب بخار قدرت و گشتاور ۳۵۵ نیوتن متر بود. گیربکس ها نیز شامل ۶ سرعته دستی یا ۶ سرعته اتوماتیک با قابلیت تعویض دنده به صورت دستی می شد. همچنین یک نسخه ویژه با نام M3 CSL با بدنه سبک تر، قدرت بیشتر و البته شتاب گیری سریعتر نیز در سال ۲۰۰۳ به بازار عرضه شد و تا ۲۰۰۴ در دسترس بود. CSL در واقع مخفف عبارت “Coupé Sport Leichtbau” (کوپه اسپرت سبک وزن) است. M3 E46 CSL به لطف استفاده از فیبر کربن در سقف، پنل های در و کنسول مرکزی با کاهش وزن زیادی همراه بود و از طرفی قدرت موتور نیز به ۳۵۵ اسب بخار افزایش یافته بود و این خودرو را به یک هیولا تبدیل کرده بود.

طبق قوانین مسابقات “American Le Mans Series” بی ام و ناچار بود تا نمونه تولیدی خودروی مسابقه ای M3 GTR را تولید کند. از این رو تعداد ده دستگاه M3 GTR Straßen (نسخه خیابانی) در سال ۲۰۰۱ تولید شد. همانند خودروی مسابقه ای M3 GTR، نسخه جاده‌ ای نیز دارای پیشرانه “P60B40” چهار لیتری V8 کارتل خشک بود. البته حداکثر توان خروجی آن در نسخه خیابانی کمی کمتر (۳۸۰ اسب بخار) در ۷۰۰۰ دور در دقیقه بود. یک گیربکس ۶ سرعته دو کلاچه ترتیبی وظیفه انتقال قدرت به چرخ های عقب را بر‌ عهده داشت. این خودرو به صورت استاندارد به رادیاتورهای بزرگ تر مجهز شده بود و شاسی و سیستم تعلیق نیز سفت تر از نسخه مسابقه ای بود. ارتفاع M3 GTR Straßen پایین‌ تر از M3 معمولی بود. نمای جلو و عقب  باز طراحی شده و یک اسپویلر برای بهبود آیرودینامیک خودرو روی صندوق عقب نصب شده بود. سقف، کاپوت، اسپویلر، گلگیرها و کاپوت و صندوق عقب به منظور کاهش وزن از فیبر کربن ساخته شده بودند. علاوه بر این، تغییرات قابل توجهی در داخل کابین شامل صندلی‌های اسپرت چرمی از برند Recaro، حذف صندلی‌ های عقب، استفاده از متریال فیبر کربن و تغییرات دیگر اعمال شده بود. این ده دستگاه امروزه جز کمیاب ترین و البته گرانترین بی ام و ها به شمار می روند.

در سپتامبر سال ۲۰۰۱ نسخه های سدان و استیشن واگن بی ام و E46 فیس لیفت شدند. چراغ‌های جلو، چراغ‌های عقب (فقط سدان)، جلو پنجره، کاپوت، گلگیر های جلو و سپرهای جلو و عقب مورد بازنگری قرار گرفتند و می توان گفت نمای بیرونی خودرو زیباتر از قبل شد. همچنین 323i (موتور M52TÜ) حذف و 325i جایگزین آن شد. 325i با یک موتور ۲.۵ لیتری ۶ سیلندر خطی (M54B25) به قدرت های ۱۸۹ اسب بخار برای بازار اروپا و ۱۸۵ اسب بخار برای بازار آمریکا عرضه شد. 328i (موتور M52TÜ) نیز با 330i جایگزین شد. این خودرو از یک پیشرانه سه لیتری ۶ سیلندر خطی (M54B30) به قدرت ۲۲۸ اسب بخار سود می برد.

در ماه مارس سال ۲۰۰۳، نسخه های کوپه و کانورتیبل (به جز M3) و برای عرضه به عنوان مدل سال ۲۰۰۴ فیس لیفت شدند. در این مدل ها نیز چراغ‌های جلو و عقب، جلو پنجره، کاپوت و سپر جلو و عقب مجددا طراحی شدند. چراغ های جلو تطبیقی اضافه شد و چراغ های عقب نیز از نوع LED بودند.

انجین SULEV (پیشرانه M56) برای ۳۲۵ با گیربکس های اتوماتیک به صورت آپشن در دسترس بود. برای ۳۳۰ گیربکس ۶ سرعته دستی جایگزین پنج سرعته دستی شد. همچنین پیشرانه 330d از M57 به M57TÜ ارتقا یافت.

نسخه های ویژه بی ام و E46

در طول حدود ۱۰ سالی که E46 روی خط تولید بی ام و قرار داشت چند نسخه ویژه و با اهداف مختلف نیز از آن تولید شد. اولین نسخه پکیج عملکردی ZHP بود. این پکیج تنها در بازارهای آمریکای شمالی و کانادا در دسترس بود. این پکیج برای سدان‌ های 330i در مدل های تولیدی ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ و برای کوپه‌ های و کانورتیبل‌ ها 330ci از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ در دسترس بود. تغییرات مختلفی در نمای بیرونی نسبت به سری ۳ معمولی به همراه پیشرفت‌های عملکردی و مکانیکی روی این خودرو اعمال شد. پیشرانه این نسخه ها مجددا تنظیم شده و با اصلاحاتی همراه بود و قدرت خروجی نیز از ۲۲۵ به ۲۳۵ اسب بخار افزایش یافته بود. همچنین نسبت دنده ها کوتاه‌ تر شده بود و حداکثر دور موتور از ۶۵۰۰ دور در دقیقه به ۶۸۰۰ دور در دقیقه رسیده بود. مجله معتبر Car and Driver توانست طی یک تست جاده‌ای با این خودرو شتاب ۰ تا ۶۰ مایل (۹۷ کیلومتر) ۵.۶ ثانیه ای و زمان ۱/۴ مایل یا ۴۰۲ متر مسیر درگ ۱۴.۳ ثانیه ای را ثبت کند.

دومین نسخه ویژه، پکیج Clubsport بود که تنها برای مدل‌ های 320Ci/325Ci/330Ci M Sport در سال ۲۰۰۲ و با رنگ های ویژه Estoril Blue و Velvet Blue و Titanium Silver و Carbon Black در دسترس بود. در این پکیج عایق بندی های بدنه حذف شدند و به این ترتیب وزن خودرو حدود ۲۰ کیلوگرم کاهش یافت. یک اسپویلر به صورت سفارشی، لیپ زیر سپر جلو و سر اگزوزهای کرومی از دیگر تغییرات این نسخه بود. رینگ M-Double Spoke Split به صورت استاندارد روی خودرو نصب می شد. تجهیزات کابین نیز شامل سردنده M، پنل های آلومینیومی یا مشکی «Alu-Tech»، نوارهای نقره ای رنگ دور نشانگرها، رکاب‌های درها با بَج «M Clubsport» و صندلی های نیمه چرم و نیمه پارچه «M Texture» می شد. Clubsport با گیربکس های پنج و ۶ سرعته دستی، ۶ سرعته SMG و ۵ سرعته Steptronic عرضه می شد.

در نهایت نسخه سدان E46 در اواخر سال ۲۰۰۴ و پس از معرفی نسل جدید سری سه (E90) کنار گذاشته شد، اما مدل های کوپه و کانورتیبل تا آگوست سال ۲۰۰۶ در خط تولید باقی ماندند.

حضور در بازار ایران

نسل E46 از حوالی سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ به‌صورت رسمی و یا توسط واردکنندگان خصوصی وارد بازار ایران شد. بیشتر مدل‌های واردشده نسخه‌های 318i، 320i و 325i بودند که با گیربکس اتوماتیک و امکانات قابل‌قبولی عرضه می‌شدند.

در بازار دست دوم ایران، E46 همچنان یکی از پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین ب‌ام‌وهای کارکرده است. اگرچه برخی قطعات فنی آن کمیاب یا گران هستند، اما کیفیت ساخت بالا و دوام فنی بالا باعث شده این خودرو حتی پس از دو دهه همچنان انتخاب بسیاری از علاقه‌مندان باشد.

مشخصات فنی بی ام و E46

بی ام و E46 مورد بررسی 325i مدل سال ۲۰۰۵ بوده و دارای پیشرانه ۲.۵ لیتری (۲۴۹۴ سی سی) ۶ سیلندر خطی (M54B25) به قدرت ۱۸۹ اسب‌ بخار و گشتاور ۲۴۵ نیوتن متر است. قدرت پیشرانه از طریق یک گیربکس پنج سرعته اتوماتیک Steptronic به چرخ های عقب منتقل می‌ شود. شتاب صفر تا صد این خودرو ۸.۴ ثانیه بوده و می تواند مسیر درگ یا ۴۰۲ متر را در عرض ۱۶ ثانیه طی کند، و سقف سرعت نیز ۲۳۷ کیلومتر بر ساعت است. بی ام و E46 دارای ابعادی شامل ۴۴۷۱ میلی‌متر طول، ۱۷۳۹ میلی‌متر عرض، ۱۴۱۵ میلی‌متر طول و فاصله محوری ۲۷۲۵ میلی‌متر است. وزن خشک خودرو ۱۴۵۵ کیلوگرم بوده و باک خودرو نیز داراری ظرفیت ۶۳ لیتر است‌. مصرف سوخت خودرو به صورت ترکیبی ۹ لیتر در هر صد کیلومتر است.

صحبت پایانی

به جرات می‌ توان گفت که خودروی مورد بررسی ما جز سالم ترین و بکرترین نمونه های موجود در کشور است و سلامت خودرو نشان از نگهداری صحیح و با وسواس زیاد مالک خوش ذوق خودرو دارد. کارکرد خودرو در طول این سال‌ ها تنها ۶۶ هزار کیلومتر بوده است. هر چقدر از نو بودن و سلامت خودرو چه در بخش بدنه و کابین و چه بخش فنی بگویم باز هم کم است. همانطور که گفته شد بی ام و E46 یکی از پرطرفدارترین خودروهای تولیدی بی ام و بوده و با گذشت زمان ارزش و محبوبیت خود را حفظ کرده است، و در بین ماشین باز ها از احترام قابل توجهی برخوردار بوده، و به یک نماد در بین آنها تبدیل شده است. در پایان از مالک محترم خودرو جناب آقای امین طاهری که وقت و خودرویشان را در اختیار ما گذاشتند کمال تشکر را داریم.