نقش راهبرد ملی کیفیت خودرو در توسعه بازار

دکتر سیاوش سیار ایرانی: صنعت خودرو و زنجیره تولید ارزش آن به‌ویژه صنایع مرتبط با قطعه‌سازی، جایگاه ویژه و استراتژیکی در اقتصاد کشور داشته و دارد. اقتصادی که چند سالی است بنا به دلایل سیاسی و فنی، از مبادلات خارجی سهم ناچیزی نصیبش شده و درنتیجه فشار مضاعفی بر نقش‌آفرینان این اقتصاد در جبران آن از بازارهای داخلی وارد گردیده. از طرفی هم شاهد تحمیل مشکلات عدیده بر این زنجیره ارزش اعم از تحریم‌ها، دشواری دسترسی به تکنولوژی روز و مواد اولیه، تورم پایدار، نوسانات نرخ ارز و سیاست‌های دستوری کنترل بازار هستیم که این عوامل تمایل نقش‌آفرینان زنجیره ارزش و تولیدکنندگان را برای توجه لازم به مقوله کیفیت کاهش داده. لذا نیاز داریم تا با برشمردن مزایای استقرار نظام‌های کیفی برای صاحبان کسب‌وکارها این جنبش کیفیت را روحی تازه بدمیم و همگی از این فضای پویا منتفع شویم.

در راهبرد ملی کیفیت در صنعت خودرو پیشنهاد‌های ارزشمندی ازجمله تعریف جایگاه مستقل برای قطعه سازان در ساختار وزارت صمت پیش‌بینی شده که منافع بی‌شماری ازجمله توجه ویژه به صنعت قطعه‌سازی، تضمین جایگاه این صنعت در بین پنج کسب‌وکار پر درامد و اشتغال‌زا، حمایت ویژه از توجه قطعه سازان به مقوله تضمین و ارتقا کیفیت و نقش‌آفرینی آن در دیپلماسی اقتصادی که رویکرد دولت سیزدهم می‌باشد، دارا است.

قطعه‌سازی در ایران نشان داده که از پتانسیل بالا برای ورود به بازارهای بین‌المللی و نقش‌آفرینی در عرصه اقتصاد صادرات محور برخوردار می‌باشد، و این توانمندی می‌تواند ضامن اقبال بیشتر مشتریان داخلی و خارجی و درنتیجه کسب سهم بازار مناسب باشد.

با رویکردی که در راهبرد ملی کیفیت به کار گرفته شده، انتظار می‌رود قطعه سازان بتوانند با برنامه‌ریزی برای استقرار نظام‌های کیفی در سطح استانداردهای سازندگان خارجی و جلب توجه مشتریان خارجی و داخلی، سهم قابل‌توجهی از بازارهای داخلی و خارجی را با پیاده‌سازی الزامات طراحی و کیفی خاص آن‌ها نصیب خود کنند.

مطالعات نشان می‌دهد استقرار استانداردهای به‌روز مدیریت کیفیت در صنایع قطعه‌سازی خودرو ازجمله IATF:2016 و ISO9001:2015 باعث بهبود عملکرد شرکت‌ها در حوزه‌های طراحی، بهره‌وری، کنترل کیفیت، منابع انسانی و تأمین منافع ذینفعان خواهد شد که با نگاهی به تعاریف کیفیت ادراکی و عملکردی و جایگاه آن‌ها در تعاریف بازاریابی و همچنین لحاظ کردن بندهای این استانداردهای به‌روز جهانی و رفتار خرید مصرف‌کننده (اعم از B2B و B2C) به‌خوبی می‌توان به پتانسیل به‌کارگیری این نظام‌های کاربردی در نگهداشت و افزایش سهم بازار تولیدکنندگان پی برد.

در بازاریابی مدرن، امروزه مشتریان (تجاری و مصرفی) حتی قبل از اینکه به سراغ تک‌تک ابعاد کالا نظیر، ویژگی‌ها، قیمت، بسته‌بندی و پروموشن ها (۴Ps) بروند، انتخاب خود را انجام داده‌اند. دلیل این انتخاب چیست؟ هم‌افزایی تمامی عوامل مذکور و تجربه مشتریان قبلی از محصولات و خدمات شرکت، کلیات شهرت برند و محصول و مقبولیت آن را در بازار رقم میزند (توجه به بندهای ۴-۲ و ۴-۳ استاندارد IATF:2016).

کیفیت ادراکی مقوله‌ای فراتر از کیفیت عملکردی را شامل می‌شود و نیاز به درک عمیق بازار، ذینفعان و مسیر استراتژیک سازمان دارد. مشتریان امروزه درک عمیق و جامعی از محصولات و انتظاراتشان دارند که به‌واسطه شبکه ارتباطی گسترده با سایرین نیز در میان می‌گذارند و تشخیص این مسئله توسط سازمان‌ها و به‌کارگیری راهکارهایی برای شناخت و برآورده کردن نیازها، خواسته‌ها و سلایق مشتریان با تحلیل‌هایی درست می‌تواند تضمین‌کننده حفظ مشتریان قبلی و کسب سهم بازار بیشتر برای آن‌ها شود. عامل دیگری که در حفظ و ارتقا سهم بازار بسیار تأثیرگذار می‌باشد، حفظ سطح کیفی مناسب در طول عمر محصول می‌باشد. مشتریان کوچک‌ترین خللی را در محصول ارائه شده، نسبت به نمونه‌های گذشته تشخیص می‌دهند و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند (بند ۸-۴)

امروزه مشتریان به تمامی ابعاد کیفیت توجه لازم را به خرج می‌دهند و شاید این ضرب‌المثل معروف Don’t buy a book by its cover دیگر به کار نیاید. هیچ مشتری انتظار ندارد که محصول با کیفیت بالا را بتواند در بسته‌بندی‌های ضعیف یا محل‌های عرضه‌ای کثیف و نامرتب پیدا کند، لذا توجه به این مقوله که در بندهای استانداردهای ISO و IATF و به آن اشاره شده در حفظ بازار بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در راهبرد ملی کیفیت از استانداردها به‌عنوان ابزاری برای حفظ و تضمین کیفیت ادراکی و عملکردی محصولات و قطعات خودرو یاد می‌شود که به‌کارگیری آن‌ها نه شرط کافی، که شرط لازم برای دوام سطح کیفی بالا، ارتقا و درنتیجه تأثیرگذاری آن‌ها در صنعت خودروسازی می‌باشد و در بعد بازار هم می‌تواند ابزاری قدرتمند برای کسب سهم بیشتر بازار قلمداد شود.