تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت چهاردهم)

در ادامهٔ مرور تاریخچهٔ پیکان تا آنجا پیش رفتیم که در اوایل دههٔ ۷۰ شمسی ایران‌خودرو با خرید خط تولید پیشرانهٔ ۱۶۰۰ سی‌سی هیلمن اونجر از شرکت تالبوت و نصب آن در ایران توانست این موتور را داخلی‌سازی کند. بدین ترتیب تولید پیکان که به دلیل عدم تأمین موتور با مشکلات فراوانی مواجه شده بود و حتی در مقطعی از پیشرانهٔ پژو ۵۰۴ برای آن استفاده شده بود، مجدداً در شهریور سال ۱۳۷۱ با موتور ۱۶۰۰ از سر گرفته شد؛ اما ظاهر و داخل پیکان هم کاملاً قدیمی و کهنه شده بود چراکه از سال ۱۳۵۹ بدون هیچ‌گونه تغییری در حال تولید بود. به همین دلیل پروژهٔ ارتقاء و به‌روزرسانی داخلی و خارجی پیکان در ایران‌خودرو کلید خورد.

نسخهٔ پروتوتایپ پیکان جدید در سال ۱۳۷۲ معرفی شد که تغییراتی در داخل و خارج آن انجام گرفته بود تا این خودروی ۲۶ ساله کمی مدرن‌تر شود. در بخش بیرونی جهت مدرن‌تر شدن ظاهر پیکان، سپرهای استیلی قدیمی با نمونه‌های جدید پلاستیکی موسوم به جوشنی جایگزین شدند. علاوه بر این، یک زه کرومی دورتادور رینگ‌های نصب شد، دستگیرهٔ درها تغییر کردند، لچکی شیشه‌های جانبی جلو حذف و شیشه‌های یکپارچه شدند، آینه‌های جانبی تغییر کرده و از روی در به روی شیشه انتقال یافتند و قابلیت تنظیم از داخل را پیدا کردند و یک اسپویلر کوچک هم به لبهٔ درِ صندوق اضافه شد. در داخل نیز تریم دورنگ برای کنسول و داشبورد به همراه کمربندهای ایمنی جمع شونده ارائه شد و تغییراتی هم در صندلی‌ها، کنسول وسط، رو دری‌ها و دسته‌دنده ایجاد شد. همچنین جهت کاهش مصرف سوخت و تولید آلایندگی، تغییراتی هم در موتور و سیستم سوخت‌رسانی انجام گرفت.

بدین ترتیب پروتوتایپ پیکان جدید هم در داخل و هم در خارج کمی زیباتر و بروزتر از قبل شد که احتمالاً برای آن سال‌ها حرکت بسیار بزرگی بوده و با تبلیغات فراوانی معرفی شده بوده است! بااین‌حال کلیهٔ این تغییرات در نمونه‌های تولیدی پیکان اعمال نشد به‌گونه‌ای که در سال ۱۳۷۳ پیکان فقط با سپرهای جوشنی و قالپاق‌های جدید به تولید رسید و دیگر تغییرات نسخهٔ پروتوتایپ در آن اعمال نشد درحالی‌که قالپاق‌ها هم با نمونهٔ پروتوتایپ تفاوت داشتند و از مدل‌های پلاستیکی بجای استیل استفاده شده بود. همچنین به دلیل عدم هماهنگی و همخوانی سپرهای جوشنی پلاستیکی با فرم قدیمی بدنهٔ پیکان، بازار چندان از این تغییر استقبال نکرده و به همین دلیل در کنار پیکان سپر جوشنی همچنان نمونه‌هایی با همان سپرهای استیلی قدیمی هم تولید می‌شد.

در همین سال چراغ‌های عقب نسخهٔ وانت که همچنان همان چراغ‌های کوچک متعلق به سال ۱۳۴۸ بودند با نمونه‌های جدید بزرگ‌تر جایگزین شده و چراغ‌های دنده‌عقب هم که قبلاً به‌صورت مجزا در زیر سپر قرار داشتند به داخل مجموعهٔ چراغ‌های اصلی انتقال یافتند. همچنین قالپاق‌های پلاستیکی جدید نسخهٔ سواری بر روی وانت پیکان ‌هم نصب شد اما سپرهای جوشنی برای وانت ارائه نشد.

در آن سال‌ها از یکسو به دلیل انحصار شدید حاکم بر بازار خودروی ایران و از سوی دیگر قیمت ارزان، سادگی تعمیر، فراوانی و ارزانی قطعات و اُنس مردم با پیکان موجب شده بود که این خودرو همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده و فروش بالایی داشته باشد تا جایی که برای خرید نمونهٔ صفرکیلومتر پیکان می‌بایست پس از پرداخت قیمت خودرو مدت‌ها در صف منتظر می‌ماند تا خودرو تحویل داده شود. حتی در دههٔ ۷۰ با آزاد شدن واردات خودرو و ورود انبوهی از خودروهای مدرن خارجی به کشور و همین‌طور آغاز تولید پراید توسط سایپا، پیکان بازهم همچنان محبوبیت بالای خود را حفظ کرده بود.

سود ناشی از فروش بالای پیکان در آن سال‌ها موجب شکل‌گیری مرکز تحقیقات ایران‌خودرو گردید و این شرکت تصمیم گرفت با استفاده از توان مهندسان داخلی در مرکز تحقیقات و همین‌طور کمک و مشاوره از شرکت‌های خارجی، خودروی کاملاً جدیدی را به‌عنوان نسل جدید پیکان تولید و روانهٔ بازار کند. با توجه به اینکه ایران‌خودرو از سال ۱۳۶۹ تولید پژو ۴۰۵ را آغاز کرده بود و به مونتاژ و تولید برخی قطعات آن می‌پرداخت، به جهت کاهش هزینه‌ها تصمیم گرفته شد که پیکان جدید بر روی پلت‌فرم پژو ۴۰۵ ساخته شود. بدین ترتیب مهندسان ایرانی مرکز تحقیقات ایران‌خودرو با همکاری و مشاورهٔ مهندسان بریتانیایی، آلمانی و کره‌ای طراحی پیکان کاملاً جدیدی را بر پایهٔ پژو ۴۰۵ آغاز کردند. پروتوتایپ‌های اولیهٔ این خودرو در سال ۱۳۷۵ آماده و اطلاعات و تصاویری از آن با نام پیکان جدید منتشر شد.

اما این خودرو فقط نام پیکان را بر روی خود داشت و هیچ شباهت یا ارتباطی با پیکان نداشت. نسل جدید پیکان طراحی مدرن و آئرودینامیکی داشت که برای آن سال‌ها و شرکتی چون ایران‌خودرو کاملاً مناسب به نظر می‌رسید. همچنین این خودرو در بسیاری از قطعات با پژو ۴۰۵ اشتراک داشت به‌گونه‌ای که برای پیشرانهٔ آن‌هم موتور ۲۰۰۰ سی‌سی ۴۰۵ در نظر گرفته شده بود. در آن سال‌ها پس از ساخت نمونه‌های اولیهٔ نسل جدید پیکان، تولید انبوه آن کاملاً قطعی به نظر می‌رسید و ایران‌خودرو قصد داشت خط تولید آن‌را از سال ۱۳۷۷ راه‌اندازی کند.

اما هزینه‌های سرسام‌آور طراحی و توسعهٔ پیکان جدید و قطعات گران‌قیمت آن موجب شد که طرح ساخت نسل جدید پیکان شکست خورده و پروژه به‌طور کامل لغو شود چراکه پیکان خودروی ارزان‌قیمتی بود و به همین خاطر فروش و محبوبیت بالایی داشت اما اگر ایران‌خودرو نسل جدید آن‌را به تولید می‌رساند به دلیل هزینه‌های بالای توسعه و قطعات گران‌قیمت، باید پیکان جدید را با قیمت بالایی به بازار عرضه می‌کرد تا این هزینه‌ها جبران شود؛ بنابراین در این صورت پیکان از دسترس بخش زیادی از جامعه خارج شده و نمی‌توانست موفق باشد. بااین‌حال پس از چند سال تأخیر مجدداً پروژهٔ ساخت خودروی جدیدی با برند ملی بر روی پلت‌فرم پژو ۴۰۵ در ایران‌خودرو آغاز شد اما این بار این خودرو نه با نام پیکان که با نام جدید سمند در سال ۱۳۸۱ معرفی گردید.

بدین ترتیب در دههٔ ۷۰ با لغو پروژهٔ ساخت نسل جدید پیکان، همان پیکان قدیمی همچنان تولید شد و با فروش بالای خود که سود سرشاری را نصیب ایران‌خودرو می‌کرد، به گاو شیرده ایران‌خودرو معروف شد. هرچند در آن دوران برنامه‌های زیادی برای ارتقاء و به‌روزرسانی همان پیکان قدیمی مطرح شد اما عملاً هیچ‌کدام از آن‌ها به نتیجه نرسید. اما در سال ۱۳۷۸ بخشی از همان تغییرات پروتوتایپ سال ۱۳۷۲در پیکان تولیدی اعمال شد به‌گونه‌ای که شیشه‌های جانبی جلو یکپارچه شده و آینه‌های جانبی هم تغییر کردند. در این سال‌ها همچنان نمونه‌های سپر جوشنی و سپر استیلی پیکان در کنار هم تولید می‌شدند اما چند سال بعد به دلیل عدم استقبال تولید نمونه‌های سپر جوشنی متوقف شد. همچنین ایران‌خودرو در آن سال‌ها تغییراتی جزئی در داخل پیکان انجام داد که از عمده‌ترین آن‌ها می‌توان به تغییر غربیلک فرمان اشاره کرد که فرم مدرن‌تری پیدا کرده بود.

در اواخر دههٔ ۷۰ کم‌کم زمزمه‌های توقف تولید پیکان به دلیل قدیمی بودن، مصرف سوخت زیاد و آلایندگی بالا مطرح شد اما تا انجام اقدامات جدی برای خاتمهٔ تولید این خودرو هنوز زمان زیادی باقی‌مانده بود چراکه پیکان‌ همچنان در بازار محبوب بود و حتی پراید هم ازلحاظ تیراژ تولید حریف پیکان نمی‌شد. همچنین در سال ۱۳۷۸ خبری مبنی بر احتمال توقف تولید پیکان در جراید منتشر شد که این امر منجر به افزایش قیمت ۸۰۰ هزار تومانی این خودرو در بازار گردید؛ اما پس‌ازآن، مدیرعامل وقت ایران‌خودرو اعلام کرد که تا وقتی پیکان مشتری داشته باشد تولید می‌کنیم.

ادامه دارد…